Arco: waarom het niet wijs zou zijn om het pad van Kris Peeters te bewandelen

Het is (helaas) een traditie aan het worden deze legislatuur: in elke onderhandelingsronde voor een begrotingsopmaak wordt een stevig pakket maatregelen afgesproken om jobs te creëren door de lasten op arbeid te verlagen en de competitiviteit te versterken, en nu ook deze jobs in te vullen met activerende maatregelen. Maar elke keer opnieuw weer wordt het debat over deze uitstekende maatregelen waar de gehele ploeg eigenlijk fier op zou mogen zijn, overschaduwd door het gekende vierletterwoord: Arco. Gehele beleidsverklaringen van de premier worden gereduceerd tot een debat over één nietszeggend zinnetje waarin dat duivelse woord voorkomt, al dan niet vergezeld van het woord ‘taskforce’. Een mens zou zich op den duur beginnen afvragen of het hier om zelfkastijding gaat door regeringslieden die dergelijke zinnetjes opblazen tot mythische proporties.

Rechtvaardigheid

Uiteraard wordt elke mens met enig rechtvaardigheidsgevoel recht in z’n hart geraakt wanneer die ziet hoe een zelfverklaarde sociale organisatie het spaargeld van haar eigen mensen vergokte, zelf goed verdiende aan cash-dividenden Arcofin en winstbewijzen allerhande, haar eigen coöperanten vervolgens laat stikken, en via haar politieke verlengstuk de hand boven het hoofd gehouden wordt. Daar zijn geen woorden voor.

Maar verdient elk zinnetje over Arco zulke proporties? Laat ons wel wezen: in de feiten is er op dit vlak eigenlijk geen nieuws ten opzichte van wat er in 2014 bij de regeringsvorming afgesproken werd. Het Arco-engagement (aan 40% in plaats van 100%) is in zekere zin de prijs die we betalen om deze regering mogelijk te maken.

Offensief

Wat mij persoonlijk het meest verbaasde, was de offensieve communicatie van Kris Peeters. Al heel vroeg zei hij op de radio dat er geen akkoord van Europa over deze Arco-deal nodig zou zijn en dat Europa louter ‘geïnformeerd’ zou moeten worden omdat het gaat om een betaling aan particulieren. Een communicatie die snel tegengesproken werd door Europees Commissaris Vestager zelf, waarbij ook minister Jan Jambon terecht duidelijk stelde dat alles aan de Europese regels en rechtspraak zal moeten voldoen.

In het verleden heeft men dat ook al geprobeerd. Men dacht de staatswaarborg voor Arco niet tijdig (in 2008, voor de aankondiging ervan) te moeten aanmelden bij de Commissie. Dat feit alleen al was op zich een overtreding van de Europese regels inzake staatssteun, waar aanmelding op voorhand verplicht is. Ook toen was er trouwens uitsluitend sprake van terugbetaling (weliswaar aan 100%) aan uitsluitend particulieren: enkel zij vielen onder de staatswaarborg, de institutionele aandeelhouders (zoals de CM en de stakingskas van de vakbond) niet. Maar de Arco-vennootschappen hadden natuurlijk wel baat bij deze waarborg, niet het minst doordat hun coöperanten hen daardoor hun geld bleven toevertrouwen, waardoor het als staatssteun bestempeld werd.

Belfius

Als het zo is dat Belfius meer waard wordt wanneer Arco opgelost is (dankzij een dading met particulieren), is het dan zo zeker dat Belfius hier geen concurrentieel voordeel uit haalt? Het is dan niet meer dan logisch dat commissaris Vestager onderzoekt en beoordeelt. Ze heeft daarvoor geen adviesvraag van Kris Peeters of eender wie nodig. Maar het is wel zeker dat het voor de voorstanders van zo’n Arco-deal niet wijs zou zijn om de piste-Peeters te volgen en Europa erbuiten te houden. Deze piste zou alleen maar bijkomende onzekerheid voor de coöperanten betekenen.

Wat wel veranderd is ten opzichte van 2014, is de koppeling aan de beursgang van Belfius. Die laatste stond immers niet in het regeerakkoord. Daar waar Kris Peeters eerder stelde dat er geen beursgang van Belfius kan komen zónder oplossing voor Arco, stelt het akkoord nu het omgekeerde: de beursgang van Belfius is een vereiste voor een uitbetaling aan de coöperanten. Vlak voor de beursgang zal Belfius immers een superdividend uitkeren waarvan een deel naar een fonds voor de coöperanten zal vloeien. Enkel zo geraakt men aan geld.

Het is in dat opzicht overigens bijzonder jammer dat de beursgang zo lang geblokkeerd werd. De Europese bankaandelen staan intussen al gemiddeld zo’n 20% lager dan hun piek eerder dit jaar, wat uiteraard impact heeft op de waardering en de opbrengst van een gedeeltelijke verkoop van Belfius. Sommigen spreken van een opportuniteitskost van 1 miljard euro.

Vraag is ook of het inzake staatssteun enig verschil maakt dat de centen voor Arco indirect afkomstig zijn van Belfius. Volgens sommigen behoort de in Belfius opgebouwde meerwaarde deels de coöperanten toe, en maakte de staat winst op kap van de coöperanten. Dat klopt langs geen kanten. We staken als belastingbetaler 4 miljard euro in de overname van Belfius, maar ook nog eens 2,5 miljard in Dexia in 2008 en nog eens 2,9 miljard in 2012, met torenhoge staatswaarborgen erbovenop.

Belastingbetaler

Kortom: de meerwaarde van Belfius komt de belastingbetaler toe, die hiermee nog lang niet uit de kosten is voor de redding van Dexia, voor het opdraaien voor de risico’s genomen door de politici, vakbonden en ziekenkassen die Dexia bestuurden. Alleen de verhouding (40% ipv 100%) maakt een groot verschil op vlak van de beoordeling als staatssteun. Maar het is niet aan ons om te stellen of dit volstaat. Zoals ik altijd al zei: het zal het zeer moeilijk zijn om een oplossing uit te werken waar belastinggeld (of eigendommen van de belastingbetaler) aan te pas komt. Mordicus vasthouden aan ‘oplossingen’ met belastinggeld, om toch maar te vermijden dat de coöperanten vergoed worden door diegene die hen bedrogen heeft, het ACW? Zij die deze onzekere weg verkiezen, mogen dat zelf uitleggen aan de gedupeerden.