28 juni. Net binnen: aartshertog Franz Ferdinand en Sophie Chotek neergeschoten door Gavrilo Princip

Elk jaar   In Oekraïne, Dag van de Grondwet, ter herinnering aan de aanname van de grondwet op 28 juni 1996. Officiële feestdag, vrije dag. Maar voor wie?…

Sharon Christa McAuliffe (1948-1986)

1986   Het Amerikaanse ruimteveer Challenger ontploft in de lucht, 73 seconden na de lancering op Cape Canaveral in Florida: vijf mannen en twee vrouwen vinden de dood. De ramp is wereldwijd live op televisie te zien. De cockpit kwam nog grotendeels intact uit een wolk verbrandende gassen tevoorschijn en viel ruim 16 kilometer omlaag om op het wateroppervlak van de Atlantische Oceaan uiteen te spatten. Daarbij stierf de hele bemanning. Onder de slachtoffers is de eerste Amerikaanse burger-astronaut, de lerares Sharon Christa McAuliffe (1948-1986). Ze laat een man en twee kindjes van 9 en 6 na.

1983   Geboorte in Heemstede (Noord-Holland) van Thierry Baudet, politicus, historicus, auteur en jurist. Oprichter en politiek leider van het Forum voor Democratie (FVD). Noemt zichzelf een politieke en intellectuele erfgenaam van Pim Fortuyn (1948-2002). Hij wil af van de Europese Unie, althans in haar huidige vorm, en waarschuwt voor islamisering. Sinds 2017 is hij lid Tweede Kamer en fractievoorzitter, ‘Politicus van het Jaar’ 2017. Kleinzoon van hoogleraar en oorlogscorrespondent Henri Baudet (1919-1998), achterkleinzoon van de hoogleraar wiskunde Han Baudet (1891-1921). De familie is afkomstig uit Henegouwen.

1965   Het eerste commerciële telefoongesprek via de satelliet vindt plaats tussen Europa en Amerika.

Karin Bloemen (°1960)

1960   Geboorte in Alkmaar (Noord-Holland) van Karin Bloemen, actrice, cabaretière en zangeres. Bijnaam: ‘La Bloemen’. Ze schrijft ook columns en verhalen. Op tv werd ze bekend door Bloemen voor…, Karin, De kip en het ei, Zeg ’t maar, De Vereenigde Algemeene, enz. Films met haar zijn onder meer: De ijssalon, Shadowman, Nachtvlinder, Pipo en de p-parelridder. Ze zong Het dorp, Alles wat komt, enz., enz.

1944   De bankier Alexandre Galopin (64), gouverneur van de Generale Maatschappij van België, wordt neergeschoten in de deuropening van zijn woning te Brussel. De daders zouden nazi’s geweest zijn, maar dat is tot op vandaag niet de mening van de familie. Gallopin was in Gent geboren en getrouwd met Elisabeth Verriest, een nicht van Hugo Verriest.

1935   IJsland is het eerste land ter wereld dat – in bepaalde gevallen – abortus legaliseert. Niet omdat de IJslanders zo ‘progressief’ zijn, maar omdat het nu eenmaal sinds mensenheugenis in hun traditie ligt, bv. bij zwangerschap ten gevolge van verkrachting.

1932   Wet op het taalgebruik in bestuurszaken die het Nederlands in Vlaanderen eindelijk tot enige bestuurstaal maakt en moet zorgen voor taalevenwicht in Brussel en de centrale overheid. Oprichting van een Vaste Commissie voor Taaltoezicht (VCT). Prof. Lode Wils merkt hier bij op: ‘Toch was het de Duitse bezetter (…) die een vollediger toepassing van de wet van 28 juni 1932 afdwong’.

1919   Ondertekening van het Verdrag van Versailles, waardoor de Eerste Wereldoorlog officieel is beëindigd. Duitsland verliest Elzas-Lotharingen, Oost-Pruisen en het Memelland. Danzig wordt tot ‘vrije stad’ getransformeerd, het Saarland voor 15 jaar onder het protectoraat van de Volkenbond geplaatst. Duitsland wordt opgezadeld met torenhoge ‘herstelbetalingen’ die zijn totaal verzwakte economie niet kan opbrengen. De weerstand tegen dit verdrag, dat door de Duitse politieke opinie als een ‘Diktat’ wordt ervaren, werkt de opkomst van Hitler sterk in de hand.

1918   Geboorte in Moerbeke-Waas van de Vlaamse dichter Anton van Wilderode, auteursnaam van Cyriel Coupé.

Wim Sonneveld (1917-1974)

1917   Geboorte in Utrecht van Wim Sonneveld, cabaretier, zanger en acteur. Begon bij Louis Davids en Lou Bandy. Speelde orgeldraaier ‘Willem Parel’ op de VARA-radio (1954), en ‘Professor Higgins’ in de musical My Fair Lady (1960). Werkte even in Hollywood (1956), zong onder meer Catootje, Tearoom tango, De kat van ome Willem, Het dorp, In een rijtuigje (met Leen Jongewaard). Hij speelde in de films Het wonderlijke leven van Willem Parel, Silk stockings, Op de Hollandse toer. Hij overleed in 1974 aan een hartaanval.

1914   Aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw Sophie worden in Sarajevo doodgeschoten door Gavrilo Princip, een lid van de Servische terreurorganisatie De Zwarte Hand. Bij een bezoek aan de stad pleegt men met een granaat een aanslag op de kroonprins. Die kan de granaat afweren, maar ze ontploft in de volgende open koets en verwondt drie legerofficieren. Als Franz Ferdinand later op de dag de gewonden in het ziekenhuis wil bezoeken, botst hij per toeval op Gavrilo Princip die hem en zijn vrouw neerschiet. Deze moord vormt de directe aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog.

Alexis Carrel (1873-1944) op een Zweedse postzegel

1873   Geboorte in Sainte-Foy-lès-Lyon van Alexis Carrel, Franse chirurg, anatoom en bioloog die ook in de Verenigde Staten werkte (Universiteit van Chicago en het Rockefeller Instituut). In 1912 kreeg hij de Nobelprijs voor Geneeskunde voor zijn onderzoek naar directe vaatanastomose, waardoor het mogelijk werd organen met hun eigen aan- en afvoerend bloedvaten te transplanteren. Carrel is de auteur van enkele belangrijke levensbeschouwelijke boeken zoals L’homme, cet inconnu (1935), in vele talen vertaald, onder meer in het Nederlands als De onbekende mens, en Réflexions sur la conduite de la vie (postuum, 1950). Hij overlijdt in 1944.

1838   In de Westminster Abbey in Londen wordt koningin Victoria gekroond.

1598   Overlijden in Antwerpen van Abraham Ortelius (71), eigenlijk Abraham Ortels, Vlaams geograaf, initiator van de moderne atlas.

1577   Geboorte in Siegen (Noordrijn-Westfalen), uit Brabantse ouders, van Pieter Pauwel Rubens, kunstschilder en diplomaat.

1389   Tijdens de Slag bij het Merelveld wordt het leger van de Servische prins Lazar Hrebeljanović verslagen. In 14de eeuw veroveren de Osmanen steeds meer gebieden in Europa. Onder leiding van de Turkse sultan Murat I wordt in 1371 aan de rivier de Marica in Bulgarije een groot leger bestaande uit Hongaren, Serviërs en Bulgaren verslagen. Twee jaar later neemt de Ottomaanse sultan ook de Bulgaarse hoofdstad Sofia in. De Servische prins Lazar Hrebeljanović wil iets doen tegen de oprukkende islam en sluit een coalitie met de christenen uit omliggende landen. Een groot leger van Serviërs, Albanezen, Bosniërs, Hongaren en Moldaviërs gaat op 28 juni 1389 de strijd aan met de Turken bij het Merelveld in Kosovo. Beide partijen lijden enorme verliezen, maar de Slag op het Merelveld wordt uiteindelijk gewonnen door de Turken.

De Slag op het Merelveld wordt in Servië nog altijd herdacht. Hoewel ze de slag verloren, is men er trots op dat de Serviërs de Turkse opmars naar West-Europa stuitten. De Turken hadden grote verliezen geleden en probeerden niet verder Europa binnen te trekken. Voorlopig althans.