18 mei. Net binnen: Modest van Assche geboren, pacifist en abt, slachtoffer van de repressie

2014   Overlijden in Amsterdam van Wubbo Ockels (68), natuurkundige, ruimtevaarder en piloot. Op 30 oktober 1985 maakte hij als eerste Nederlander een vlucht door de ruimte. Hij was tot aan zijn dood hoogleraar aan de faculteit Lucht- en Ruimtevaart van de TU Delft.

Maya Bouma (1933-1998)

2004   Overlijden te Lommel (Limburg) van Rik Hamblok (80), Vlaams schilder, tekenaar en graficus. Van 1946 tot 1973 is hij beroepshalve werkzaam als fabrieksarbeider bij Vieille Montagne te Balen-Wezel, maar opteert dan voor voltijds kunstschilderen. Aanvankelijk zijn dat portretten, expressieve landschappen en composities. In 1944 komt hij in contact met de Rus Nikolai Grospoder, zijn eerste leermeester, en evolueert vanaf 1950 naar warme abstractie.

1998   Overlijden in Den Haag van Maya Bouma, actrice, cabaretière en regisseuse. Ze debuteerde in 1955 in het ABC-cabaret van Corry Vonk en Wim Kan. Bouma was ook betrokken bij de oprichting van het Tingel Tangel-cabaret. Grote bekendheid kreeg zij door haar optreden als de keurige secretaresse Paula Metz in de televisieserie Pension Hommeles. In 1976 speelde ze de vrouwelijke hoofdrol in de serie Pa Pinkelman en Tante Pollewop, een bewerking van de strip van Godfried Bomans. Ze was een dochter van Siebe Jan Bouma (1899-1959), stadsarchitect van Groningen en stedenbouwkundig ontwerper van Madurodam.

Uitbarsting van de Mount St. Helens, 1980

1980   In de vroege morgen komt het na een rust van 93 jaar weer tot een ongezien heftige vulkaanuitbarsting van Mount St. Helens, in de noordwestelijke staat Washington. Door een landverschuiving ontploft een helling van een van de  meest symmetrische stratovulkanen van de wereld. De explosie van de top van de berg is vijfhonderd keer zo krachtig als de atoomboom die Hiroshima verwoestte. Stoom en as worden meer dan 17 kilometer hoog de atmosfeer in geslingerd. In een straal van 250 km rond de berg wordt de hemel erdoor verduisterd. De uitbarsting kostte het leven aan zestig mensen en richtte voor bijna twee miljard dollar schade aan. De vulkaan stond bij de Indianen bekend als Louwala-Clough wat ‘rokende vuurberg’ betekent.

1958   In Casablanca stort een Sabena DC-7 neer, op weg van Brussel over Lissabon naar Leopoldstad (Kinshasa): 65 doden, op één na allemaal landgenoten.

1948   Geboorte in Amsterdam van de actrice Linda van Dyck, acteursnaam van Linda de Hartogh. De acteur Ko van Dijk was haar stiefvader. Ze is bekend van  Twee Vorstinnen en een Vorst, Ciske de Rat en tientallen andere toneelstukken en films.

1909   Een voorbode van Benelux: tweede discrete vergadering, nu in Den Haag, van de gewezen premier en gezaghebbende katholieke staatsman August Beernaert (1829-1912) met Theodoor Heemskerk (1852-1932), conservatief staatsman in Nederland.

De eerste vergadering had op 4 november 1907 te Brussel plaatsgevonden. Ze streven naar een betere coördinatie van de belangen van beide landen en willen daarvoor een permanent orgaan oprichten: de ‘Nederlands-Belgische commissie tot bestudering van economische vraagstukken, rakende de belangen van beide landen’. Er worden zes subcommissies samengesteld: de eenheid van de tarieven van post, telegraaf, telefoon en spoorwegen; de formaliteiten bij het grensverkeer; het vennootschapsrecht, de fiscale lasten van de ondernemingen die hun bedrijf in beide landen uitoefenen; de auteursrechten en octrooien, de gelijkstelling van de diploma’s en bewijzen van bekwaamheid, het exequatur voor de rechterlijke uitspraken; regelingen en beschikkingen inzake scheepvaart en havenbeleid; ten slotte de arbeidswetgeving, de landbouw en de handelspolitiek.

De derde vergadering vond weer te Brussel plaats op 27 en 28 mei 1910. De vierde voorzien voor 1912, vond niet meer plaats. Beernaert overleed in 1912 en Heemskerk was opnieuw premier.

Gedenkplaat voor Dom Modest van Assche (1891-1945)

1891   Geboorte in Erembodegem (Oost-Vlaanderen) van Modest van Assche, kloosternaam van Alfons van Assche.

Na zijn humaniora treedt Van Assche in de Sint-Pietersabdij, een benedictijnerabdij in Steenbrugge, als kloosterling in onder de naam Modestus. Hij wordt tot priester gewijd in december 1913. Tussen 1914 en 1915 geeft Modest van Assche les aan Belgische vluchtelingen in de abdij van Ramsgate (Engeland), waarna hij als vrijwillig brancardier naar het IJzerfront terugkeert. In januari 1917 wordt hij daar aalmoezenier van een Waals regiment. Hij keert terug als overtuigd pacifist en wordt in de abdij te Steenbrugge op 5 mei 1932 tot abt gewijd. Hij koos als devies In viam pacis, ‘op weg naar de vrede’.

‘Van Assches Vlaamsgezindheid en sociale bewogenheid kwamen na de Eerste Wereldoorlog tot ontwikkeling onder invloed van het daensisme in zijn geboortestreek en van zijn contacten met personen als Van Opdenbosch en de dichter Alfons van Maele’ (Nico Wouters). Dat komt duidelijk tot uiting in de toespraak die hij houdt bij de inwijding van de eerste IJzertoren (1930). Het bisdom legt hem een verbod op daar nog te spreken.

Vanaf het begin van de jaren 1930 zette Van Assche zich ook in voor de Katholieke Jongeren Vredes-Aktie (KJVA), waarvan hij vooral tussen 1935 en 1937 een van de geestelijke vaders was. Onder invloed van Frans Daels stuwde Van Assche deze actie steeds meer in Vlaamse richting. Als het KJVA de door de kerkelijke overheden als subversief beschouwde dienstweigering op morele gronden verdedigt, krijgt Van Assche een vermaning van het aartsbisdom en trekt zich in 1937 uit de KJVA terug. Daarnaast werkte Van Assche ook mee aan het blad van de Vlaamse Oud-strijders (VOS), Nieuw Vlaanderen (1934-1944), Wetenschappelijke Tijdingen en is hij oprichter en hoofdredacteur van het tijdschrift Dietsland-Suid-Afrika. Hij is ook initiatiefnemer van het Gebed voor de Wereldvrede aan de IJzertoren op 11 november 1939.

Modest van Assche blijft buiten de collaboratie. Als in 1941 een trein met uit krijgsgevangenschap terugkerende Vlaamse krijgsgevangenen in Duitsland verongelukt, trekt de abt ernaartoe en draagt er een mis op bij de begrafenis. Al te veel, volgens sommigen.

Van Assche wordt op bevel van minister van justitie Antoine Delfosse, een Waalse katholiek, op 25 september 1944 aangehouden en opgesloten in de gevangenis van Brugge. Mede door de tussenkomst van de socialistische minister Herman Vos kwam de abt terug vrij.

Een maand later wordt hij opnieuw gevangengezet, ten gevolge van een omstreden getuigenis van de SD-medewerker, Gerhard Kling, een Duitse SS’er die door zijn oversten gestraft was voor chantage en afpersing. Behalve in de gevangenis van Brugge verbleef Modest Van Assche ook enkele maanden in de gevangenis van Vorst (Brussel). De reeds zwaar depressieve abt wordt er geestelijk en lichamelijk mishandeld, zozeer dat hij op 30 oktober 1945 overlijdt aan de gevolgen van zijn gevangenschap. Zijn schuld werd nooit bewezen, integendeel: op 30 maart 1947 publiceert La Libre Belgique een kort bericht dat uit een proces gebleken is dat Modest van Assche onschuldig was aan het hem ten last gelegde.

In 1961 werd een monument te zijner nagedachtenis opgericht in zijn geboorteplaats Erembodegem. Er werd ook een straat naar hem genoemd. In 1965 werd een gedenkplaat in de Sint-Pietersabdij onthuld.