30 oktober. Net binnen: Clem de Ridder overleden, een onderschatte Vlaamse voorman

2013   Overlijden in Bertem van Clem de Ridder (93), Vlaams voorman, organisator, componist en schrijver. Hij was geboren in het Vlaams-Brabantse Opwijk. Na zijn studies in Brussel en Leuven wordt hij in 1942 ambtenaar bij de Nationale Landbouw- en Voedingscorporatie en lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). In 1945 wordt hij veroordeeld tot twee jaar cel wegens ‘culturele collaboratie’, wat dat ook moge wezen. Hij zit acht maanden en wordt voor de rest begenadigd. In 1957 krijgt hij eerherstel.

In 1947 wordt hij medewerker van Eduard Amter (1898-1969), de toenmalig secretaris-generaal van het Davidsfonds. In 1964 volgt hij hem op als secretaris-generaal. In 1973 neemt hij echter ontslag uit het Davidsfonds, uit protest tegen de progressistische en linkse ‘mei ‘68’ -invloeden die indruisen tegen zijn christelijke en Vlaamse principes. In 1977, nadat de contestatiemode was gaan liggen, wordt hij verkozen tot voorzitter van het Davidsfonds, wat hij blijft tot in 1986.

De Ridder richt in 1964 het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) op waar enkele jaren later een vijftigtal Vlaamse verenigingen deel van uitmaken. Alle grote Vlaamse manifestaties zijn sindsdien het initiatief van het OVV met Clem de Ridder als stuwende kracht. In 1977 werd het Egmontpact afgesloten door de meerderheidspartijen, inclusief de Volksunie onder de leiding van Hugo Schiltz, met daarin grote toegevingen aan de Franstaligen inzake Brussel en de zogenaamde faciliteitengemeenten. Het Davidsfonds onder leiding van Clem de Ridder verzet zich fel tegen dit pact. Hij neemt het initiatief tot de oprichting van een ruim gedragen Anti-Egmontcomité dat verschillende betogingen op het getouw zet, niet alleen ‘anti’, maar ook vóór zelfbestuur voor Vlaanderen. De partijen nemen het risico niet en het al goedgekeurde Egmontpact belandt in de prullenmand.

Clem De Ridder schreef ook toneelwerken, radio- en televisiescripts, bindteksten voor het Vlaams Nationaal Zangfeest van het ANZ en de IJzerbedevaart. Daarnaast was hij de auteur van tientallen liedteksten die vaak door Emiel Hullebroeck op muziek werden gezet.

2009   Overlijden in Parijs van de honderdjarige Claude Lévi-Strauss, Frans etnoloog, geboren in Brussel. Deze antropoloog wordt beschouwd als een van de grote denkers van de twintigste eeuw. Hij heeft het structuralisme in de sociale wetenschappen grotendeels vormgegeven. Van zijn tientallen werken werd in het Nederlands vertaald: Het wilde denken, vijfde druk, Amsterdam, 2009.

Foto van de paddestoelwolk boven Nova Zembla, genomen op ongeveer 160 km afstand

1961   De Sovjet-Unie doet om 11u32 een nucleaire test: een waterstofbom van 50 megaton wordt tot ontploffen gebracht boven Nova Zembla en veroorzaakt de grootste ontploffing aller tijden. De Tsar Bomba-explosie was zichtbaar en voelbaar tot in Finland. De bom had dan ook een kracht van ongeveer 50 megaton en was daarmee ruim 3500 keer sterker dan de bom die in 1945 door de Amerikanen werd gebruikt bij de aanval op de Japanse stad Hiroshima. Dit was de krachtigste explosie ooit door mensen veroorzaakt. De schokgolf in de atmosfeer ging maar liefst drie keer de aarde rond. Op het moment van de test was de Koude Oorlog nog in volle gang. De dag zelf nog verzochten de Verenigde Naties de Sovjet-Unie om het nucleaire testprogramma te staken. Tevergeefs.

1938   Het futuristische radio-hoorspel War of the Worlds, naar het boek van H.G. Wells, veroorzaakt een felle paniekgolf onder Amerikaanse luisteraars. Het werd geregisseerd door de later beroemde acteur en regisseur Orson Welles en uitgezonden door de grote zender CBS. Scenarioschrijver Howard Koch had het hoorspel in de vorm van een nieuwsuitzending gegoten. Uit onderzoek bleek dat van de 6 miljoen luisteraars er wel 1,7 miljoen denken dat er écht agressieve ‘marsmannen’ zijn geland bij een boerderij in Grovers Mill, New Jersey. Inwoners van New Jersey slaan op de vlucht, snelwegen raken verstopt. De nieuwsdiensten komen snel met extra bulletins om het publiek gerust te stellen.

1934   Geboorte van de Nederlandse musicus en dirigent Frans Bruggen. Hij trad op als blokfluitist en solist in verschillende ensembles en speelde een voorname rol bij de heropleving van de blokfluit als volwaardig instrument, voornamelijk voor het barokrepertoire en de romantische periode.

Candice Bergen en Louis Malle

1932   Geboorte in Thumeries (Frans-Vlaanderen) van de filmregisseur Louis Malle. Bekende films van hem zijn onder meer Atlantic City, Pretty baby, Lacombe Lucien, Le souffle au cœur, Les Amants, Crackers, Zazie dans le métro, Damage, Alamo Bay, Au revoir les enfants. Hij was van 1981 tot zijn dood in 1995 getrouwd met actrice Candice Bergen.

1917   Luchtaanval op de burgerbevolking van Antwerpen door geallieerde vliegers. Ten minste 20 doden. Noteer dat het front in die jaren aan de IJzer lag, niet aan de Schelde.

1910   Sterfdag in Heiden (Zwitserland) van de bankier, schrijver en weldoener Henri Dunant (82). Op de eerste Conventie van Genève in 1863 wordt Het Rode Kruis opgericht. Dunant (1828-1910) wordt er de eerste voorzitter van. Verder worden op de Conventie de eerste afspraken gemaakt over de behandeling van oorlogsslachtoffers en de bescherming van gewonde soldaten en medische ploegen. Hij krijgt in 1901 de eerste Nobelprijs voor de Vrede. Zijn verjaardag, 8 mei, wordt nog steeds herdacht als Wereld Rode Kruisdag.

1894   Geboorte in Parijs van Jean Rostand, bioloog, eugeneticus, moraalfilosoof en wetenschapshistoricus. Hij was lid van de Académie française.

1893   Geboorte in Rotterdam van historicus, schrijver en journalist Jan Romein. Marxist, echtgenoot van historica Annie Romein-Verschoor (1895-1978). Schreef samen met haar De Lage Landen bij de zee en Erflaters van onze beschaving. Ander werk: Machten van dezen tijd, Op het breukvlak van twee eeuwen. Was redacteur van de communistische Tribune en schreef voor De Groene Amsterdammer. Hij overleed in 1962 op zijn 68ste.

Ezra Pound en Olga Rudge

1885   De veelgeprezen Amerikaanse dichter Ezra Pound wordt geboren in Hailey (Idaho). Hij woonde in Londen (1908-1921), daarna in Parijs (1921-1924), en was een van de leiders van de Europese avant-garde in de jaren 1920. In zijn politieke geschriften hekelde hij woeker en prees hij het corporatisme. Hij werd in 1943 gearresteerd door Amerikaanse troepen, omdat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog op de radio fascistische propaganda had verspreid en zich tegen de Amerikaanse inmenging in de oorlog had uitgesproken. Twee jaar later wordt hij als een dier opgesloten in een ijzeren kooi. Daar schrijft hij zijn beroemde Cantos. Vrijgesproken in 1958, leefde hij verder in Italië. Hij sterft in 1972 in Venetië, 87 jaar oud. Zijn partner, Olga Rudge overlijdt in 1996 op de leeftijd van 100 en ligt volgens haar wens naast hem begraven.

1793   In Parijs besluit de revolutionaire Conventie unaniem dat ‘clubs en bijeenkomsten voor vrouwen verboden zijn’. Olympe de Gouges, auteur van een ‘Verklaring van de rechten van vrouwen en burgers’ (1791), wordt vier dagen later geguillotineerd.