Bart De Wevers laatste afspraak met de geschiedenis

Het is komkommertijd op de politieke jaarkalender en hoewel de federale en regionale regeringsonderhandelingen volop aan de gang zijn valt er amper politiek nieuws te rapen. Dat is vooral goed nieuws, zowel voor de onderhandelende partijen als voor de burger. Deze komkommerstilte duidt op constructieve gesprekken die hoogst waarschijnlijk tot een regeerakkoord zullen leiden.

Onlangs lekte een deeltje van de zogeheten supernota van federaal formateur De Wever. Zoals verwacht ligt het zwaartepunt van het N-VA-beleidsvoorstel bij de begroting. Terecht ook. Decennialang centrumlinks beleid heeft de toekomstige welvaart van ons land onder enorme druk gezet. België kost structureel meer geld dan het kan ophalen bij haar burgers. Dat rechttrekken is als een chronisch obees persoon vragen om een atleet te worden. Het kan, maar voor elk succesverhaal zijn er minstens 10 mislukkingen.

Wat het sociaaleconomische betreft is het dus van moeten. N-VA pleit al veel langer voor een grondige hervorming van de fiscaliteit, de arbeidsmarkt en vooral de sociale zekerheid. De notalek toont alvast redelijk wat ambitie op dat gebied. Het is nu maar de vraag wanneer Vooruit, CD&V en Les Engagés de constructieve stilte doorbreken en de hoopvolle nota alsnog degraderen tot een typisch Belgisch status-quo-compromis. Gelukkig heeft De Wever het strenge Euro-papa aan zijn zijde dat afwisselend als gids en zondeboek kan dienstdoen.

Déjà vu

Wat niet gelekt werd, waarschijnlijk omdat het de supernota niet of amper heeft gehaald, is het confederalisme.

In 2014, ondertussen een decennium geleden, stak toenmalig informateur De Wever artikel 1 van zijn partijstatuten eigenhandig in de koelkast om met de Zweedse coalitie de sociaaleconomische malaise aan te pakken. Ook toen was het van moeten. Maar ook al werd de autonomiekwestie in het diepvriesvak gestoken en vroor het deurtje vast, de berg der verkiezingsbeloftes baarde uiteindelijk slechts een sociaaleconomische beleidsmuis.

Hoewel we vandaag niet zeker weten dat het Confederalisme al dan niet uit de dichtgevroren koelkast is gehaald en het te vroeg is om te besluiten dat de sociaaleconomische hervormingen ook deze keer het obese België niet topfit zullen maken, vrees ik voor een ontgoochelend déjà vu.

Beperkte houdbaarheid

Maar zelfs wanneer Bart De Wever er in zou slagen om dit centrumlinks politiek gezelschap de begroting structureel op orde te laten brengen, vrees ik nog altijd voor de ontgoocheling van een tweede déjà vu.

Na het Zweedse kibbelkabinet dat er wel voor zorgde dat de budgettaire situatie op z’n minst verbeterde, keerde de daaropvolgende progressieve coalitie van De Croo het beleid in geen tijd weer helemaal om. Wat verwachtte N-VA? Dat de Walen plots gek waren van een Waalse minderheid in een federale regering dat een beleid voert dat haaks staat op hetgeen waarvoor men heeft gestemd?

Ook nu weet ik niet waarom we luid zouden moeten juichen voor een eventuele gerealiseerde hervorming, wetende dat die in 2029 in een vingerknip zal worden teruggedraaid indien de PS en co de verkiezingen winnen. Een kleine 45% van de Walen stemde namelijk nog steeds op PS, Ecolo en PTB en 20% stemde op het recent nog centrumlinkse Les Engagés. De houdbaarheidsdatum van sociaaleconomisch beleid is de volgende legislatuur… als het in de tussentijd goed bewaard wordt tenminste. Maar is er nog wel plek in de koelkast?

Democratische prioriteit

Wat, naast de Belgische welvaartszekerheid, meer dan hoogdringend op de agenda staat, is de hervorming van deze verloren staat. Het ene komt namelijk voort uit het andere en niet omgekeerd. Een sociaaleconomische hervorming is in België niet meer dan pijnbestrijding bij een terminaal zieke patiënt. De Belgische tweederangsdemocratie zorgt voor een ongelijke verdeling van rechten, plichten en verantwoordelijkheden hetgeen profitariaat en cliëntelisme in de hand werkt.

Wanneer in zo’n land de welvaart daalt, daalt deze even ongelijk als het democratische deficit. De optelling van deze twee tegenstrijdige democratische belangen zal dan ook eindeloos tot een ondemocratisch beleid leiden.

Enkel in een volwaardige democratie, waarin elke stem een gelijke waarde heeft en waarin elke verkozene verantwoordelijkheid moet afleggen ten opzichte van alle burgers, kan beleid zich duurzaam verankeren in welvaartscreatie en -behoud.

Momentum

Of de tijd nu rijp is om het confederalisme erdoor te krijgen is niet zeker, maar het momentum hangt ontegensprekelijk al enige tijd in de lucht. Het is van cruciaal belang om te wachten tot het juiste tijdstip om het met beide handen te grijpen en niet meer los te laten. Tot dan mag het delicate momentum in geen geval worden afgezwakt.

En laat dat nu net zijn wat ik vrees dat Bart De Wever bewerkstelligt door opnieuw een sociaaleconomisch centrumrechts federaal beleid uit te rollen. Een kortstondige verbetering van de algemene overheidsfinanciën zal de gemiddelde koopkracht verhogen. Dit is niet hetzelfde als een duurzame versterking van de welvaart, maar het zal wel zo worden verkocht en geïnterpreteerd.

Samen met de versterking van de socio-economische toestand, zal het momentum om het confederalisme te realiseren verzwakken. Pas na een nieuwe periode van linkse welvaartsvernietiging zal er zich misschien terug een historische kans voordoen. Maar die kans zal niet meer voor Bart De Wever zijn.