Artikel 50 rem op Brexit?

Een van Geert Wilders’ afgescheurde partij heette een tijd terug nog ‘Artikel 50’. Maar die partij maakte geen brokken bij de Europese verkiezingen in 2014, en sloot dan maar aan bij VNL, een rechts-liberale fractie oud-PVV’ers waar showadvocaat Bram Mockowickz straks de plak zal zwaaien, bij volgende Nederlandse verkiezingen.

Wilders’ PVV is zoals bekend eurosceptisch en sloot in het Europees Parlement de handen in elkaar met onder anderen het Vlaams Belang, de Oostenrijkse FPÖ en het Franse Front National.

Artikel 50-stichter Daniël van der Stoep is vandaag penningmeester van de Europese fractie waar ook Nigel Farage z’n UKIP deel van uitmaakt: Alliance for Direct Democracy in Europe (ADDE). De naam van de partij – Artikel 50 – sluit goed aan bij waar het eurosceptische Nederlanders – en Britten – om te doen is: de eenzijdige overheveling van de nationale soevereiniteit naar het Europese niveau. En net voor dat niveau blijken steeds meer Nederlanders allergisch.

Nu het debat over Brexit stilaan begint te verhitten, staat het Britse maandblad Prospect met een groot stuk stil bij de ’twaalf vragen over Brexit’. Wat zijn de bedreigingen en de uitdagingen waar Groot-Brittannië voor staat in het geval van een ‘exit’ uit de Europese Unie?

Prospect is een onafhankelijk maandblad dat debat en opinie hoog in het vaandel voert, en ver buiten de eigen landsgrenzen kijkt. Het is veeleer een centrumblad, wat in het VK dan liberal heet te zijn. En ‘dus’ voor de Europese Unie.

Toch schrikt Bromwen Maddox, hoofdredacteur van Prospect, van bepaalde Europese regelgeving die een exit niet vergemakkelijkt. Het is het fameuze artikel 50. Dat bepaalt dat een land dat uit de Unie wil stappen in feite zijn soevereiniteit over de voorwaarden voor die uitstap uit handen geeft. Een reden om niét uit de Unie te stappen, noemt Maddox het niet. Maar het toch maar een waarschuwende vinger die ze uitsteekt, voor de dappere avonturiers die tot een Brexit willen overgaan.

In dat artikel 50 staat onder meer het volgende te lezen:

Artikel 50
1. Een lidstaat kan overeenkomstig zijn grondwettelijke bepalingen besluiten zich uit de Unie terug te trekken.

2. De lidstaat die besluit zich terug te trekken, geeft kennis van zijn voornemen aan de Europese Raad. In het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad sluit de Unie na onderhandelingen met deze staat een akkoord over de voorwaarden voor zijn terugtrekking, waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen van die staat met de Unie. Over dat akkoord wordt onderhandeld overeenkomstig artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Het akkoord wordt namens de Unie gesloten door de Raad, die met gekwalificeerde meerderheid van stemmen besluit, na goedkeuring door het Europees Parlement.

3. De Verdragen zijn niet meer van toepassing op de betrokken staat met ingang van de datum van inwerkingtreding van het terugtrekkingsakkoord of, bij gebreke daarvan, na verloop van twee jaar na de in lid 2 bedoelde kennisgeving, tenzij de Europese Raad met instemming van de betrokken lidstaat met eenparigheid van stemmen tot verlenging van deze termijn besluit.

4. Voor de toepassing van de leden 2 en 3 nemen het lid van de Europese Raad en het lid van de Raad die de zich terugtrekkende lidstaat vertegenwoordigen, niet deel aan de beraadslagingen of aan de besluiten van de Europese Raad en van de Raad die hem betreffen.
De gekwalificeerde meerderheid wordt vastgesteld overeenkomstig artikel 238, lid 3, onder b) van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

5. Indien een lidstaat die zich uit de Unie heeft teruggetrokken, opnieuw om het lidmaatschap verzoekt, is op zijn verzoek de procedure van artikel 49 van toepassing.

Herleest u nu nog eens clausule 4 van dit artikel. Voor het gemak hebben we een en ander vetjes geplaatst. Als het Verenigd Koninkrijk dus ‘straks’, na het beloofde referendum, uit de Unie stapt en hiertoe onderhandelingen opstart, zal zijn stem niet gehoord worden aan de onderhandelingstafel.

‘Who’d sign a deal like that in the first place?’, vraagt Maddox zich af. De 28 lidstaten van de EU, die het Verdrag van Lissabon sloten in 2006 deden dat dus. Er blijkbaar heilig van overtuigd dat het voortbestaan van de Unie een eeuwigdurende wet van Meden en Perzen is. Er ook van verzekerd dat het eventuele stoute jongetje in de klas – zou men toen al aan het VK hebben gedacht – vooral niet zelf de voorwaarden voor uittreding zou onderhandelen. 

De Europese Unie: je zou niet alleen twee keer nadenken om uit te treden, maar evenzeer om lid te mogen worden van een club met zulke spelregels.