Alfred Bosch: ‘We worden “gebrexit” door de EU’

Hij publiceerde nog maar net een open brief in heel wat Europese media waarin hij openlijk de vraag stelt of het Europees Parlement een soeverein parlement is, waar vrijheid, democratie en fundamentele rechten evident zijn. De Catalaanse minister van Buitenlandse Zaken Alfred Bosch trekt al maanden Europa en de wereld rond om de Catalaanse crisis aan te kaarten op verschillende niveaus. Nu er twee ballingen en een politieke gevangene zijn verkozen in het Europees Parlement, staat Catalonië weer in het centrum van de belangstelling.

Wel of niet zetelen?

Het was nogal een vaudeville in het Europees Parlement, afgelopen week. De nieuwe verkozenen uit Spanje meldden zich vorige week aan in Brussel. Maar twee Catalaanse verkozenen – Carles Puigdemont en Toni Comin – werden niet toegelaten. Spanje eist dat Spaanse verkozenen eerst naar Madrid trekken om er – zoals de traditie het wil – een papier te ondertekenen alvorens hun accreditatie te geven voor het Europees Parlement. ‘Maar eens ze voet op Spaanse bodem zetten, zullen ze worden gearresteerd en naar de gevangenis gestuurd,’ zegt Alfred Bosch. Wat er gaat gebeuren, weet hij niet. Maar hij klaagt alvast de bureaucratie aan. ‘Het is iets formeels, iets bureaucratisch. Er is helemaal geen wet die stelt dat je een eed moet afleggen in Madrid als je verkozen bent in het Europees Parlement.’ De minister blijft er rustig onder, maar zijn frustratie en verontwaardiging is groot.

Het niet-erkennen van Puigdemont en Comin, vorige week, zorgde ondertussen voor een interne rel in het Europees Parlement. Volgens verschillende leden van het bureau van het voorzitterschap, waren zij niet op de hoogte van de feiten. Voorzitter Antonio Tajani (EVP) zou op eigen houtje hebben gehandeld. Daar spreekt Bosch zich niet over uit. ‘Het is in handen van het Europees Parlement, en dat moet deze netelige situatie oplossen.’ Desondanks is hij wel ferm over die assemblée. ‘Is het Europees Parlement een soeverein parlement, of danst het naar de pijpen van de deelstaten? Wie beslist er wie er mag zetelen: het volk of de Spaanse staat?’ De keuze ligt op tafel. Zijn links-republikeinse ERC is alvast altijd al erg pro-Europees geweest, zoals vele regionalistische partijen. ‘Europese parlementsleden zijn verkozen door hun kiezers, door mensen, en zij moeten die mensen vertegenwoordigen, niet de deelstaten.’ En ‘hoewel we zo Europeesgezind zijn, worden we “gebrexit”, we worden afgewezen door de EU. Terwijl we altijd voorstander geweest zijn van het overhevelen van bevoegdheden naar de EU.’

Ook ERC-voorzitter Oriol Junqueres is verkozen in het Europees Parlement. Hij was zelfs Spitzenkandidat voor de Europese Vrije Alliantie (EVA), de regionalistische groep in het Europees Parlement. Na Ska Keller en Manfred Weber haalde hij de meeste voorkeurstemmen als Spitzenkandidat. Junqueres zit in de gevangenis. Tegen hem lopen de zwaarste aanklachten, hem wacht de grootste straf die het Spaanse gerecht over hem zal uitspreken. Eerder was hij verkozen in de Spaanse Kamer, waar hij de eed mocht afleggen, waarop hij terug naar de gevangenis werd gestuurd. Zal Madrid hetzelfde doen in Brussel? Niemand die het momenteel weet. ‘Maar het helpt wel om de zaak op de Europese agenda te plaatsen.’

De Catalaanse crisis op de Europese agenda plaatsen, deed Bosch nu ook met de open brief, die gisteren en/of vandaag onder meer in The Guardian en Le Soir verscheen. Of hij al een antwoord had gekregen uit een Europese instelling? Diplomatisch antwoord: ‘ik heb de tijd nog niet gehad om mijn mobieltje te checken.’ Officieel zal hij geen reactie krijgen. Na Spanje, zit nu ook de EU met een politiek probleem.

Europees Parlement

De twee ballingen behoren allebei tot een andere partij dan de uwe, maar zou u Puigdemont en Comin adviseren om hun Europese parlementszetel toch op te nemen, zelfs al passeren ze eerst niét via Madrid?

Alfred Bosch: ‘Ik moet hen niet zeggen wat ze moeten doen of niet. Er is een right or wrong. Wat juist is in dit geval: ze kunnen de meer dan een miljoen kiezers vertegenwoordigen. Maar hoe dit op te lossen? Het Europees Parlement moet dit op een positieve manier doen, met respect voor de kiezers. Ik weet niet hoe je dit moet oplossen. Ik ben geen voorzitter van het Europees Parlement. Maar ik adviseer dit zo snel mogelijk op te lossen.’

Ze zijn wel verkozen in een soeverein parlement. We mogen er toch van uitgaan dat ze zullen kunnen zetelen?

Bosch: ‘Wie het volk vertegenwoordigt, moet het volk respecteren, dat geldt voor elk parlement op de wereld. Wie verkozen is heeft ook het recht om vertegenwoordiger te zijn van zijn kiezers. Het Europees Parlement zou die fundamentele democratische regel moeten naleven. Ik stel trouwens het parlement niet in vraag met mijn open brief. Wij moeten het parlement net versterken, door het democratischer te maken en grondrechten te verzekeren. Wij willen als Catalanen helpen om dat te realiseren.’

Dialoog

Ook in Spanje staat Catalonië terug hoog op de agenda, terug van nooit weggeweest. Het proces tegen de Catalaanse politieke gevangenen komt volgende week tot een einde. In Barcelona vindt een schimmengevecht plaats of de stad voor het eerst een independentistische burgemeester krijgt. En de secretaris-generaal van de zegevierende socialistische PSOE zette gisteren de deur op een kier voor een dialoog tussen Madrid en Barcelona.

Bosch: ‘Wij zijn altijd voor een dialoog geweest. Laat ons hopen dat deze dialoog iets nieuws biedt en dat het een echtedialoog wordt. Al lijkt een echte dialoog maar mogelijk als je woordvoerders aan tafel kunnen plaatsnemen, en dus niet in de gevangenis zitten.’

Premier Sánchez kan daar toch niets aan doen? Hij zal zich beroepen op de scheiding der machten.

‘Toch wel, hij kan heel wat doen. Hij kan samenwerken met de officier van Justitie, instructies geven aan de openbare aanklager, klachten laten intrekken…’

Daarvoor is het toch te laat? Volgende week volgen de slotpleidooien van de verdediging en dan zal het hooggerechtshof in reces gaan tot oktober, zo wordt verwacht.

‘Het is anderhalf jaar te laat, inderdaad. Maar beter laat dan nooit. Desalniettemin insisteren we op een gesprek met de premier. Wij (ERC – red.) zijn trouwens altijd voorstander geweest van een dialoog.’

José Antich, hoofdredacteur van ElNacional schreef eerder deze week dat de straf al vaststond nog voor het proces begon. Volgens de openbare aanklagers is er geen sprake van een politiek proces.

‘Ik zie het wel degelijk als een politiek proces. Voor moord en verkrachting gelden er in Spanje immers kleinere straffen dan voor het organiseren van een referendum! Bovendien geeft een werkgroep van de raad voor de mensenrechten van de Verenigde Naties ons gelijk. Die eist de onmiddellijke vrijlating van de politieke gevangenen, vraagt dat de Spaanse staat hen compensatie betaalt en eist een onderzoek naar hoe dit alles is kunnen gebeuren. Het VN-rapport moet trouwens binnen de zes maanden beantwoord worden door Madrid.’

Burgemeester van Barcelona

Iets heel anders: uw partij werd de grootste partij bij de gemeenteraadsverkiezingen. Nu neigen alle unionistische partijen ernaar de huidige verliezende burgemeester Ada Colau in het zadel te helpen, opdat er toch maar geen independentist burgemeester wordt van de Catalaanse hoofdstad.

‘Na de vorige verkiezingen werd ik fractieleider voor ERC in de gemeenteraad van Barcelona. Wij hebben toen voorgesteld dat Ada Colau burgemeester zou worden omdat haar partij (Barcelona En Comu – red.) de grootste was. Het lijkt me logisch dat zij nu de eer laat aan ERC. Wij steken trouwens de hand uit naar haar om samen een coalitie te vormen. Politiek, sociaal en economisch staan we dicht genoeg bij elkaar om een duurzame meerderheid te vormen.’

Volgens een enquête van ElNacional wil 75% van de kiezers van Colau niet dat ze steun zoekt bij de rechtse unionisten van Ciudadanos.

‘Als ze verstandig is, doet ze dat inderdaad niet.’

Waarom vormt ERC geen independentistische meerderheid met Junts per Catalunya?

‘Wiskunde. We hebben tezamen geen meerderheid. Nu, als voor 14 juni – dat is de definitieve datum – geen meerderheid is gevormd, wordt Ernest Maragall (ERC) automatisch de burgemeester. De wet schrijft voor dat als er geen meerderheid is, de grootste partij de burgemeester levert.’

Independentisten

Bij de lokale verkiezingen – die dezelfde dag plaatsvonden als de Europese – haalden de drie independentistische partijen een landslide. Centrumpartij Junts per Catalunya haalde in 296 gemeenten de absolute meerderheid, ERC in 253, en de links-alternatieven van CUP behaalden in 12 gemeenten de meerderheid. Ook Europees deden de independentisten het goed: 49.71% en 1,720,000 stemmen (waarvan 1.025.411 voor Carles Puigdemont). De unionistische partijen (sociaaldemocratische PSC, nationalistische Ciudadanos, conservatieve PP en extreemrechtse Vox) landden op 37.93% en 1,312,000 stemmen.

Bosch trekt zich hieraan op: ‘nog nooit eerder stemden in Catalonië zo veel mensen voor onafhankelijkheidspartijen.’ En dat gebeurde niet enkel op het platteland of in de bergen; ERC behaalde in alle grote steden een overwinning. Van de vier Catalaanse provinciehoofdsteden is enkel Tarragona nog niet gevallen. Dat de Catalaanse crisis de verkiezingsagenda bepaalde in heel Spanje heeft daarbij geholpen. Al hebben de kampioenen van het Spaanse unionisme van Vox moeten inboeten ten opzichte van de algemene verkiezingen op 28 april. De Partido Popular kon nu beter standhouden dan een maand terug.