24 mei. Historische dag: Egmontpact schaduw boven Vlaanderen

Elk jaar   De Europese Dag van de Nationale Parken vindt jaarlijks plaats op 24 mei en is een initiatief uit 1999 van de Europarc Federation. Het vraagt aandacht voor de beschermde natuurgebieden in Europa: nationale parken zijn de bescherming voor de natuurlijke erfenis van Europa.

Er zijn in Europa circa 450 nationale parken. Hun doel is bescherming van de natuur en gebieden openstellen voor natuurgerichte recreatie. De eerste Europese nationale parken werden opgericht in Zweden. De datum van 24 mei voor de Europese Dag van de Nationale Parken verwijst naar de Zweedse Natuurbeschermingswet van 24 mei 1909. Negen van de belangrijkste natuurgebieden in Zweden kregen toen de beschermde status van een nationaal park.

Nederland kent 21 nationale parken. In de parken zijn alle bijzonderheden van de Nederlandse natuur terug te vinden: duinen, bossen, heide, laagveen, getijdennatuur, beekdalen, vennen en nog veel meer. Gezamenlijk beslaan de parken zo’n 120 000 hectare, dat is bijna 3% van Nederland.

België had al in 1926 een nationaal park… in Congo. Vlaanderen heeft er één, Hoge Kempen in Limburg en nog vijf geselecteerde kandidaten voor de titel Nationaal Park Vlaanderen: Bosland (Limburg), Brabantse Wouden (Vlaams-Brabant), Kalmthoutse Heide (Antwerpen), Scheldevallei (Oost-Vlaanderen) en Taxandria (Antwerpen).

2014   Vier mensen worden vermoord bij een antisemitische terreuraanslag in het Joods Museum aan de Zavel in Brussel. De Franse douane arresteert op 30 mei 2014 in Marseille de 29-jarige radicaal-islamitische dader Mehdi Nemmouche. Hij wordt op 12 maart 2019 veroordeeld tot levenslang. Zijn mededader Nacer Bendrer, die de wapens had geleverd, krijgt vijftien jaar opsluiting.

Henny Thijssing-Boer (1933 – 2011)

2011   De Nederlandse literatuur kent auteurs waarvan de naam ‘niet klinkt’, maar die enorm veel hebben gepubliceerd en ontzettend veel lezers wisten te boeien. Tot die categorie behoort Henny Thijssing-Boer, overleden op 24 mei 2011 in Winschoten. De bijnaam van deze populaire veelschrijfster was ‘Koningin van de Streekroman’. Recensenten vonden haar boeken vaak maar niks, maar het publiek hield van haar werk: een kleine honderd titels, waarvan ruim twee miljoen exemplaren zijn verkocht. De bekendste zijn Als de tijd daar is, Intuïtie van een vrouw, Geluk is als de wind, Niemand is een vergissing.

2007   Overlijden in Cannes van Jo Röpcke (78), Vlaams filmrecensent en tv-presentator, tevens tientallen jaren lang docent aan de Brusselse filmschool RITCS waarvan hij de laatste twee jaar voor zijn pensioen directeur was. Röpcke werkte bijna dertig jaar als presentator en samensteller van het BRT-programma Première dat hij in 1962 had overgenomen van Roland Verhavert. Hij zag in die periode ongeveer 12 000 films. Hij was ook tien jaar voorzitter van het Filmfestival van Brussel. Jo Röpcke overleed terwijl hij het filmfestival van Cannes volgde,

Herwig Hensen (1917-1989)

1989   Overlijden in Berchem (Antwerpen) van de dichter Herwig Hensen, auteursnaam van Flor Mielants jr. Hij studeerde wiskunde aan de Rijksuniversiteit Gent. Zijn eerste bundels – er zullen er meer dan dertig volgen – zijn gekenmerkt door impressionisme en symbolisme. Zijn later werk wordt meer introspectief en vertolken zowel de kommer om de waanzin van deze wereld als een vitalistische opgang in het wonderbaarlijke van het leven. Belangrijk zijn ook zijn toneelwerken, het essay ‘Over de dichtkunst’ (1947) en de roman De grootmoedige (1982). Zijn werk is in vele talen vertaald.

1977   Na wekenlange onderhandelingen in het Egmontpaleis wordt het Egmontpact/Pacte d’Egmont afgesloten. Het akkoord wordt ondertekend door de christendemocraten, de socialisten, de Volksunie (VU) en het Front démocratique des Francophones (FDF). Het Egmontpact was een ambitieus staatshervormingsplan over de omvorming van België naar een federale staat en de regeling van de verhoudingen tussen de taalgemeenschappen, maar bevatte zoveel toegevingen aan de Franstalige minderheid, dat er onmiddellijk massaal Vlaams protest rees.

Zware struikelblokken voor de Vlamingen waren onder meer het inschrijvingsrecht voor Franstaligen in 13 Nederlandstalige gemeenten rond Brussel: de zes ‘faciliteitengemeenten’ Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem, en zeven zogenaamde ‘Egmontgemeenten’: Alsemberg, Beersel, Dilbeek, Groot-Bijgaarden, Sterrebeek, Sint-Stevens-Woluwe, Strombeek-Bever, en de wijken ’t Voor (Vilvoorde), Jezus-Eik (Overijse) en Zuun (Ruisbroek). Verder zouden de provincies worden afgeschaft – op de functie van provinciegouverneur na – en vervangen door 25 ‘subgewesten’: 11 in Vlaanderen, 13 in Wallonië en 1 in Brussel.

Na aanhoudend Vlaams verzet en zware onenigheid in verscheidene partijen sneuvelt het Egmontpact in een verwarde sfeer als premier Leo Tindemans op 11 oktober 1978 in de Kamer het ontslag van de regering aankondigt. Bij de Volksunie zal het Egmontpact leiden tot dissidenties en luidt het de neergang van deze partij in.

Lys Assia (1924-2018) won het eerste Eurovisie Songfestival voor Zwitserland.

1956   Voor het eerst wordt het Eurovisie Songfestival gehouden. Zeven landen nemen eraan deel: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Italië en Zwitserland dat gastland is in Lugano. Zwitserland is vertegenwoordigd door Lys Assia, artiestennaam van Rosa Mina Schärer (1924-2018). Omdat er slechts zeven landen deelnamen, mag ieder land twee liedjes presenteren. Lys Assia zingt eerst in het Duits Das alte Karussell en treedt later aan met het Franstalige Refrain. Dit laatste nummer wordt uiteindelijk als beste uitgeroepen, waarmee Zwitserland de winnaar wordt van het eerste songfestival uit de geschiedenis. De puntentelling vindt echter plaats achter gesloten deuren en is tot op de dag van vandaag niet bekend gemaakt! Ook onbekend is op welke plaatsen de dertien overige liedjes zijn geëindigd.

1936   Parlementsverkiezingen in België: Léon Degrelle en Rex, zijn nieuwe partij, veroveren 21 zetels en winnen deze verkiezingen. De zware nederlaag van de katholieke partij (-18 zetels) en de winst (+8) van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) maken de aardschok compleet.

1922   Klimaat: in Nederland is het ruim 35 graden. Het is nog niet eerder zo warm geweest in mei. Ook in Vlaanderen meet men een recordtemperatuur: 34,1°C in Ukkel, ook hier de warmste meidag ooit.

Nicolaus Copernicus (1473-1543)

1598   In Leiden wordt de Ieperling Pieter Panne aangehouden wegens poging tot moord op prins Maurits van Oranje. Hij wordt ter dood veroordeeld en een maand later geëxecuteerd. Volgens de tekst van het vonnis wordt deze moordpoging bevolen ‘door beleyt ende aensporingen van de hoofden van de Jesuytsche secte binnen Douay’. ‘Douay’ staat voor de stad Dowaai in Frans-Vlaanderen.

1543   Overlijden van Nicolaus Copernicus (70), Duits astronoom en filosoof, vaak ten onrechte ‘Pool’ genoemd. Grondlegger van de moderne sterrenkunde, stichter van het – destijds nieuwe – ‘Copernicaanse wereldbeeld’: hij ontdekte dat de aarde om de zon draait, maar aarzelde om zijn ontdekking te publiceren, omdat deze in strijd was met de leer van de kerk.