2 juni. Historische dag: Elizabeth II koningin van (onder meer) het VK

Elk jaar   In Nederland Nationale Overblijfdag, voor de zevende keer sinds 2015. Op deze dag krijgen de ruim zestigduizend (veelal vrijwillige) medewerkers in de Tussenschoolse Opvang (TSO) – het overblijven op de basisschool na sluitingstijd – erkenning voor het belangrijke werk dat zij dagelijks doen voor de ruim half miljoen overblijvertjes.

1985   De UEFA besluit alle Engelse voetbalclubs voor onbepaalde tijd uit te sluiten van deelname aan Europacuptoernooien. Het besluit komt kort na het Heizeldrama. LINK

1973   Opening van het Van Gogh Museum in Amsterdam, geheel gewijd aan het leven en het werk van Vincent van Gogh (1853-1890).

Sophie Stein (1892-1973)

1973   Overlijden in Gouda (Zuid-Holland) van Sophie Stein, Nederlands cabaretière en actrice. Zij stond voor het eerst op het toneel in Nederlands-Indië. In 1942 stapte ze van het klassieke toneel over naar het cabaret en werkte er met onder meer Wim Sonneveld en Wim Kan. Daarna was Stein regelmatig te horen in het KRO-programma Kopstukken naast Godfried Bomans, waardoor ze ook in Vlaanderen bekend werd. In later jaren ging haar aandacht meer uit naar de antroposofie.

1954   In Jeruzalem wordt het Palestijns Bevrijdingsfront (PLO) opgericht.

1953   Kroning in de Westminster Abbey (Londen) van Elizabeth II tot koningin van Groot-Brittannië en het Gemenebest, de eerste kroning die door de televisie wordt uitgezonden. De 27-jarige Elizabeth werd toen niet alleen koningin van het Verenigd Koninkrijk maar ook van Canada, Pakistan, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Ceylon en Australië. Sinds eind 2007 is Elizabeth II de oudste Engelse regerende monarch aller tijden.

Aanvankelijk leek het niet erg waarschijnlijk dat ze ooit koningin zou worden. Ze was namelijk pas de derde in rij voor troonopvolging, na haar oom Eduard VIII en haar vader George VI. Toen Elizabeth werd geboren was haar grootvader George V koning. Hij overleed in 1936 en werd toen opgevolgd door zijn zoon Eduard VIII. Nog datzelfde jaar deed deze oom van Elizabeth echter vrijwillig afstand van de troon om te kunnen trouwen met de gescheiden Amerikaanse vrouw Wallis Simpson. Eduard werd als koning opgevolgd door zijn broer Albert die voor de koningsnaam George VI koos. Als deze koning in 1952 overlijdt, wordt hij opgevolgd door zijn dochter Elizabeth II.

1946   Via een volksraadpleging wordt Italië een republiek. De republikeinse grondwet treedt op 1 januari 1948 in werking.

1940   Een communistische krant met toestemming van de nazi-bezetter, jawel. Op 2 juni 1940, enkele dagen na het einde van de 18-daagse veldtocht, komt het blad Ulenspiegel met toestemming van de Propaganda Abteilung van het Militair Bezettingsbestuur opnieuw van de pers en werd op 8 juni zelfs een dagblad, met als ondertitel ‘Volksdagblad voor Vlaanderen’. Aangezien de Kommunistische Partij van België (KPB) niets met de ‘imperialistische’ oorlog te maken wilde hebben, stelde het blad zich neutraal op, ook ten aanzien van de bezetter. Dit moet natuurlijk worden gezien tegen de achtergrond van het Molotov-Ribbentroppact van 1939.

ADVN

Jan-Pieter Wannyn (1908-2007)

1908   Geboorte in Gent van Jan-Pieter Wannyn, arts en Vlaams-nationaal politicus. Hij was een zoon van de activist Jan Baptist Wannyn. In 1918 wijkt hij met zijn ouders uit naar Nederland. Hij promoveert tot doctor in de geneeskunde in 1937 aan de Universiteit Leiden en opnieuw in 1938 voor de Centrale Examencommissie in Brussel. Teruggekeerd naar België wordt hij onmiddellijk lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Van 1941 tot 1944 is hij oorlogsburgemeester van Nevele, de gemeente waar hij zijn praktijk als arts had. Na de oorlog wordt hij veroordeeld en verliest zijn burgerrechten. Hij treedt toe tot de Vlaamse Concentratie en vervolgens tot de Volksunie.

Na in eer te zijn hersteld, wordt hij in 1959 schepen en van 1965 tot aan de fusie van 1977 burgemeester van Nevele. In 1965 wordt de enorm populaire Wannyn verkozen tot volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Gent en vervult dit mandaat tot in 1974. Hij overlijdt in 2007, op zijn 99ste.

Ernest van der Hallen (1898-1948)

1898   Geboorte in Lier van Ernest van der Hallen, Vlaams auteur en jeugdleider. Hij is in de jaren 1920 de bezieler van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (AKVS). Van der Hallen droomde van een vrijgevochten Vlaamsvoelende jeugd, Heel-Nederlands gericht en doordrongen van christelijke idealen. De kerkelijke overheid kan dat niet op prijs stellen. Het non-conformisme van Van der Hallen werkt aanstekelijk en pogingen om het AKVS in het gareel te doen lopen, mislukken. Daarop besluiten de bisschoppen de jeugdbeweging – intussen Algemeen Katholiek Diets Studentenverbond (AKDS) geworden -waar het maar kan te dwarsbomen. Middelen daartoe zijn verbodsbepalingen op de colleges en de oprichting van de Katholieke Studenten Actie (KSA), die een volgzamere studentenformatie is.

Ernest van der Hallen spoort de studenten aan: ‘Wees radicaal; wees principieel; wees absoluut; wees hetgeen de burger noemt: een extremist; geef uzelf zonder meten of rekenen, aanvaard de zogenaamde levensrealiteit niet en laat u niet door het leven aanvaarden; geef, nooit het strijdbeginsel op’. Het AKDS wordt Diets Jeugdverbond (DJV). In De Blauwvoet, het DJV-blad, roept hij het beeld op van ‘jongens met mandolien en guitaar, het lied en de vertelling in de mond, het hart vol frisse jongensromantiek, die open en blij langs Gods wegen trekkend (…) de nieuwe jeugd’ gestalte geven. Trekken en kamperen in tenten en jeugdherbergen, samen rond het kampvuur is de stijl, in zijn inspirerende meditatieboek Brieven aan een jonge vriend (1932) komt de inhoud aan bod.

Van der Hallen schrijft enkele tientallen boeken en is beroepshalve provinciaal inspecteur van bibliotheken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft hij strikt buiten de politiek. Na de oorlog wordt hij zonder arrestatiebevel drie maanden gevangengezet, om druk uit te oefenen op zijn broer, de ondergedoken oorlogsburgemeester van Lier. De erbarmelijke omstandigheden van zijn gevangenschap ondermijnden het gestel van Ernest van der Hallen die al langer met zijn gezondheid sukkelde. Hij wordt ook nog zonder reden uit zijn ambt van inspecteur ontzet. Hij overlijdt in 1948, op zijn 49ste.

Ook na zijn dood blijft Van der Hallen een inspirerende figuur in Vlaamse studenten- en jeugdbewegingskringen. Zijn Brieven aan een jonge vriend werden zopas heruitgegeven.

Hans Gerhard Creuzfeldt (1885-1964)

1885   Geboorte in Harburg an der Elbe van Hans Gerhard Creutzfeldt, Duits arts en neuropatholoog. Na een specialisatie tropische geneeskunde onderneemt hij als scheepsarts lange, avontuurlijke reizen in de Stille Oceaan. Creutzfeldt is vooral bekend geworden door de mede naar hem genoemde ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Na de Tweede Wereldoorlog wordt hij de eerste rector van de heropgerichte Universiteit van Kiel. Hij was gehuwd met Clara Sombart, een dochter van Werner Sombart (1863-1941), toonaangevend sociaal wetenschapper en rechtse criticus van het kapitalisme die tot de Conservatieve Revolutie wordt gerekend. Creutzfeldt overlijdt in 1964 op 79-jarige leeftijd.

1686   De Britse Royal Society besluit tot het uitgeven van de Principia Mathematica van sir Isaac Newton.