16 oktober. Net binnen: Frans enige officiële taal in België

Deborah Kerr (1921-2007)

2007   Overlijden in Botesdale (Suffolk) van de befaamde Schotse actrice Deborah Kerr (86). Ze speelde onder meer in The arrangement, Casino royale, The life and death of colonel Blimp, The Hucksters, The naked edge, From here to eternity, The king and I, Quo vadis?, Separate tables. Ere-Oscar in 1994.

1972   De Palestijnse vertaler en activist Abdel Wael Zwaiter wordt in Rome vermoord door een Israëlisch commando. Het hoofd van de Mossad, generaal Zwi Zamir, zou zelf aan de operatie hebben deelgenomen.

1946   Executie door ophanging van ter dood veroordeelden tijdens het proces van Nürnberg. Het gaat om nazikopstukken en bekende Duitse generaals. Het proces werd geleid door de Verenigde Staten, de Sovjetunie, Groot-Brittannië en Frankrijk. De overige geallieerde landen stuurden waarnemers. Er is dus geen onafhankelijke rechter. Geëxecuteerd worden: Arthur Seyss-Inquart, Joachim von Ribbentrop, generaal Alfred Jodl, generaal-veldmaarschalk Wilhelm Keitel, Wilhelm Frick, Hans Frank, Alfred Rosenberg, Fritz Sauckel, Ernst Kaltenbrunner en Julius Streicher. Hermann Göring pleegt enkele uren eerder zelfmoord.

1944   Anglo-Amerikaans bombardement op de burgerbevolking van stad Salzburg (Oostenrijk). Het huis van Mozart en de kathedraal zijn grotendeels verwoest.

Hendrik Borginon (1890-1985)

1942   Hendrik Borginon, VNV-senator en sinds oktober 1941 Rijkscommissaris voor de Grote Agglomeraties, neemt ontslag uit het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). In zijn ontslagbrief aan VNV-leider Staf de Clercq schrijft hij dat hij overtuigd is dat de collaboratie noodlottig was voor het Vlaamse volk. Het toeval wil dat De Clercq enkele dagen later overlijdt. Op de begrafenis draagt Borginon een van de linten van het baarkleed.

1908   Geboorte in Chicago van Robert Ardrey, Amerikaans toneelauteur en wetenschapsschrijver. Zijn bekendste toneelstuk, Thunder Rock, wordt algemeen beschouwd als een internationale klassieker. Na een Broadway- en Hollywood-carrière keert hij in de jaren vijftig terug naar zijn academische opleiding in antropologie en gedragswetenschappen. Als wetenschappelijk auteur is hij het best bekend van The Territorial Imperative: A Personal Inquiry Into the Animal Origins of Property and Nations (1966 – de territoriale imperatief: een persoonlijk onderzoek naar de dierlijke oorsprong van eigendom en naties).

Ardrey beschrijft hierin het evolutionair bepaalde instinct van mensen in de richting van territorialiteit en de implicaties van deze territorialiteit in menselijke meta-fenomenen zoals eigendom en natievorming. Mensen en dieren hebben individueel én collectief behoefte aan een eigen territorium, stelt Ardrey.

The Territorial Imperative was meteen een succes en blijft een zeer invloedrijk populairwetenschappelijk werk. Het droeg bij tot de ontwikkeling van de ethologiewetenschap en stimuleerde een toenemende publieke belangstelling voor de menselijke oorsprong. Zijn werk was zo populair dat veel vooraanstaande wetenschappers het aangeven als de beslissende motivatie om hun vakgebied te betreden.

Robert Ardrey overlijdt in 1980 op de leeftijd van 71.

1855   In Noordpeene, geboorte van Camille Looten, voorzitter van het Comité Flamand de France en erevoorzitter van het Vlaams Verbond van Frankrijk. Hij speelde een belangrijke rol in de oprichting van een leerstoel Nederlands aan de Katholieke universiteit te Rijsel.

1854   Geboorte in Dublin van Oscar Wilde, Ierse schrijver en dichter, estheet en dandy. Zijn echte naam is Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde. Dit literair genie neemt alsmaar meer afstand van de heersende moraal in het victoriaanse Engeland en eist als kunstenaar volledige vrijheid. Artistiek wordt hem dat gegund, maar zijn homoseksuele neigingen worden hem fataal. Na een veroordeling voor zedenfeiten verliest Wilde zijn vrijheid en zijn echtgenote. Hij gaat failliet en wordt ontzet uit de ouderlijke macht over zijn twee kinderen. In de gevangenis gaat ook zijn gezondheid fel achteruit. Zijn laatste jaren slijt hij in armoedige ballingschap in Frankrijk, waar hij op 46-jarige leeftijd aan een hersenvliesontsteking bezwijkt.

1830   Het Voorlopig Bewind roept het Frans uit tot enige officiële taal van België met als motivatie: ‘Overwegende dat het Vlaams, door de inwoners van zekere plaatsen gesproken, verschilt van provincie tot provincie en soms van arrondissement tot arrondissement, zodat het onmogelijk zou zijn de tekst van wetten en besluiten in die taal af te kondigen, zal het Frans in België de enige officiële taal zijn’.

1827   Geboorte in Bazel van de Duitstalige Zwitserse schilder en beeldhouwer Arnold Böcklin, auteur van monumentale mythologische composities die de school van het ‘magisch realisme’ aankondigen.

1819   Geboorte in Gent van Frans Bilen, Vlaams syndicalist. Hij is in 1857 de initiatiefnemer, samen met Emiel Moyson, van het syndicaat der Gentse spinners en de eerste voorzitter. Moyson brengt hem in contact met de Vlaamse Beweging. Bilen behoorde, onder meer met Jacob Kats, tot de strekking binnen het vroege socialisme die democratische overtuiging, Vlaamsgezindheid en antiklerikalisme had vervlochten. De Vlaamse Beweging beschouwde Bilen als even onontbeerlijk voor de ontvoogding van de Vlaamse arbeiders als de syndicale en politieke beweging.

1793   De jakobijn Georges Couthon, door de revolutionaire Conventie gestuurd om het verzet in Lyon (zie 9 oktober) neer te slaan en door te gaan met de vernietiging van een deel van de stad, schrijft aan het Comité voor Openbare Veiligheid: ‘Van alle grote en krachtige maatregelen die de Conventie heeft genomen, was er maar één aan onze aandacht ontsnapt: de totale vernietiging’.

De Bonnets rouges in Bretagne, 2013

1675   Na het mislukken van de volksopstand van de Bonnets Rouges, gaat de repressie te keer in de stad Rennes. In toepassing van een koninklijke ordonnantie werd het parlement van Bretagne gedwongen in ballingschap te gaan, terwijl een deel van de bevolking werd verdreven uit de Rue Haute, waar alle huizen werden verwoest. 10 000 soldaten, die de Palts al hadden geplunderd, strijken neer in de stad, waar ze zich uitleven in onbeschrijflijke wreedheden en zelfs kinderen aan het spit rijgen om ze levend te braden.

De Bretoense sociale acties van oktober 2013, waarbij men rode mutsen droeg, waren op die oude Bonnets Rouges geïnspireerd.

Zelfportret van Lucas Cranach de Oude (1473-1552)

1553   Dood in Weimar van de Duitse schilder en graveur Lucas Cranach de Oude. Hij wordt in 1504 aangesteld aan het hof van de keurvorst van Saksen. Tijdens een reis door de Nederlanden komt hij onder de invloed van de Vlaamse schilderkunst en wordt een van de grootste portretschilders van zijn tijd.

1333   Dood in Avignon van tegenpaus Nicolas V (Pietro Rainalducci). Onder zijn pontificaat verdient hij een fortuin ter waarde van 25 miljoen gouden florijnen door de verkoop van aflaten en absoluties. Hij introduceert ook een afkoopsom die voorziet in de betaling van ‘76 pond en een penning’ voor ‘priesters die toestemming willen krijgen om in concubinaat met hun ouders te leven’. Nadat hij publiekelijk zijn fouten had afgezworen, liet paus Johannes XXII hem in 1329 arresteren en vervolgens in de gevangenis wurgen.