30 januari. Net binnen: Bloody Sunday in Noord-Ierland

Elk jaar   In Frankrijk, Dag van de Croissant. Op deze nu internationale dag wordt aandacht gevraagd voor dit type broodje van gerezen bladerdeeg in de vorm van een halve maan. De eerste croissant werd verkocht in Frankrijk rond het jaar 1839. Croissant, afkorting van ‘lune croissante’ is dan ook Frans voor halve of wassende maan.

De croissant is het traditionele ontbijtbroodje van Frankrijk, maar de lekkernij zelf is niet Frans. De eerste croissant werd gebakken door een bakker uit Oostenrijk. De overlevering wil dat bij de mosliminvasie en belegering van Wenen in 1683 de Turken ’s nachts een tunnel onder de stad groeven die uitkwam bij een bakkerij. De bakkers, traditioneel al vroeg aan het werk, sloegen alarm waardoor de aanval werd afgeslagen. Als overwinningssymbool werd een halvemaanvormig broodje gebakken.

1972   Tijdens een vreedzame protestmars in het Noord-Ierse Londonderry, net op het moment dat deze is afgelopen en de deelnemers naar huis gaan, schiet het Britse leger 14 burgers dood. Daaronder zijn er zes kinderen van twaalf en jonger. Het drama is de geschiedenisboeken ingegaan onder de naam Bloody Sunday. De daders zijn Britse paratroepers onder de leiding van luitenant-kolonel Dereck Wilford. Waarom hij zonder enige aanleiding bevel gaf het vuur te openen, is nooit achterhaald. In 2010 biedt de Britse premier David Cameron namens de regering zijn excuses aan ‘voor de wijze waarop het leger zich tijdens Bloody Sunday opstelde’. Maar de families van de slachtoffers kregen nooit schadevergoeding.

1951   Overlijden in Stuttgart van ingenieur Ferdinand Porsche (75), Oostenrijks automobiel-pionier die aan de wieg stond van Volkswagen en het naar hem genoemd automerk Porsche.

Mahatma Gandhi (1869-1948)

1948   Overlijden in New Delhi van Mahatma Gandhi (78), Indiaas pacifist en politiek-religieuze volksleider. Hij wordt doodgeschoten in New Delhi door de Hindoe-extremist Nathuran Godse. Gandhi was het boegbeeld van lijdelijk verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid. Pas in 1997 (!), op de 39ste verjaardag van zijn overlijden wordt de as van Gandhi verstrooid in de Ganges. Aangenomen was altijd dat na de moord en de daaropvolgende crematie zijn as was verspreid over heel India, maar in 1996 werd een urn met Gandhi’s as gevonden in een bankkluis. Nabestaanden besloten daarop om de as in de Ganges te strooien.

1945   Onder dreiging van het oprukkende Rode Leger wordt het Duitse hospitaalschip Wilhelm Gustloff in Gdingen (Gdynia) volgeladen met bijna achtduizend vluchtelingen uit Oost-Pruisen, voor het merendeel vrouwen, kinderen, ouderlingen en zieken. Op 30 januari 1945 vaart het schip uit. Nog diezelfde avond wordt het ontdekt door de Sovjet onderzeeër S-13 op 30 kilometer voor de kust van Stolpmünde. De Sovjetkapitein Aleksandr Marinesko laat het schip met drie torpedo’s tot zinken brengen. In enkele minuten sterven 7000 opvarenden in het ijswater van de Baltische zee. Slechts 930 passagiers overleven. Het is de grootste scheepsramp uit de geschiedenis, met vijf keer meer slachtoffers dan de schipbreuk van de Titanic.

In de weken die volgen brengen de sovjets nog andere transportschepen met gevluchte burgers tot zinken: in februari 1945 de Generaal Steuben (3000 drenkelingen), op 16 april de Goya (6000 doden), en op 3 mei de Thielbeck (2000 doden) en de Kap Arcona (5000 slachtoffers).

1941   De Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen (VAVV) opent zijn eerste werkkamp. Later dat jaar worden nog een tiental andere kampen geopend.

Vanessa Redgrave (°1937)

1937   Geboorte in Londen van Engelse actrice Vanessa Redgrave, bekend voor films als Blow up, Mrs. Dalloway, Mary, queen of Scots, Howards end, Playing for time, Girl, interrupted, Neverland, The assumption, The butler, Foxcatcher, The secret scripture enz. Oscar voor haar rol in Julia. In totaal kreeg Redgrave meer dan twintig acteerprijzen toegekend, waaronder Golden Globes en Emmy Awards. Ze is ook een felle politieke activiste. Ze steunt het streven van de Palestijnen naar een eigen staat en bracht de toestand van de Tsjetsjenen onder de internationale aandacht.

1917   Geboorte in Melden (Oudenaarde) van Jan Verroken, Vlaams politicus. In 1950 wordt verkozen. Hij zetelt van 1950 tot 1981 in de Kamer van volksvertegenwoordigers.

Vanaf 1960 wordt hij de drijvende kracht van een groep CVP-parlementsleden die een belangrijke rol speelde bij het tot stand komen van een betere taalwetgeving. Hij is een uitgesproken tegenstander van het taalcompromis van Hertoginnedal in 1963 met het doorslaggevende argument dat dit ‘compromis’ niets oplost maar integendeel een nieuw probleem doet ontstaan. Zijn alternatief voorstel wordt echter niet aanvaard.

Jan Verroken (1917-2020)

In 1968, op het hoogtepunt van de onenigheid over de overheveling van de Franstalige afdeling van de KULeuven, eist hij in een bewogen interpellatie in het parlement een bindende verklaring van de regering-Vanden Boeynants I, die daarop ontslag neemt. In 1977-1978 trekt Verroken opnieuw fel ten strijde tegen het Egmontpact. Dat komt er niet door.

In 1979 wordt hij vanop de lijstduwersplaats rechtstreeks verkozen voor het Europees Parlement, waar hij tot 1984 zetelt. Van 1983 tot 1988 is hij burgemeester van Oudenaarde, waar hij vanaf 1983 ook gemeenteraadslid was. In 1988 stapt hij uit de CVP en komt in Oudenaarde op met een onafhankelijke lijst. Hij wordt tot tweemaal toe verkozen tot gemeenteraadslid, wat hij blijft tot 2000.

In 2017 werd aan de honderdjarige Verroken de Orde van de Vlaamse Leeuw toegekend. Hij overlijdt in juli 2020 op 103-jarige leeftijd in zijn slaap.

1900   Geboorte in Zele van Magda Haegens-Gravez, leidster van het Vlaams Nationaal Vrouwenverbond (VNVV), de vrouwenafdeling van het VNV.

1791   Geboorte in Mergem (Merville) van Louis-Joseph Fruchart, bijgenaamd Louis XVII, later de leider van een Boerenkrijg in Frans-Vlaanderen.

1648   De Vrede van Münster maakt een einde aan de Tachtigjarige Oorlog. De noordelijke Nederlanden slagen erin hun Republiek door Spanje te doen erkennen als een vrije en onafhankelijke staat. Het doel van Willem van Oranje, de bevrijding van de volledige Nederlanden, wordt echter niet bereikt. De Zuidelijke Nederlanden blijven bezet en gaan duistere jaren tegemoet.

1574   De watergeus Lodewijk van Boisot, in Brussel geboren Zeeuwse admiraal, verslaat de Spaanse vloot, geleid door Sancho d’Avila, Julian Romero de Ibarolla en Gerard de Glymes in de buurt van Bergen op Zoom. Dat lag toen, voor de verzanding, nog recht aan de Oosterschelde. Deze overwinning van Oranje, die de te volgen strategie had bepaald, staat ook bekend als de Slag bij Reimerswaal, naar de middeleeuwse stad Reimerswaal die ten noorden van de huidige gemeente lag, in het Verdronken Land van Zuid-Beveland.

1384   Overlijden in Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen) van Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen. Zijn enige dochter en erfgename Margaretha trouwt met Filips de Stoute, hertog van Bourgondië en zo gaat het graafschap Vlaanderen over naar het huis van Bourgondië.