1 mei. Net binnen: Amerikaanse vakbond lanceert Dag van de Arbeid

Elk jaar   Wereldwijd Dag van de Arbeid, een feestdag van de socialistische en communistische arbeidersbeweging én in nazi-Duitsland. Op deze dag viert men de strijd om betere arbeidsomstandigheden, de waardigheid van de arbeiders en de hoop op een rechtvaardige samenleving. In de meeste landen van de Europese Unie (o.a. in België, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Italië, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië en Zweden) is 1 mei een officiële feestdag (vrije dag), maar niet in Denemarken, Ierland en Nederland.

Op 1 mei vierde men vroeger het lentefeest. Pas later werd het bekend als ‘Dag van de Arbeid’. Die ontstond in 1888 als herdenking van de executie van vijf Amerikaanse anarchisten die werden beschuldigd van deelname aan arbeidersrellen op 1 mei 1886 in Chicago. Ze worden ter dood veroordeeld en opgehangen. De Amerikaanse vakbondsfederatie (American Federation of Labor) besloot om voortaan jaarlijks op 1 mei te demonstreren voor de invoering van een achturige werkdag. Het voorstel werd in 1889 in Parijs overgenomen op het eerste congres van de Tweede Internationale.

2004   De Europese Unie wordt uitgebreid met tien landen: Polen, Tsjechië, Hongarije, Slowakije, Slovenië, Estland, Letland, Litouwen, Malta en Cyprus.

2004   Fusie van Gereformeerde en Hervormde kerken en de Evangelisch-Lutherse kerk tot de Protestantse kerk in Nederland.

2003   De Amerikaanse president George W. Bush houdt z’n ‘mission accomplished’-speech aan boord van een Amerikaans marineschip, waarmee hij de oorlog tegen Irak als beëindigd beschouwt.

1999   De Nederlandse vakbondsvoorzitter Lodewijk de Waal (FNV) pleit in Groningen voor afschaffing van de traditionele 1 mei viering omdat die ‘rijp voor het museum’ zou zijn. Hij pleit voor meer begrip tussen werkgevers en werknemers en minder ‘het eigen gelijk halen’.

1985   De CCC (Cellules Communistes Combattantes) vieren 1 mei met een aanslag in Brussel. Twee brandweerlui komen om het leven.

1969   Wilfried Martens, toen voorzitter van de CVP-jongeren, beaamt de 1 mei-oproep van de socialistische partijvoorzitter Leo Collard ten gunste van een progressieve frontvorming.

1961   De Cubaanse leider Fidel Castro (1926-2016) verklaart dat Cuba een ‘socialistische staat’ is, en schaft de democratische verkiezingen af.

1960   De Sovjetluchtmacht schiet nabij Sverdlovsk een Amerikaans U-2 spionagevliegtuig neer. Piloot Francis Gary Powers (1929-1977) overleeft dat, maar wordt gevangengenomen wegens spionage. De Russisch-Amerikaanse betrekkingen dalen tot onder het vriespunt. In 1962 wordt Powers uitgewisseld tegen de Russische topspion Rudolf Abel.

1932   Het Wilhelmus, waarvan de tekst hoogstwaarschijnlijk is geschreven door de Frans-Vlaamse theoloog Pieter Datheen, wordt het Nederlandse volkslied. Tot 1932 was het Wien Neêrlands Bloed.

1926   Geboorte in Hasselt van Jos Ghysen, Vlaams schrijver en radio- en televisiemaker. Van 1967 tot 1990 presenteerde hij wekelijks op zaterdag het legendarische radioprogramma Te bed of niet te bed, een van zijn vele. Ook was Ghysen bekend om zijn cursiefjes die hij wekelijks voorlas in Het Schurend Scharniertje (1954-1994) en waarvan er vele zijn gepubliceerd in diverse boekjes. Andere populaire radioprogramma’s van Ghysen waren Zondagsparasol (1964-1966) en Het zal je plaat maar wezen, later herdoopt tot Rodenbachstraat 29 (1973-1976), een muzikaal verzoekprogramma waar hij wekelijks een miljoen luisteraars mee bereikte. Hij schreef tientallen boeken en overleed in 2014.

1922   De Belgische regering beslist, haast vier jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog (en dus van het collaborerende activisme) dat de spoorwegen en de post activistische publicaties niet meer mochten weigeren.

Dr. Jozef Verduyn (1884-1936)

1919   De West-Vlaamse arts Jozef Verduyn (1884-1936) kan vanuit Zuid-Frankrijk naar Vlaanderen terugkeren. Op 17 juli 1918 werd hij omwille van zijn Vlaamsgezinde inzet en van het IJzerfront verwijderd en overgeplaatst naar een militair hospitaal in de Provence. Verduyn bundelde in Vlaanderen onmiddellijk de reeds bestaande lokale oud-strijdersinitiatieven, en richtte een nationale oud-strijdersbond op, met een autonome Vlaamse en autonome Waalse vleugel, de Association nationale des Combattants (ANC). Verduyn werd aangesteld als algemeen bestuurder van de Vlaamse vleugel, die de naam Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS) kreeg. Op 1 augustus 1919 verscheen het eerste nummer van het weekblad De VOS. Dr. Verduyn wilde voor het VOS in Vlaanderen het monopolie van de oud-strijderswerking. Onderhandelingen hieromtrent met de tweetalige, belgicistische Nationale Strijdersbond (NSB) liepen evenwel op niets uit. Het VOS deed het dan maar alleen en met groot succes over heel het Vlaamse land.

1904   Overlijden in Praag van Antonin Dvorák (62), Tsjechische componist, dirigent, violist en muziekpedagoog. Hij wordt gerekend tot de grootste componisten van zijn tijd. Zijn vader was slager en restaurantuitbater. Antonín was de eerste van negen kinderen. Op zesjarige leeftijd ging hij op school kreeg meteen van zijn leraar de eerste vioollessen. Vanaf oktober 1857 ging hij op de Duitstalige Praagse orgelschool en volgde hij middelbaar onderwijs. Hij werd altviolist in het orkest van de Caeciliavereniging, die twee keer per jaar een optreden verzorgde. Hij raakte innig bevriend met Johannes Brahms, die zijn internationale doorbraak bewerkte.

Van 1892 tot 1895 onderbrak Dvorák zijn docentschap aan het Praags conservatorium (sinds 1891) en hij werd directeur van het National Conservatory in New York. Hier ontstonden zijn belangrijke ‘Amerikaanse’ werken, met name de

De slachtpartij van Fourmies (1 mei 1891)

symfonie nr. 9 in e-klein Uit de Nieuwe Wereld, opus 95 die zijn meest gespeelde

werk werd. Andere bekende werken van Dvorák zijn o.m. Stabat mater, Dumky trio, American string quartet, Slavische dansen, De koning en de kolenbrander, Das goldene Spinnrad, Der Wassermann, Als die alte Mutter sang en de opera Rusalka.

1894   In Antwerpen wordt het liberale dagblad Le Matin opgericht. De krant pleitte voor een algemene tweetaligheid in Vlaanderen. Het zal via fusies blijven bestaan tot 1974.

1891     De schietpartij van Fourmies in het Franse Noorderdepartement: op 1 mei 1891 schiet het Franse leger op een vreedzame arbeidersmanifestatie voor de achturige werkdag. Hierbij vallen negen doden en 35 gewonden. Acht van de negen dodelijke slachtoffers waren tussen 11 en 20 jaar oud. Het oudste en negende slachtoffer was 30 jaar oud. De 18-jarige Maria Blondeau, die manifesteerde met een tak meidoorn in de hand, werd afgemaakt met een gericht schot in het hoofd.

Guido Gezelle (1830-1899)

1830   Geboorte in Brugge van Guido Gezelle. Vlaams schrijver, dichter, journalist en priester in West-Vlaanderen. Virtuoos taalkunstenaar, taalwetenschapper en vertaler. Hij is bekend om zijn fijnzinnige gedichten over de natuur, met een zeer beeldrijk taalgebruik. Tot zijn bekendste gedichten behoren O ’t ruischen van het ranke riet en Het schrijverke uit zijn bundel Dichtoefeningen (1858). Andere dichtbundels: Tijdkrans, Rijmsnoer en Kerkhofblommen. Zijn geboortehuis is sinds 1926 ingericht als Gezellemuseum. Guido Gezelle is de oom van de schrijver Stijn Streuvels (Frank Lateur, 1871-1969). Hij overleed in 1899 in Brugge.