Betalen maar niet bepalen

Vlaanderen steekt veel geld in het Brussels Gewest. Problemen en uitdagingen zijn er in Brussel genoeg. Vreemd genoeg lijken partijen als Groen en de Brusselse sp.a er vooral op gericht om Vlaanderen minder en de Franstaligen meer controle te geven over die Vlaamse middelen.

Vlaams geld voor Brussel

De feiten zijn bekend. De Vlaamse Gemeenschap investeert enorm veel in Brussel. Dit is een gevolg van de zogenaamde ‘Brussel-norm’: Vlaanderen financiert gemeenschapsprojecten op basis van de veronderstelling dat 30 % van de Brusselaars zich tot de Vlaamse Gemeenschap rekenen. Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest telt vandaag ongeveer 1,2 miljoen inwoners. Het Vlaamse deel daarvan bedraagt dus, aldus de Vlaamse overheid, 360.000 inwoners. Daarmee is het Brussels Gewest voor Vlaanderen de tweede grootste stad, na Antwerpen.

Zo pompt Vlaanderen jaarlijks bijna 1 miljard Euro in de Brusselse gemeenschapsvoorzieningen. Het grootste deel daarvan gaat naar het Nederlandstalige onderwijs. Dat heeft in Brussel een marktaandeel van 20 %.  Maar liefst 5 % van alle Vlaamse uitgaven voor gemeenschapsbevoegdheden gaat naar Brussel. Nochtans bedraagt het aantal Nederlandstalige kiezers bij de regionale verkiezingen in Brussel minder dan één procent van de Vlaamse bevolking. Deze overinvestering loont alleszins voor Brussel. Niemand betwist dat het Nederlandstalige onderwijs in Brussel aanzienlijk beter is dan het Franstalige. Het is het enige onderwijsnet dat doet wat het in een tweetalige stad doen moet: tweetalige afgestudeerden afleveren. Het Franstalige onderwijs is op dat vlak een ramp.

Zegen

Je zou verwachten dat de Brusselaars de band met de Vlaamse Gemeenschap vooral zien als een zegen. Dat ze die band willen koesteren en aanhalen zodat de Vlaamse investeringen in hun gewest op peil blijven en misschien kunnen stijgen. Niets is minder waar. Er gaan in Brussel steeds meer stemmen op om de band met de Vlaamse Gemeenschap door te knippen. Het Brussels Gewest moet ook bevoegd worden voor cultuur, onderwijs en persoonsgebonden aangelegenheden, zo zeggen heel wat politici. Brussel moet een waar ‘gemeenschapsgewest’ worden.

Beetje bij beetje evolueert de institutionele structuur in die richting. Bij de zesde staatshervorming ontving het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest al een aantal gemeenschapsbevoegdheden: cultuur, beroepsopleiding, gemeentelijke sportinfrastructuur en toerisme. De kinderbijslagen werden in Brussel niet overgeheveld naar de gemeenschappen, maar naar de warrige instelling met de imposante naam ‘Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie’, een doorslag van het Gewest. Langs Franstalige kant ijvert men al geruime tijd voor een ‘vierdeelstatenmodel’. België zou daarbij bestaan uit vier componenten die tegelijk de gewest- en gemeenschapsbevoegdheden uitoefenen. Vorige donderdag nog pleitte Jean-Luc Crucke (MR) daarvoor in Terzake.

Bruggen tussen Vlaanderen en Brussel?

In Vlaanderen is vooral Groen enthousiast over dit model. Kristof Calvo was de gangmaker. Nu is dit een officieel standpunt van Groen. In het programma staatshervorming van die partij lezen we: ‘Op termijn nemen de gewesten de gemeenschapsbevoegdheden over, zodat we van zes naar vier parlementen en regeringen gaan.’  Daarbij komt dat het uitgebreide Ecolo-Groen programma voor Brussel (waarvan geen Nederlandstalige versie te vinden is!) voorstelt om het systeem van de ’taalgesplitste lijsten’ voor de gewestelijke verkiezingen af te schaffen.

We kennen het gevolg: de Vlaamse politici in Brussel worden voor hun verkiezing en herverkiezing helemaal afhankelijk van de dominante, Brusselse partijen. Ze worden marionetten van de Franstaligen. Bovendien worden zo de politieke bruggen tussen Vlaanderen en Brussel opgeblazen.

Zijn de groenen dan ‘slechte Vlamingen’? Wat zeker is: het zijn vooral slechte Brusselaars. Ze pleiten voor een drastische verarming van Brussel. Want als men van onderwijs, welzijn en cultuur Brusselse bevoegdheden maakt, dan komt er uiteraard een einde aan de Vlaamse financiering hiervan. In feite stelt Groen voor om de Vlaamse kip met de gouden eieren te slachten.

Denkt men werkelijk dat men een performant Nederlandstalig onderwijsnet zal kunnen handhaven als dit louter een aangelegenheid wordt van Brussel, meer dan ooit gedomineerd door de Franstaligen? Gelooft men echt dat het wegvallen van de Vlaamse ‘overinvestering’ in onderwijs, welzijn en cultuur zal kunnen worden gecompenseerd door het Brusselse Gewest? Wie dat beweert, draait de Brusselaars een rad voor de ogen.

Wel betalen maar niet bepalen

En hoe zit het met die andere fanatieke Brusselaar, Pascal Smet ? Hij lijkt tegenwoordig beschaamd over zijn Vlaams en socialistisch etiket en pakt uit met een lijst One Brussels. Smet is al langer een fan van een almachtig Brussels Gewest. Maar hij lijkt zich ook meer dan Groen bewust van de hoger geschetste financiële problematiek. Zo belandt hij in een spagaat: Brussel moet zeggenschap krijgen over gemeenschapsbevoegdheden, maar Vlaanderen moet wel blijven betalen.

Om dat te kunnen realiseren maakt hij vreemde institutionele sprongen. Hij pleit in zijn programma voor een ééngemaakt meertalig onderwijs in Brussel. Dus alles naar het Gewest? Toch niet, want dan valt de Vlaamse financiering weg. Daarom: ‘De Vlaamse en de Franse gemeenschapscommisie blijven bevoegd voor ééntalige instellingen in Brussel zoals zorginstellingen, scholen, kinderopvang, bibliotheken, gemeenschapscentra of theaters.’ Maar: ‘Het stadsgewest krijgt een regierol zodat de samenwerking tussen het Nederlandstalig en Franstalig onderwijs wordt versterkt en een aanbod bevat op maat van de grote stad.’

Twee walletjes

Pascal Smet wil van twee walletjes eten. Vlaanderen moet betalen en blijft dus formeel bevoegd. Maar die bevoegdheid stelt niet veel meer voor, want het Gewest krijgt de ‘regie’ in handen (wat dit formeel-juridisch ook moge betekenen). Anders gezegd, Vlaanderen financiert, het Brussels Gewest beslist. En het Gewest, dat zijn natuurlijk de Franstaligen. Want Smet is al langer een luidruchtig tegenstander van taalgesplitste lijsten en herhaalt dat nog eens in zijn programma.

Zouden er in Vlaanderen echt politici te vinden zijn die Smets schizofrene kronkelwegen willen bewandelen? Het is zelfs twijfelachtig of zijn eigen partij hier pap van lust. In het sp.a-programma lezen we hierover alvast niets. Het is overigens opmerkelijk dat de sp.a-verkiezingswebsite weinig woorden vuil maakt aan One Brussels. De kandidaten worden voorgesteld en dat is het zowat. Omgekeerd is het op de One Brussels-website hard zoeken naar een sp.a-logo.

En de andere partijen? Open VLD leek in het verleden het verst in de bovenvermelde richting te willen gaan met pleidooien voor meertalig onderwijs in Brussel. Maar een betere samenwerking tussen het Franstalige en Nederlandstalige onderwijs moet nu volgens de liberalen gebeuren binnen de bestaande structuren. Van het overhevelen van gemeenschapsbevoegdheden naar het gewest, of van taalgemengde lijsten is in het huidige Open VLD programma geen sprake. En enigszins verrassend: de Brussels-Vlaamse liberalen noemen zichzelf in hun programma ongegeneerd ‘cultuurflaminganten’. Er is nog hoop…