Andro wie?

Androcentrische taal. Zegt het u iets?

https://twitter.com/Ashley_Vdk/status/1030072099661066241

Mevrouw de onderzoekster stelt dat inhoud belangrijker is dan spellingsregels want als je onderzoek doet naar androcentrisch taalgebruik (wat zij heeft gedaan, moest ze zeker even zeggen in haar tweet maar dan ook nog eens in een andere taal) dan zou je toch wel zien dat taal subjectief is. En zeker als die spellingregels door witte, hoogopgeleide mannen zijn opgesteld. Over subjectiviteit gesproken.

Moeilijke woorden

Gelukkig zat ik gisterenochtend op de trein want zoveel moeilijke woorden kon ik zonder mijn dagelijkse cappuccinoshot even niet aan. Ik had bijna de snurkende medepassagier wakker gemaakt om te vragen of ik die tweet wel goed had gelezen. Mijn brein is niet getraind op academisch taalkundig onderzoek, maar ik ben wel opgeleid als verpleegkundige. En laat me even zeggen dat alle verpleegkundigen met wie ik gewerkt heb heel bekwame professionals zijn op hun terrein. Alle assistent-artsen met wie ik op de werkvloer heb gestaan waren enthousiaste en toegewijde medici die lange uren klopten in het ziekenhuis zonder te klagen. Maar ze konden niet schrijven.

Ik heb vaak verslagen van collega verpleegkundigen gelezen waar er in elke zin minstens twee fouten stonden. Mevrouw de onderzoekster vindt dat de spellingsregels niet belangrijk zijn maar wel de inhoud. Wel, mevrouw de onderzoekster herinnert mij aan die ene docente in de verpleegkundeschool die op elke slide van haar powerpointpresentatie taalfouten had staan. Haar opmerking was: wij zijn allemaal verpleegkundigen, geen leerkrachten Nederlands. Ze was een heel bekwame docente en ik heb veel geleerd van haar, maar ze kon niet schrijven.

Taal verbindt

Toen ik nog niet studeerde, keek ik de bachelorproeven van andere studenten na op taalfouten en ooit heb ik de opmerking gekregen dat het toch wel straf was dat een Turkse beter kon schrijven dan een oer-Vlaamse. Voor mij was dat een eer, een compliment. Ik had er eigenlijk nooit verder over nagedacht. Ik ben ten eerste geen Turkse, ik heb Turkse roots. En ik ben tweetalig opgevoed. Dit even terzijde: wat mij wel aan het denken zette was hoe gefocust wij op taal waren thuis. Mijn ouders corrigeren mij nog altijd in het Turks en als ik een Turkse mail moet opstellen ga ik hen raadplegen. Mijn ouders zijn maar tot hun elfde naar school kunnen gaan. Mevrouw de onderzoekster, ziet u, mijn ouders wilden enkel maar zonder fouten leren schrijven, ze wilden correcte zinnen kunnen bouwen en mooie woorden kiezen om later lange brieven te kunnen schrijven naar hun ouders in Turkije na hun eerste cultuurschok na migratie te hebben verwerkt. En dat deden ze dan ook: de brieven kwamen na drie ellenlange maanden in het Anatolische dorp aan waar ze hun jeugd hadden doorgebracht. Mijn grootmoeder moest dan naar de kruidenier hollen om het te laten lezen want de moeder van mijn moeder kon helemaal niet lezen en schrijven. De vader van mijn vader daarentegen stond bekend om zijn mooie handschrift en alle dorpelingen kwamen naar hem om hun brieven te laten schrijven. Ik heb zijn handschrift ooit gezien en ik vrees een beetje dat de ontvangers van zijn brieven er nooit iets van hebben kunnen ontcijferen. Mijn ouders hebben nog altijd het charmante handschrift van een kind. Geen idee of ze in de jaren 60 bezig waren met het androcentrisch taalgebruik maar ze waren hard bezig met zichzelf te ontwikkelen.

Een beetje verward

Ik heb androcentrisme moeten opzoeken, ik kende de term niet. Androcentrisch taalgebruik zou seksistisch taalgebruik zijn. Ik lees graag en veel boeken. Maar ik ben nu een beetje verward. Want ik wil graag solidair zijn met feministen, maar nu moet ik ook mijn boeken op basis van niet-seksistisch taalgebruik kiezen. Is daar een specifieke handleiding voor uitgeschreven vraag ik mij dan af, eentje met richtlijnen over welke boeken en teksten je wel en niet mag lezen?

Wie zijn trouwens die hoogopgeleide witte mannen die mij hun spellingdictatuur opdringen? Is er een hoogopgeleide witte man die schuldig wil pleiten? Als mevrouw de onderzoekster toch graag onderzoek doet, dan wil ik graag de cijfers van haar ontvangen over analfabetisme wereldwijd. Zouden zij gebaat zijn bij de spellingregels die opgelegd zijn door ‘hoogopgeleide witte mannen’ of door eerst te leren over androcentrisch taalgebruik? Oh wacht, je moet toch eerst kunnen lezen en schrijven om te kunnen leren over androcentrisme, hoe gaan we dit oplossen?

Mag het nog?

Twitter is voor mij een heel krachtig medium en ik leer elke dag bij. En ook nu heb ik weer iets bijgeleerd en ik wil de auteur van de tweet bedanken. Maar als ik ‘auteur’ schrijf, is dat nou androcentrisch of toegestaan taalgebruik? Misschien kan ze mensen eerst uitleggen hoe we taal het best kunnen gebruiken in plaats van op een belerende en hautaine manier een tweet de wereld in te zenden. Niets is zo ergerlijk om te zien als iemand mensen een standje geeft over zaken waar ze eigenlijk nooit bij hebben stilgestaan. Er is niets mis met informeren. Er treedt pas een probleem op als de persoon in kwestie termen als ‘witte, hoogopgeleide mannen’ rondstrooit. En als academica wens je toch serieus genomen te worden op basis van je werk en niet op basis van een subjectieve tweet, toch? Of wenste de academica wat reclame te maken voor haar onderzoek?

Al wat ik op professioneel vlak heb bereikt is dankzij taal. En gelukkig maar dat ik geen leerkracht had die mij vertelde dat inhoud belangrijker was dan spelling. Beide waren belangrijk! De Kristien Hemmerechtsen van deze wereld zouden beter inzetten op degelijk taalonderwijs dan op slordige spelling. Hoe ga je bijvoorbeeld nieuwkomers duidelijk maken dat ze met een mooi en correct uitgeschreven motivatiebrief meer kans maken op de arbeidsmarkt? Taal is zoveel meer dan een frustratietweet over hoogopgeleide witte mannen, taal is de stap naar ontwikkeling. En wat is een mens zonder ontwikkeling? Waarschijnlijk iemand die het begrip androcentrisme nooit had kunnen opzoeken en onder de indruk zou zijn van de dure woorden die er tegenwoordig worden rondgestrooid op sociale media.