26 november. Net binnen: Herman Gorter geboren, die in een nieuwe lente een nieuw geluid hoorde

Elk jaar   De Internationale Niet-Winkeldag is een jaarlijks terugkerende actiedag op de laatste zaterdag van november. De Niet-Winkeldag (ook wel genoemd: ‘Koop Niets Dag’) is een actiedag waarin opgeroepen wordt een dag niets te kopen uit protest tegen de cultuur van ‘meer-meer-meer’. Het is een internationale protestdag tegen de westerse consumptiecultuur, waarbij gepleit wordt voor bezinning over de gevolgen van de overconsumptie. De dag heeft in de ca. vijftien landen waar hij jaarlijks wordt gehouden vooral een symbolisch karakter: de hoofddoelstelling is om de westerse consumenten bewust te maken van de gevolgen van hun consumptiepatroon.

Nadat de Canadees Ted Dave in 1992 de eerste Internationale Niet-Winkeldag uitriep als een min of meer individuele actie, werd het idee in 1993 overgenomen door groepen in de Verenigde Staten, Engeland en Ierland. In de jaren daarna sloten ook groepen in Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, Zweden, België, Nederland, Noorwegen, Duitsland, Finland, Polen en Slovenië zich bij de internationale campagne aan.

2008   De Indiase stad Bombay werd getroffen door tien gelijktijdig gepleegde terroristische aanslagen.

1998   De Britse premier Tony Blair spreekt als eerste minister-president van Groot-Brittannië het Ierse parlement toe. Hij is de eerste Britse regeringsleider die dat doet in de 76-jarige geschiedenis van de Ierse republiek.

1998   De Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, in drie delen, verschijnt bij Uitgeverij Lannoo, onder redactie van Reginald de Schryver, Bruno de Wever, Gaston Durnez, Lieve Gevers, Pieter van Hees en Machteld de Metsenaere. De eerste editie, in twee delen, dateerde van 1973/1975.

1981   Overlijden te Gent van Leo Picard, Vlaams vrijzinnig journalist, historicus en activist. Zie Vandaag van 26 november 2021.

Mies Bouwman (1929-2018)

1962   Mies Bouwman (1929-2018) presenteert ruim 23 uur lang live de inzamelingsactie Open het Dorp ter financiering van een woon-/werkcentrum in Arnhem (Gelderland), voor mensen met een lichamelijke beperking. Open het Dorp was het eerste geldinzamelingsprogramma op de Nederlandse televisie en levert royaal 21 miljoen gulden op. Nederland brengt ’s avonds en ’s nachts luciferdoosjes met geld naar sigarenzaken en kruideniers. Aan de uitzending, een mijlpaal in de Nederlandse televisiegeschiedenis, doen meer dan 400 artiesten mee. Maar er is meer mogelijk: in 1984 levert de nationale tv-actie Eén voor Afrika, gepresenteerd door Mies Bouwman en Koos Postema 82 miljoen gulden op voor slachtoffers van de hongersnood in Afrika.

1954   Een Belgische straaljager stort neer op de officierskantine van het vliegveld in Bierset, tegenwoordig ‘Liège Airport’. Hierbij komen 13 personen hierbij om het leven.

1950   Chinese troepen trekken Noord-Korea binnen en openen een tegenaanval in de Korea-oorlog.

1944   Overlijden van de Franse luchtvaartpionier graaf Charles de Lambert. In 1909 maakte hij de eerste vlucht boven Nederland. De vlucht duurde slechts 3,5 minuten. In Etten-Leur (Noord-Brabant) staat nog een monument, een stenen naald, die deze eerste vlucht herdenkt.

1941   Libanon wordt onafhankelijk van Frankrijk.

1939   Geboorte in Amsterdam van actrice Petra Laseur, bekend van televisie, film en theater. We herinneren ons de tv-series Dossier Verhulst, Unit 13, Rozengeur & wodka lime, Levenslied en de films Flanagan, Antonia, Bella Bettien, Bride flight, Nooit te oud. Ze gaf ook les aan de toneelschool. Dochter van actrice Mary Dresselhuys (1907-2004) en acteur-regisseur Cees Laseur (1899-1960), zus van journaliste Merel Laseur.

Tina Turner (°1939)

1939   Geboorte in Nutbush (Tennessee) van de Amerikaanse zangeres, danseres en actrice Tina Turner, de artiestennaam van Anna Mae Bullock. Ze heeft Europese en Afrikaanse roots, het overvloedige afro-kapsel van haar optredens was een pruik. Ze begon met haar (toenmalige) echtgenoot Ike Turner in 1958 als ‘Ike & Tina Turner’. Bekende nummers van haar zijn onder meer River deep mountain high, Proud Mary, Nutbush City limits, Private dancer, Simply the best, Goldeneye, Tonight (met David Bowie), When the heartache is over. Films met haar: Tommy, Mad Max beyond thunderdome, Last action hero. De zangeres is met 200 miljoen verkochte platen de bestverkopende vrouwelijke rockartiest ter wereld. Naast een brutale, zeer energieke performer die graag liet zien dat ze stevig op haar sterke benen stond, is ze sinds de jaren 1980 ook boeddhist. Ze is sinds 2013 getrouwd met de Duitse muziekproducent Erwin Bach. Ze heeft toen afstand gedaan van haar Amerikaans paspoort en heeft nu de Zwitserse nationaliteit.

Pat Phoenix (1923-1986)

1923   Geboorte in Manchester van de Engelse actrice Pat Phoenix, geboren Patricia Frederica Pilkington. Ze kreeg grote bekendheid door haar rol van ‘Elsie Tanner’ die ze van 1960 tot maar liefst in 1984 op de televisie speelde in de serie Coronation Street. Haar rode haren waren naturel. Gegniffel alom toen premier James Callaghan haar ‘the sexiest thing on television’ noemde. Verder was ze ook te zien in de films Jack the ripper en The L-shaped room. Pat Phoenix die 60 sigaretten per dag rookte, overleed in 1986 op haar 62ste aan longkanker. Op haar begrafenis was de volksvertegenwoordiger en latere Britse premier Tony Blair aanwezig. Niet verwonderlijk, hij was haar schoonzoon.

1922   De Engelse archeologen Howard Carter en Lord Carnarvon openen de tombe van de Egyptische farao Toetanchamon.

1911   Geboorte in Brugge van Albert Coppé, hoogleraar aan de KULeuven, in 1945 medeoprichter van de Christelijke Volkspartij, volksvertegenwoordiger, minister, Europees commissaris, maar vooral bankier. In 1977 wordt hij voorzitter van de raad van bestuur van de Generale Bankmaatschappij, waarvan hij sinds geruime tijd deel uitmaakte. In de discussies rond de staatshervorming in de jaren 1990 liet Coppé zijn standpunt duidelijk blijken als vooraanstaand lid van een drukkingsgroep van zakenlui in een vzw met de duidelijke naam Tegen het separatisme.

1911   Overlijden van Paul Lafargue, Cubaans-Frans arts en medestander van Karl Marx. Lafargue was ook zijn schoonzoon: hij trouwde met Laura Marx (1845-1911). De twee pleegden samen zelfmoord in 1911. Paul Lafargue bleef bekend als auteur van Het recht op luiheid (1880).

1864   Geboorte in Wormerveer (Noord-Holland) van de dichter, publicist en bevlogen socialist Herman Gorter (1864-1927). Hij wordt gerekend tot de grootste dichters in de Nederlandse taal. Hij schreef over zijn visioenen van een ‘socialistische heilstaat’. Medeoprichter van de Sociaal-Democratische Partij, de latere Communistische Partij Nederland (CPN). Zijn meest bekende werk is Mei met de beroemde versregels:

Een nieuwe lente en een nieuw geluid:
Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,
Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht
In een oud stadje, langs de watergracht.

Verder: Een klein heldendicht, De arbeidersraad, Verzen, enz. Hij schreef ook 20 jaar lang politieke beschouwingen in De Nieuwe Tijd. Gorter overleed in 1927 op de leeftijd van 62 te Sint-Joost-ten-Node (Brussel) aan de gevolgen van angina pectoris.

1792   De Franse revolutionaire voorman Jacques Pierre Brisot verklaart in de Nationale Conventie: ‘We kunnen slechts gerust zijn als Europa, en heel Europa, in vlammen staat’.