17 juli. Net binnen: Artevelde vermoord, de miskende Vader des Vaderlands

2014   Een vliegtuig van Malaysia Airlines, de MH17, op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur, stort neer in de regio van Donetsk, in het oosten van Oekraïne. Er waren 298 mensen aan boord van de Boeing 777-200ER, 15 bemanningsleden en 283 passagiers. Hiervan hadden 193 de Nederlandse nationaliteit, 4 de Belgische. Er waren geen overlevenden.

Het onderzoek op de plek van de ramp nabij het Oost-Oekraïense dorp Grabove, in de oblast Donetsk, verliep uiterst moeizaam. Voor het bergen van de lichamen van de slachtoffers moest een bijzonder grote oppervlakte van méér dan 35 vierkante kilometer worden doorzocht, die bovendien midden in de oorlogszone lag waar pro-Russische strijders slag leverden met het Oekraïense leger. Onderzoek naar de oorzaak van de ramp leidde tot de conclusie dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte geraakt was door een luchtdoelraket. Op basis van het technische verslag van het Joint Investigation Team (JIT) oordeelde de VN-Veiligheidsraad unaniem dat het vliegtuig was neergehaald en veroordeelde deze actie in zijn resolutie 2166. Hierin wordt echter geen oorzaak of schuldige aangewezen. Gemeten aan het aantal slachtoffers behoort dit ongeval tot de tien grootste vliegtuigrampen uit de geschiedenis.

2009   IJsland dient zijn aanvraag voor het EU‑lidmaatschap in. De toetredingsonderhandelingen beginnen in juli 2010. Maar op verzoek van IJsland worden die onderhandelingen in december 2013 opgeschort. In maart 2015 vraagt IJsland niet langer als kandidaat-lidstaat van de Europese Unie te worden beschouwd.

1971   De auteur Jan Wolkers (1925-2007) lost Godfried Bomans (1913-1971) af voor een week eenzaamheid op de Rottumerplaat in de Waddenzee. Dit eiland is onbewoond en het meest noordelijke punt van Nederland. Deze ongewone ‘vakantie’ heeft plaats in het kader van een dagelijks radioprogramma van Willem Ruis voor VARA en AVRO. Bomans vond het vreselijk, Wolkers vindt het prachtig, getuige ook zijn dagboek Groeten van Rottumerplaat. Bomans zou enkele maanden later overlijden.

Mary Leakey (1913-1996)

1959   De Britse paleontologe Mary Leakey (1913-1996) vindt in Tanzania de tot dan toe oudst bekende, misschien menselijke schedel, de Australopithecus boisei, (+/- 1,8 miljoen jaar oud). Louis en Mary Leakey werkten 28 jaar in de Olduvai-kloof, op zoek naar overblijfselen van tussenvormen tussen mens en aap. Door de jaren heen waren al op verschillende plaatsen in Zuid-Afrika resten van de Australopithecus (‘zuideraap’) gevonden. In de Olduvai-kloof worden resten van een mensachtige met een iets andere kaakvorm gevonden: de Australopithecus Boisei (‘Notenkrakermens’). De schedelinhoud is rond 600 cc, wat dit type dichter bij de apen dan bij de mens plaatst, die een schedelinhoud van zo’n 1250-1500 cc heeft. Ondanks zijn kleine herseninhoud zou hij op grond van zijn kaakvorm en werktuiggebruik een voorloper van de moderne mens kunnen zijn geweest. Let wel: kunnen zijn geweest.

1945   Conferentie van Potsdam (Brandenburg), de eerste naoorlogse ontmoeting van de geallieerden: Truman namens de VS, Stalin voor de Sovjet-Unie en Churchill uit naam van Groot-Brittannië. De plaats waar de conferentie plaats vond, het reusachtige paleis Cecilienhof, is nu een hotel.

1936   Begin van de Spaanse Burgeroorlog met een muiterij in Marokko.

Hugo Verriest (1840-1922)

1913   In Ingooigem (West-Vlaanderen) organiseert de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen een groots opgezette Hugo Verriest-hulde. Deze Vlaamse auteur (1840-1922), priester, dichter en redenaar was een van de meest invloedrijke voormannen zowel van de culturele Vlaamse Beweging als van het ontluikende Vlaams-nationalisme. Zijn strijd voor de ‘Vlaamse zaak’ werd hem niet in dank afgenomen door zijn katholieke oversten, die hem hiervoor meermaals straften. Hij was een unieke verbindingsfiguur, geliefd bij zowel de katholieken als bij overtuigde socialisten, liberalen en vrijzinnigen. Hij slaagde er ook in sociale bruggen te bouwen tussen Vlaanderen en Nederland en tussen zijn eigen bemiddelde afkomst en het gewone volk.

Meer dan honderd straten, lanen en pleinen werden in Vlaanderen en Nederland naar Verriest vernoemd. Zelfs een politieboot in Oostende kreeg de naam Hugo Verriest.

Henri Poincaré (1854-1912)

1912   Overlijden in Parijs van Henri Poincaré (58), Frans wiskundige en wetenschapsfilosoof, onder meer bekend voor zijn uitspraak: ‘Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken’.

1894   Geboorte in Charleroi van Georges-Henri Lemaître, priester, kosmoloog, wiskundige en natuurkundige, vader van de oerknaltheorie waarvoor hij in 1934 de Francquiprijs ontving. Overleden in Leuven, waar hij hoogleraar was, in 1966 op de leeftijd van 71.

1864   Met de volle steun van het bisdom wordt Guido Gezelle hoofdredacteur van het nieuw gestichte katholieke weekblad ’t Jaer 30, een verwijzing naar 1830. De ondertitel luidt: ‘Politieke wegwijzer voor treffelijke lieden’.

De eerste opdracht bestond erin als gratis kiespamflet te dienen bij de verkiezingen van 11 augustus 1864. In deze periode van hevige strijd in het Brugse, tussen katholieken en liberalen, speelt het blad een belangrijke rol in de overwinning, zowel provinciaal als stedelijk, van de katholieke partij. Gezelle blijkt niet alleen een begaafd dichter te zijn, maar eveneens een talentrijk journalist.

’t Jaer 30 stimuleert de politieke bewustwording van het katholiek volksgedeelte in West-Vlaanderen, meer in het bijzonder in Brugge. Bij de katholieke studerende jeugd in West-Vlaanderen draagt het bij tot het ontstaan van de Blauwvoeterie.

1594   Overlijden in Leiden van Willem Bloys van Treslong (65), een edelman uit de Zuidelijke Nederlanden, vooral bekend als een van de aanvoerders van de Watergeuzen die op 1 april 1572 Den Briel innamen. De familie Bloys van Treslong bezat heerlijkheden in Vlaanderen, Henegouwen en Holland. Willem is een zeeman en begint zijn loopbaan bij de Spaanse vloot, maar daarna schaart hij zich bij de hoge edelen die weigeren de eed van trouw aan landvoogdes Margaretha van Parma af te leggen. Zo wordt Bloys van Treslong een van de ondertekenaars van het Smeekschrift (1566) en lid van het Eedverbond der Edelen. Uit wraak laat Alva de broer van Willem, Jan Bloys van Treslong, op de Paardenmarkt in Brussel terechtstellen. In 1568 vecht Willem mee in de Slag bij Heiligerlee, waar Willem van Oranjes broer, Adolf van Nassau, het leven laat.

1505   Maarten Luther wordt monnik bij de Augustijnerorde in Erfurt (Thüringen).

1345   Tijdens een oproer van de Gentse wevers onder leiding van Gerard Denijs wordt Jacob van Artevelde, ‘de wijze man van Gent’, in zijn huis aan de Kalandeberg vermoord. Hij was 55. Hiermee verliezen de Nederlanden een boegbeeld van de eenmaking: hij wist Vlaanderen te verenigen tegen de Franse koning, door de stedenalliantie Brugge-Gent-Ieper, en bracht daarna Vlaanderen, Brabant en Henegouwen samen in één verbond.

1203   De kruisvaarders, onder aanvoering van graaf Boudewijn van Vlaanderen, nemen Constantinopel in.