80 jaar wandelgeschiedenis verbergt meer

Het doet nog maar eens nadenken over de breedte van die vroegere Vlaamse beweging. 80 jaar geleden in 1935 was het de VTB, de Vlaamsche Toeristenbond die het eerste recreatieve pad in Vlaanderen op een professionele, systematische wijze bewegwijzerde en beschreef in een handig gidsje. Volgens Luc Selleslagh op trekking.be werd daarmee de toon gezet in Vlaanderen voor modern, recreatief wandeltoerisme. Niet geheel toevallig was het eerste wandelpad het H.Consciencepad. Het liep over 12 km van de stad Halle naar Beersel en had als thema de schrijver Hendrik Conscience en zijn roman Eene Verwarde Zaak. En ja hoor, dat pad ligt er nog altijd (in iets gewijzigde vorm weliswaar).

Luc Selleslagh maakt er op trekking.be een cultuurhistorische wandeling van, het lezen waard. Het brengt ons naar die periode waarin Conscience onvoorstelbaar populair was in Vlaanderen. Het voert ons nog verder naar het leven van Conscience, hoe de schrijver door gezondheidsproblemen in Halle terechtkwam en een schoonzoon-vrederechter hem een plaatsje vond in de herberg Lamme Geerts (Lamme Gisj zoals die ter plaatse genoemd werd). Conscience verbleef er drie maanden. Hij wandelde er, viste, legde een herbarium aan en bezocht er regelmatig zijn kleinkinderen.Zijn verblijf bezorgde Conscience blijkbaar ook inspiratie. In 1873 schreef hij Eene verwarde Zaak. Een moordzaak rond een wraakoefening voor een verbitterde liefdesrivaal, die zich in de buurt van Dworp afspeelt.

Het verblijf van Conscience gaf de herberg Lamme Geerts voor de Hallenaren een cultuurhistorische waarde. In 1932 ontstond er heisa rond de mogelijke sloop van de herberg. De afbraak werd vermeden door tussenkomst van enkele Hallenaars en hun burgemeester en er werd beslist een gedenkplaat voor Conscience aan te brengen tegen de cafégevel. De reddingsactie van de herberg draaide uit op een grote viering – bijna 50 jaar na de dood van de schrijver – op 18 september 1932, met optochten en voordrachten in Halle en bij de herberg. Een gedenkplaat aan de herberg Lamme Gisj, aan de Ninoofsesteenweg mocht niet ontbreken.

Het is die viering in 1932 die een plaatselijke onderwijzer en heemkundige, Frans Sablon ertoe aanzet een wandelpad uit te tekenen langs plaatsen die in Eene verwarde zaak voorkomen en toen nog herkenbaar waren ‘en over wegen en paden waar Hendrik Conscience zou kunnen over gewandeld hebben tijdens zijn uitstapjes naar Halle en omgeving’. Luc Selleslagh: ‘Frans Sablon is dus de man die onbewust de concrete aanzet gaf tot de realisatie van de eerste recreatieve wandelroute in Vlaanderen. Tegelijk met de publicatie van zijn route, doet hij een warme oproep aan de betrokken gemeentebesturen en aan de 10 jaar eerder opgerichte “Vlaamsche Toeristenbond” (VTB) om het Conscience-pad een permanent karakter te geven. VTB was ongemeen populair in die dagen, 8 jaar na de oprichting telde de organisatie, die met zijn sterk Vlaams karakter een tegenhanger vormde van het nogal franskiljonse Touring Club, immers al meer dan 100.000 leden!’

Het wandelpad werd ingehuldigd op 26 mei 1935 tijden een jaarlijkse landdag van VTB in Halle. De inhuldiging van het wandelpad was toen een belangrijk gebeurtenis. Jozef Van Overstraeten schreef daarover in het VTB-blad De Toerist: ‘Waarom dan Halle? …Allereerst om het Wandelpad, dat we op Zondag 26 Mei, ’s namiddags, zullen inhuldigen. Een zeer belangrijk feit in het leven van den V.T.B. en zelfs in de toeristische geschiedenis van Vlaanderen!

Wandelpaden bestaan er talrijk en sinds lang in de omringende landen: duizenden km. in Duitschland bv.; vele honderden km. en uitstekend “bewegwijzerd” door den A.N.W.B., Toeristenbond voor Nederland, bij onze Noorderbroeders. In Vlaanderen totnogtoe niets…

Sinds zijn ontstaan droomde de V.T.B. van het prachtige voorbeeld in de Germaansche buurlanden. Maar…er waren in de eerste jaren zooveel andere braakliggende gronden te bewerken. Er was de propaganda, die alles en allen zoo vaak in beslag nam. Er was het noodige geld, dat zoo maar niet voor het rapen lag. Er was ook, jammer genoeg, gebrek aan belangstelling bij de openbare besturen, wier hulp en bescherming onontbeerlijk zijn.’

Halle was in ook een ander opzicht voor Van Overstraeten geen toevallige keuze. Symbolisch stond de stad Halle voor een Vlaamse taalgrensstad die voor Van Overstraeten alle aandacht verdiende, ‘een der meest bedreigde in Vlaanderen’ aldus Van Overstraeten, ‘in het heden gevat tusschen het aambeeld van het nabije Walenland en den hamer van het opdringende Groot-Brussel. Wie weet hoe nauw de Vlaamsche gebieden, waarop de verfransching loert, den V.T.B. aan ’t harte liggen, zal onze keuze ten volle begrijpen.’

Of hoe de geschiedenis van een wandelpad de geschiedenis in zich draagt van zoveel meer dan wandelen.

foto (c) Luc Selleslagh