2 april. Net binnen: Hendrik Elias ontsnapt aan doodstraf

Elk jaar   De Ramadan, dit jaar van zaterdag 2 april tot en met zondag 1 mei 2022. Het is de ‘vastenmaand’ van de moslims Het vasten tijdens de Ramadan begint dit jaar op zaterdagochtend 2 april en eindigt op zondagavond 1 mei met het Suikerfeest (Eid al-Fitr). De maand Ramadan begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang, dus op vrijdagavond 1 april 2022.

Het exacte begin van de maand Ramadan is afhankelijk van het verschijnen van de sikkel van de nieuwe maan. Vanaf dat moment mogen volwassen moslims de gehele maand, tussen zonsopgang en zonsondergang, niet eten, niet drinken, niet roken of seksuele omgang hebben. Als het donker is, na het breken van de vasten (iftar), is het feest.

1990   Ontdekking in Schmachtenhagen (Brandenburg), in de vroegere DDR, van een Sovjet-massagraf waarin de lijken liggen van honderden Duitse krijgsgevangenen die na de Tweede Wereldoorlog zonder enige vorm van proces door de NKVD waren afgemaakt.

Leo Lindemans (1923-2008)

1980   Het openlijke protest van CVP-volksvertegenwoordiger Leo Lindemans en vijf collega’s tegen ontwerp 261 op de voorlopige gewestvorming (uitvoering van het Egmontpact), wegens onvoldoende waarborgen voor de Brusselse Vlamingen, leidt tot de verwerping ervan. De zes neen-stemmen van CVP-volksvertegenwoordigers betekenen de val van de regering-Wilfried Martens II.

1951   De doodstraf van Hendrik Elias, de leider van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) tijdens de laatste jaren Tweede Wereldoorlog, wordt op voorstel van minister van Justitie Ludovic Moyersoen (CVP) en bij gratiebesluit van regent Karel, gewijzigd in levenslange hechtenis. Op de vooravond van kerstmis 1959 zal hij, officieel om gezondheidsredenen, in voorlopige vrijheid worden gesteld.

1945   De Sovjet-auteur Ilja Ehrenburg richt volgende proclamatie tot het Rode Leger: ‘Wij zeggen niet meer goedemorgen of goedenavond! ‘s Morgens zeggen we: Doodt de Duitsers! ’s Avonds zeggen we: Doodt de Duitsers! Wij hebben maar een gedachte: Duitsers doden. Ze allemaal doden. Ze begraven. Niets is in onze ogen mooier dan lijken van Duitsers… De Duitsers zijn geen menselijke wezens. De Duitsers zijn tweepotige dieren, weerzinwekkende wezens, beesten. Het zijn eencellige creaturen, microben zonder ziel’.

In Frankrijk kreeg Ehrenburg de hoogste onderscheiding, de Legion d’honneur, en in 1952 in de Sovjet-Unie de Internationale Lenin-Vredesprijs.

1939   In de Kamer wordt Frans van Cauwelaert verkozen tot voorzitter. Samen met de Senaatsvoorzitter leidt hij de parlementaire vergadering van 31 mei 1940 in Limoges waarin, de ‘afvalligheid’ van koning Leopold III wordt veroordeeld. Daarna wijkt hij via Lissabon uit naar New York waar hij het grootste deel van de oorlog zal verblijven.

1935   Overlijden in Robeke (Roubaix) van de schilder van Vlaamse taferelen Remy Cogghe. Zijn bekendste werken heten Hanengevechten in Vlaanderen en Plattebol in Vlaanderen.

Tiny Mulder (1921-2010)

1921   Geboorte in Beetsterzwaag (Friesland) van Tiny Mulder (89), schrijfster, dichteres en journaliste bij het Friesch Dagblad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is ze actief bij het Friese verzet. Ze helpt onderduikers aan een onderkomen en werkte als koerier. Werd later bekend als één van de belangrijkste Friese dichters van na de oorlog. Ze verzorgde ook een literaire rubriek voor de RONO (voorloper van Omrop Fryslan en RTV Noord). Ze kreeg in 1986 de Gysbert Japicxpriis voor haar hele oeuvre, waaronder de succesroman Tin iis (Dun ijs). Ze overlijdt in 2010.

1900   Eerste uitgave van het Nederlandse, socialistische dagblad Het Volk. Het is het partijorgaan van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). Het blad schrijft over politieke partijen, vakbeweging, stakingen, religieus-socialisme, politiek en wetgeving. In het eerste jaar heeft het dagblad zo’n 4000 abonnees, en in 1931 200 000. Na de Duitse inval in 1940 wordt ze door de bezetters overgenomen. De directeur Ybele van der Veen pleegde hierna zelfmoord. Vanaf de bevrijding verschijnt de krant onder de naam Het Vrije Volk, dat op 31 december 1945 een abonneebestand had van 357 739. Maar de krant slaagt er niet in dat niveau aan te houden. Nadat Het Vrije Volk zich rond 1965 losmaakte van de partij (inmiddels Partij van de Arbeid, PvdA), verschijnt op 30 maart 1991 het laatste nummer.

1851   In een brief aan Friedrich Engels meldt Karl Marx dat zijn vrouw ‘ongelukkig genoeg van een meisje is bevallen’. Op 18 augustus 1879 schrijft hij aan zijn dochter Jenny: ‘We moeten de wereld bevolken met jongens’.

Hans Christian Andersen (1805-1875)

1805   Geboorte in Odense (Funen) van de Deense schrijver Hans Christian Andersen als zoon van een schoenmaker en een wasvrouw. Bekende sprookjes van hem zijn De keizers nieuwe kleren, De prinses op de erwt, Het lelijke eendje, De rode schoentjes, Duimelijntje, De wilde zwanen, enz. Hij schreef ook romans, drama’s en libretto’s voor opera’s. In 1872 viel hij uit zijn bed en raakt daarbij ernstig gewond. Hij herstelde niet meer volledig, maar leefde nog tot 1875.

1803   Overlijden in Den Haag van Hiëronymus van Alphen (56), zowel staatsman als kinderdichter en fervent aanhanger van Oranje. De jurist Van Alphen is achtereenvolgens procureur-generaal, stadspensionaris van Leiden en minister van Financiën van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Als de Republiek in 1795 door de Fransen wordt bezet, weigert Van Alphen te collaboreren en legt als overtuigd orangist zijn functie neer. Hij schreef de cantates Doggersbank en De Starrenhemel, maar had vooral succes met zijn gedichten voor kinderen. Bekend gebleven is De pruimeboom met de beginregel ‘Jantje zag eens pruimen hangen, O! als eieren zo groot’.

August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798-1874)

1798   Geboorte van August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. Als romantisch auteur verdiept hij zich vooral in de studie van volksliederen. Op Helgoland schrijft hij de tekst van het Lied der Deutschen (‘Deutschland, Deutschland über alles’). Hij legt zich al vroeg toe op de studie van de Nederlandse taal met bijzondere belangstelling voor het Middelnederlands. Hoffmann schreef verschillende liederen in het Middelnederlands, onder meer het bekende Vlaenderen dagh en nacht denc ic aen u, dat in 1854 verscheen in zijn Horae Belgicae.

1767   Koning Karel III van Spanje beveelt de volledige verdrijving van de jezuïeten uit Spanje. Ze worden op schepen geladen en naar de Pauselijke Staten gebracht.

1700   Een edict van de Franse koning Lodewijk XIV verbiedt het officiële gebruik van de Catalaanse taal in het noorden van Catalonië: ‘De beraadslagingen van de magistraten in de steden en de gemeenschappen, de akten van notarissen en in het algemeen alle andere akten worden opgesteld en geregistreerd in de Franse taal, op straf van nietigheid’.

742   Geboorte van Karel de Grote, formeel keizer van het West-Romeinse Rijk, in werkelijkheid de eerste Europese keizer. Maar waar is hij geboren? In Jupille-sur-Meuse, in Herstal of in Ingeheim am Rhein (Rijnland-Palts)? Die laatste plaats vinden we terug bij de Italiaanse geschiedschrijver Godfried van Viterbo, maar dan zijn we al in de 12de eeuw.