België en de bom: onafscheidelijk?

Oostenrijk tekende als eerste. Daarna volgden Argentinië, Servië, Zuid-Afrika en nog 123 andere landen. Allen zetten ze zich achter de Humanitaire Belofte. Dat engagement houdt in dat deze staten actief een wettelijk verbod op nucleaire wapens najagen. Er bestaat volgens de initiatiefnemers per slot van rekening een ‘legale leemte’: de quasi 15.000 kernkoppen die onze wereld rijk is, zijn de enige massavernietigingswapens die niet expliciet verboden zijn. Dit in tegenstelling tot andere (minder schadelijke) wapens die geen onderscheid maken tussen burgers en soldaten en waarvan de schade blijvend en disproportioneel is.

sp.a wenst België aan die lijst van ondertekenaars toe te voegen. Dirk Van der Maelen, defensiespecialist bij de socialisten, diende hierover een resolutie in bij de Commissie voor Buitenlandse Betrekkingen, die hij voorzit. Het voorstel werd op dinsdag besproken in het bijzijn van enkele voorstanders van de Belofte. Die resolutie schetst een doembeeld van een toekomstige kernoorlog, die desastreus zou zijn voor de hele wereld. Zo’n oorlog moet zelfs niet globaal gevoerd worden. ‘Wanneer bijvoorbeeld India en Pakistan vijftig kernwapens – dus enkel een fractie van de wereldwijde kernwapenarsenalen – zouden gebruiken, dan zal dat leiden tot een temperatuurdaling die op haar beurt een verminderde opbrengst van voedselgewassen (vooral van rijst) veroorzaken, wat op zijn beurt kan leiden tot de dood van honderden miljoenen (tot zelfs 1 à 2 miljard) mensen’, aldus het weinig opbeurende document.

De Vlaamse socialisten zijn ervan overtuigd dat er een groot draagvlak bij de bevolking bestaat om de Humanitaire Belofte aan te gaan. De grootste betoging ooit in ons land was de anti-rakettenbetoging in 1983 en op de koop toe stemde het Vlaams Parlement in 2015 een resolutie die pleit voor de verwijdering van kernwapens van het Vlaams grondgebied (om maar niet Kleine-Brogel te hoeven zeggen). Of de pacifistische resolutie de goedkeuring zal krijgen van de gehele Kamer is daarentegen zeer de vraag. Het lijstje van handtekeningen mag misschien wel lang zijn, vooralsnog pronken daar weinig tot geen NAVO-lidstaten op. En zoals te verwachten denkt geen enkel land dat in het bezit is van kernwapens om het eigen arsenaal onwettig te verklaren. Plastisch: ze zouden in eigen voet schieten.  

Op zich heeft de SP.A weliswaar een punt: er bestaat incongruentie in het Belgische beleid. Ons land ondertekende in de jaren 1970 immers het Non-proliferatieverdrag (NPT). Die tekst verbindt de landen ertoe om de verspreiding van nucleaire wapens een halt toe te roepen en geeft een enorme verantwoordelijkheid aan de toenmalige kernwapenstaten: de Verenigde Staten, Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. De initiatiefnemers van de Humanitaire Belofte wijzen specifiek op Artikel VI van dat verdrag, dat een volledige ontwapening voor ogen heeft. Het officieel beleid toont dus twee gezichten. Enerzijds willen we minder kernwapens, anderzijds ondernemen we zelf weinig om daaraan iets te veranderen.

De kans dat de federale regering haar krabbel onder de Belofte zet, is dan ook klein. Al was het maar omdat ‘de bom’ om verschillende redenen de bevolking minder bezighoudt dan vroeger. Zoals de naweeën van de terroristische aanslagen in Parijs of Brussel aantonen, is een portie angst en acute ongerustheid handig om wetsvoorstellen in beleid te gieten. Daarenboven kan de NAVO een nieuw intern akkefietje missen als kiespijn, na de provocaties van lidstaat Turkije jegens bondgenoten Duitsland en Nederland.

Foto © Nationaal Archief, Den Haag