22 april. Net binnen: Toon Hermans overleden

Elk jaar   In Brazilië, viering van de Ontdekking van Brazilië, in het Portugees, de landstaal van Brazilië ‘Dia do Descobrimento do Brasil’.Op 22 april 1500 zet de Portugese zeevaarder en ontdekkingsreiziger Pedro Álvares Cabral als eerste Europeaan voet op Braziliaanse bodem. Hij landt in Porto Seguro en noemt het nieuw ontdekte land ‘Ilha de Vera Crus’ (Eiland van het Ware Kruis) omdat Cabral dacht dat het een eiland was.

2000   Overlijden in Nieuwegein (Utrecht) van Toon Hermans (83), entertainer, zanger en schrijver. Met Wim Kan (1911-1983) en Wim Sonneveld (1917-1974) behoorde hij tot ‘de grote drie van het Nederlandse cabaret na 1945’. Hij schrijft gedichten vanaf zijn zestiende, breekt door de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’ op de AVRO-radio en introduceert in 1955 de ‘one man show’ in Nederland en Vlaanderen. Zijn bekendste dichtbundels zijn Alles is heimwee en Ik heb het leven lief. We hoorden hem zingen Sien laat eens zien, Marie, Mien waar is mijn feestneus, Ballonnetje, Mediterrannée, enz. Hij was vele jaren de populairste podiumartiest van Nederland en Vlaanderen.

1993   De eerste browser voor het World Wide Web komt uit: Mosaicbrowser 1.0.

Dionne Stax (°1985)

1985   Geboorte in Boxmeer (Noord-Brabant) van Dionne Stax, presentatrice en programmamaakster. Na geslaagde universitaire studies (communicatiewetenschappen) aan de universiteiten van Tilburg en Amsterdam, werkte bij de NOS van 2007 tot 2019, o.a. als presentatrice van het Journaal, bij omroep MAX (Van onschatbare waarde), en AVROTROS (vanaf 2019). Ze kreeg vanuit een bepaalde hoek regelmatig kritiek over haar ‘té strakke truitjes’, maar in 2016 was ze de eerste presentator die de Nederlandse kroonprinses Amalia en de prinsessen Alexia en Ariane mocht interviewen. Voor de NTR maakte ze in 2017 de documentairereeks Lady Di & Dionne. Vorige maand was ze nog te zien als verslaggeefster in Samen in actie voor Oekraïne, een gezamenlijke uitzending van alle Nederlandse zenders.

1967   Ophefmakend colloquium Universiteit en volk, waar afgevaardigden van alle Vlaamse partijen het eens blijken over de splitsing van de KULeuven en de overheveling van de Franse afdeling naar Wallonië, maar ook over de ‘verdubbeling’ van de ULB, oftewel de oprichting van de Vrije Universiteit Brussel (VUB).

Het colloquium is een initiatief van het Koördinatiekomitee Taalregeling Hoger Onderwijs (KKTHO), in 1966 gesticht door het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) ter ondersteuning van het Vlaams studentenprotest tegen het bisschoppelijk mandement. Voorzitter is de latere Volksunie-senator Maurits van Haegendoren. ‘Leuven Vlaams’ leidt in 1971 na veel tumult en tegenstand tot de splitsing van de KULeuven, waarvan de Franstalige vleugel zijn eigen weg gaat als Université Catholique de Louvain (UCL). De VUB komt in 1969 tot stand in peis en vrede.

Top Naeff (1878-1953)

1953   Overlijden in Dordrecht (Zuid-Holland) van de schrijfster Top Naeff (75), schrijversnaam van Anthonetta van Rhijn-Naeff (1878-1953). Ze sterft aan de gevolgen van een hartaanval, een maand na haar benoeming tot ‘Ereburger van Dordrecht’ die ze op haar 75ste verjaardag ontving. Haar debuut als toneelschrijfster was het toneelstuk De Genadeslag, dat op 13 februari 1899 te Dordrecht zijn première beleefde. Ze was toen 20. Ze heeft een dertigtal werken op haar naam, waaronder Een huis in de rij, Letje, Offers, De tweelingen, Het veulen en haar autobiografie Zo was het ongeveer.

Ze schreef toneelkritieken voor De Groene Amsterdammer en maakte literaire vertalingen uit het Duits en het Frans. Ze werd ook in Vlaanderen veel gelezen, reden waarom ze in 1948 gelijktijdig benoemd werd in Nederland tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en in België tot Officier in de Kroonorde. Dat was voor zover we weten uniek.

1922   Massale betoging van de christelijke arbeidersbeweging in Roeselare voor de vrijlating van Arthur Mulier (1892-1979). Hij was in november 1921 op de lijst van de Christen Werklieden verkozen tot provincieraadslid van West-Vlaanderen en tot bestendig afgevaardigde. Hij wordt onmiddellijk aangevallen door zijn liberale collega Robert Gillon wegens zijn activistisch verleden. Mulier wordt in februari 1922 aangehouden, veroordeeld tot drie jaar cel en tien jaar verlies van burgerrechten, waardoor zijn politieke mandaten vervallen. Na vele incidenten tussen voor- en tegenstanders wordt hij einde 1922 vrijgelaten.

Pas in 1949 krijgt hij weer een politiek mandaat, ditmaal als gecoöpteerd senator van de CVP. Hij wordt in 1957 voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond (VEV) en staat in 1968 mee aan de wieg van de Financieel-Economische Tijd, nu De Tijd.

1915   In Steenstrate, nabij maken de Duitse troepen voor het eerst gebruik van chloorgas. De eerste inzet van chemische wapens kwam echter van de Fransen die in augustus 1914 in de Elzas xylyl bromide gebruikten. Einde januari 1915 wenden de Duitsers datzelfde gas aan tegen Russische troepen. De Engelsen gebruiken voor het eerst chloorgas op 25 september bij Loos in Frans Vlaanderen.

1905   Ontstaan van het eerste natuurreservaat in Nederland. In november 1904 wil de stedelijke overheid van Amsterdam de ‘waardeloze, onvruchtbare plassen van het Naardermeer’ met stedelijk afval dempen. Dat leidt tot een breed verzet onder leiding van onderwijzer en natuurbeschermer Jacobus P. Thijsse (1865-1945). Samen met zijn vriend Eli Heimans sticht hij op 22 april 1905 de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Met obligaties lukt het de vereniging om het gebied aan te kopen voor een som van 150 000 gulden. Door de verkoop van riet en door de visserij brengt het Naardermeer zelf voldoende geld op om de lening af te lossen.

1899   Het eerste Vlaams Rechtskundig Congres, op 22 april 1899 in Antwerpen georganiseerd door de Bond der Vlaamse Rechtsgeleerden, geeft een sterke impuls aan de juridische oriëntering van de Vlaamse Beweging.

1870   Geboorte in Simbirsk (Rusland) van Vladimir Iljitsj Oeljanov (1870-1924), beter bekend onder zijn pseudoniem Lenin. Simbirsk wordt in 1924 omgedoopt tot Oeljanovsk.

1864   Het Amerikaans Congres bepaalt bij wet dat vanaf nu op alle in de Verenigde Staten geslagen munten de inscriptie ‘In God We Trust’ moet staan.

1811   De naam Israël Kiek zegt u niets? Toch kent u hem: deze Nederlands portretfotograaf maakte als eerste kleine, betaalbare foto’s, de kiekjes. Hij overlijdt in 1899. In Leiden staat een ‘Kiek-monument’ en in Amsterdam is een straat naar hem genoemd.

Maurits van Nassau (1567-1625)

1625   Overlijden van Maurits van Nassau (57), zoon van Willem van Oranje en spil van het verzet tegen de Spaanse bezetter. Hij was een der grootste veldheren van zijn tijd.

1625   In New York, aan de voet van de vlaggenmast in Battery Park staat in het Nederlands gebeiteld: ‘Nadat de kamer Amsterdam der West Indische Compagnie op 22 april 1625 last had gegeven tot den aanleg van het fort Amsterdam en tien bouwwerken daarnevens heeft de kop van het eiland Manhattan in 1626 dien aanleg bevestigd welke de grondslag werd van de stad New-York’.