4 oktober. Net binnen: de enige vrouw in de Britse loopgraven overleden

2002   Overlijden in Avranches (Normandië) van de Franse schrijver Paul Sérant (80), geboren Paul Salleron). Als voormalig lid van het verzet publiceerde hij zijn eerste roman Le meurtre rituel in 1950, en werkte vervolgens voor La Parisienne, La Nation française en Le XXième siècle fédéraliste, waardoor hij werd geclassificeerd als een auteur van ‘la droite buissonnière’ (letterlijk: ‘spijbelend rechts’), zeg maar een rechtse non-conformist. Hij publiceerde talrijke werken over de repressie (Les inciviques, Les vaincus de la Libération), het regionalisme (La France des minorités), ideeëngeschiedenis (Le romantisme fasciste, Les dissidents de l’Action française), evenals een gedenkwaardige brief aan Louis Pauwels ‘over mensen die zich zorgen maken en daar het volste recht toe hebben’.

De Bijlmerramp (1992)

1992   De Bijlmerramp: een vrachtvliegtuig Boeing 747-200 van het Israëlische El Al stort neer op flatgebouwen in de Amsterdamse wijk Bijlmermeer. Aanvankelijk wordt gevreesd voor meer dan 200 doden, maar officieel worden 43 dodelijke slachtoffers geteld. Er bestaat geheimzinnigheid over de lading van de Boeing en over ’tientallen mannen in witte pakken’ bij het wrak. Een parlementaire enquête in 1999 ontzenuwt veel geheimzinnigheden, maar kan niet iedereen overtuigen.

1964   Overlijden in Barnet (Londen) van Dorothy Lawrence, de enige Britse vrouwelijke soldaat aan het front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Deze Engelse journaliste nam een valse identiteit aan, deed zich voor als man en kon zo als soldaat van het Leicestershire Regiment verslag uitbrengen vanaf de frontlinie. Maar het leven in de loopgraven maakte haar ziek. Daardoor werd haar ware geslacht ontdekt. Men verdacht haar ervan een spion te zijn en hield haar lange tijd onder arrest. Vervolgens werd zij naar huis gestuurd, onder de strikte voorwaarde dat zij niet over haar ervaringen zou publiceren. Ze stierf jaren later – op haar verjaardag – in een psychiatrische inrichting, 68 jaar oud.

Marjolein Keuning en Henk Poort

1962   Geboorte in Vlaardingen (Zuid-Holland) van de actrice, zangeres en presentatrice Marjolein Keuning. Op televisie presenteerde ze onder meer Het gevoel van…, Geld maakt gelukkig, RTL Boulevard, In de stoel. Ze was te zien in de tv-series Vrouwenvleugel, Russen en de soaps Onderweg naar morgen en Goede tijden slechte tijden, in de musicals Cats, Chicago, Les misérables, Closer than ever, de films Flodder 3, Voor elkaar gemaakt, in de eigen theatershows Girl Talk, Turf, enz. Ze trouwde in 1993 met opera- en musicalzanger Henk Poort.

1957   De Sovjet-Unie lanceert de Spoetnik 1, de eerste satelliet die in een baan om de aarde werd gebracht. De Verenigde Staten lanceerden hun eerste kunstmaan, de Explorer 1, op 31 januari 1958.

1947   André Belmans houdt zijn bekende lezing ‘De Europese zending der Lage Landen’ voor het Jeugdverbond der Lage Landen.

1939   André Marty, secretaris van de Communistische Internationale, stuurt Léon Blum, de socialistische ex-premier van Frankrijk, een brief waarin hij diens steun aan de oorlog scherp bekritiseert: ‘De huidige Europese oorlog is een oorlog veroorzaakt door twee imperialistische groepen die elk de ander willen pluimen; bijgevolg hebben de arbeiders, de boeren, niets met deze zaak te maken’.

1936   Een politiek akkoord wordt afgesloten tussen het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en Rex van Léon Degrelle. Nieuw Vlaanderen en De Standaard juichen het toe, maar de overeenkomst bezwaart de toenadering tussen katholieken en Vlaams-nationalisten.

1934  Opening in Madrid van het eerste nationale congres van de Spaanse Falange.

1916   Eerste nummer van De Nieuwe Gazet, weldra herdoopt tot Nieuwe Gentsche Courant, een Gents activistisch dagblad.

1880   Overlijden te Eeke van Winok Bourel, een van de laatste rederijkers en schoonschrijvers van Frans-Vlaanderen.

1833   Geboorte in Vlissingen uit een Deense vader en een Zeeuwse moeder, van Constant Jacob Hansen, oprichter van de Aldietse Beweging, die een eenheidstaal wou tot stand brengen van Duinkerke tot Königsberg.

1830   De onafhankelijkheid van België wordt uitgeroepen met het Frans als officiële taal en volledige verdrijving van het Nederlands uit de administratie, het leger, het onderwijs en het gerecht. Dezelfde maand nog, op 21 oktober, pleit Georges Clermont tijdens de zittingen van de Patriottische Vereniging voor een aansluiting bij Frankrijk ‘om economische redenen’.

Eugène Poittier (1816-1887)

1816   Geboorte in Parijs van Eugène Pottier. Als vakbondspionier schreef hij in 1870 de eerste versie van de Internationale. Pottier wordt in maart 1871 verkozen in de leiding van de Commune in Parijs. Hij ontsnapt aan de repressie door zijn toevlucht te zoeken in Engeland, maar wordt bij verstek ter dood veroordeeld. In 1880 krijgt hij amnestie en in 1880 keert hij terug naar Parijs, waar hij zijn leven in ellende beëindigt.

De nieuwe muziek van de Internationale, geschreven door de Vlaming Pierre de Geyter wordt in 1888 voor de eerste keer in Rijsel uitgevoerd op een jaarfeest van het plaatselijke syndicaat van de krantenverkopers. In Gent werd een standbeeld voor de componist opgericht bij het Museum voor Industriële Archeologie en Textiel. De stad heeft ook een Pierre de Geyterstraat.

De Internationale is het gezamenlijke strijdlied van socialisten en communisten en werd, voor De Geyter er nieuwe muziek voor schreef, gezongen op de tonen van de Marseillaise. Op voorstel van Vladimir Lenin en Rosa Luxemburg wordt het in 1892 op de Tweede Internationale als officieel strijdlied aangenomen. Het is in allerlei talen vertaald. De bekende Nederlandse vertaling – Ontwaakt, verworpenen der aarde! Ontwaakt, verdoemden in hongers sfeer! – is van Henriette Roland Holst en dateert uit 1900. De Internationale wordt in 1918 ook het eerste volkslied van de jonge Sovjet-Unie (tot 1944).

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606-1669)

1696   Overlijden in Amsterdam van Rembrandt (63), voluit Rembrandt Harmenszoon van Rijn, geniale kunstenaar. Zoon van een molenaar. Hij sterft eenzaam en wordt bijgezet in de Westerkerk in Amsterdam. Rembrandt geldt als een van de grootste schilders, tekenaars en etsers in de Europese kunst, en als de belangrijkste Nederlandse meester van de 17de eeuw. Zijn bekendste werken: De nachtwacht, De staalmeesters, De drie kruisen, Mozes met de tafelen der wet, Het joodse bruidje. Hoewel hij zeer goed verdiende ging hij in 1656 failliet omdat hij al zijn geld in de aankoop van kunst had gestoken.

1441   Nadat hij al Vlaanderen, Brabant, Limburg, Artesië, Namen, Henegouwen, Holland en Zeeland onder zijn gezag had herenigd, koopt hertog Filips de Goede van Elisabeth van Görlitz de rechten op Luxemburg en doet zich als erfgenaam van al haar bezittingen erkennen. Dit was weer een belangrijke stap naar de eenmaking van de Nederlanden.

1134   De stormvloed van 1134 is de eerste grote stormvloed na de ramp van 1014. De vloed trof vooral het zuidwesten van Nederland. Verder ontstond hierdoor ook het Zwin. De dijken langs het Zwin werden met elkaar verbonden met een dam, de locatie van het huidige Damme in West-Vlaanderen.