Als Arizona mislukt, zijn nieuwe verkiezingen een must

Na het elfde koffiegesprek met de Koning en eindeloze therapiesessies om bindingsangst te overwinnen, wordt er deze week eindelijk vaart gezet achter de onderhandelingen om tot een Arizona-coalitie te komen. ‘Something’s gotta give’, klonk eerder al in de wandelgangen. Enerzijds moet de belasting verminderd worden, maar anderzijds ook verhoogd. Enerzijds moet België versterkt worden, maar anderzijds ook verder uitgekleed. Finaal eindigt België als een naakte bodybuilder aan wie periodiek de toegang tot steroïden wordt ontzegd. Gezond is ongetwijfeld anders.

De woorden ‘nieuwe verkiezingen’ weerklonken al eerder uit de mond van de formateur, nadat ook partijgenoot Peter De Roover die piste eerder al in De Afspraak als ‘niet ondenkbaar’ had omgeschreven. Het klinkt voorlopig vooral als dreigement, maar laat het toch ook meteen duidelijk zijn: als Arizona mislukt, zijn nieuwe verkiezingen de enige optie.

Top vijf

Alle formaties van de laatste vijftien jaar staan intussen in de top vijf van de langste formaties ooit. Dat is geen toeval meer. Willen we echt dat onze jongeren dat normaal gaan vinden? De twee grote gemeenschappen zijn dermate uit elkaar gegroeid dat de federale optelsom nauwelijks nog lukt. De welvaartskost daarvan is gigantisch. Enkel Arizona, de enige coalitie met een dubbele meerderheid, kan democratisch verantwoord worden.

Elk alternatief voor Arizona is onwenselijk voor minstens één deelnemende partij. Men kan die opties nog weken en maanden onderzoeken, maar dat verandert daar niets aan. Als het enkel kan door een partij de arm om te wringen, is de coalitie sowieso instabiel. Dat geldt voor Arizona, maar nog veel meer voor de ‘Lagune’, waarbij Open Vld zou moeten depanneren met één zetel op overschot, CD&V nu al de hakken in het zand zet en N-VA plots met een Vlaamse minderheid zou regeren, nadat de partij daar vijftien jaar een strijdpunt van heeft gemaakt.

Een klassieke tripartite zou dan weer dodelijk zijn voor de Vlaamse traditionele partijen met slechts 31 op 90 Nederlandstalige zetels in het parlement. Tot slot hebben we nog Vivaldi-bis als ‘alternatief’, maar dat is de coalitie die ons in deze situatie gebracht heeft.

Kakafonie

Bij een mislukking van Arizona, zijn nieuwe verkiezingen vanuit democratisch perspectief noodzakelijk. De samenvallende verkiezingen in juni waren een kakofonie van jewelste, waarbij allerlei grote geopolitieke problemen en non-issues uit de federale, Vlaamse en Europese bevoegdheden op één grote hoop werden gegooid.

De Stemtest van de VRT was daar exemplarisch voor. Het land is vandaag quasi onbestuurbaar geworden, maar bij de VRT wilde men graag weten of de schoolvakanties herschikt moesten worden, stakers bedrijventerreinen mochten afsluiten, België een schadevergoeding moest betalen aan Congo en of de misvieringen nog wel een plaats hadden op de VRT. Intussen blijkt uit een artikel in Humo dat de VRT te koop is voor de meestbiedende minister. De openbare omroep als ‘waakhond van de democratie’ stond met de billen bloot.

Moeilijk momentje

Het zou zonde zijn als een mislukking van Arizona meteen erna snel-snel met wat volmachten wordt bezworen, zoals Bouchez graag zou willen, waarna we ons allen weer voor een paar jaar kunnen wijsmaken dat er verder niets aan de hand is. Alsof we even een moeilijk momentje doormaken. Een kleine inzinking die met een ‘gelleke’ overwonnen kan worden.

Neen, dit land is door- en doorziek. Enkele zware structurele ingrepen zijn zinvol. Zolang we ons huidige consumptiefederalisme voorzetten, zullen dezelfde problemen blijven aanhouden. Enkel fiscale autonomie en responsabilisering van de deelstaten kunnen dit structureel voorkomen. Splits daarom nu al zoveel mogelijk federale budgetten en laat de deelstaten zélf bepalen hoe en waar ze willen saneren. Bij nieuwe federale verkiezingen kunnen álle partijen dan eindelijk eens kleur bekennen over dit thema. Bovendien kunnen we dan hopelijk ook eens nationale debatten voeren in plaats van regionale debatten over federale thema’s. Eén keer debatteerden De Wever en Magnette tegen elkaar in de aanloop naar 9 juni. Eén keer. ‘This must be Belgium’.

Faire kans

Tegenstanders van nieuwe verkiezingen zullen beweren dat we hier nu even geen tijd voor hebben. Dat België zich dit nu even niet kan permitteren. Dat de mensen al gestemd hebben in juni. Dat de wereld onrustiger is omdat Trump verkozen werd. Dat de derde wereldoorlog om de hoek loert. Tijdens de pandemie kon dat argument nog enigszins standhouden, maar vandaag is dat een volstrekt zwaktebod.

Een land dat verkiezingen ziet als een te mijden optie, kan zichzelf geen democratie noemen. Dat nieuwe partijen opnieuw geen faire kans zullen krijgen bij nieuwe verkiezingen en er nog altijd geen onafhankelijk orgaan is om de uitslag te valideren, moeten we er dan maar bijnemen. Eén voordeel alvast is dat minderjarigen deze keer niet zomaar illegaal zullen kunnen meestemmen.

Andere partij

Uit de laatste peiling van VTM/HLN bleek dat vijftien procent van de Vlaamse respondenten vandaag al op een andere partij zou stemmen. Dat lijkt weinig, maar is eigenlijk gigantisch. Nog geen zes maand later is een op de zeven kiezers al van gedacht veranderd. Bovendien zijn er sindsdien ook twee belangwekkende politieke feiten geweest. In Vlaanderen werd het cordon sanitaire rond Vlaams Belang her en der gebroken, zij het in kleine gemeenten. In Wallonië en Brussel daarentegen evolueerde de PTB van ‘des couillons’ (dixit Magnette) tot een graag geziene bestuurspartij in Bergen en Vorst, en straks ook in Molenbeek en misschien Schaarbeek, twee van de grootste gemeenten van het land.

Indien deze laatste poging naar Arizona mislukt, laat ons dan niet langer tijd verspelen aan rondjes draaien en koffiedrinken bij de Koning. Peter Casteels noemde in Knack onze formaties nog heerlijk ouderwets in vergelijking met de rest van de wereld, maar trots kunnen we daar toch niet op zijn. Ik wil onze vermoeide politici én de mensen van Binnenlandse Zaken die de hele verkiezingscarrousel opnieuw praktisch in goede banen zouden moeten leiden, nog wel hun feestdagen gunnen, maar indien er begin 2025 geen zicht is op een nieuwe regering, reken ik erop dat het parlement zichzelf ontbindt zodat we tegen Valentijn naar de stembus kunnen. Voor nieuwe, federale verkiezingen over de toekomst van België. Al de rest is tijdverlies.