De boemerang van Salvini

—

Sinds de verkiezingen van vorig jaar wist Matteo Salvini (Lega) de steun voor zijn partij van 17% naar bijna 40% te verhogen. De Vijfsterrenbeweging (M5S) halveerde daarentegen de laatste twaalf maanden haar populariteit bijna, en haalt nog amper 18% in de peilingen. Deze burgerbeweging betaalde een grote prijs voor het voortdurende gebekvecht tussen beide regeringspartners, vooral dan over de grote infrastructuurwerken zoals de TAV (hogesnelheidslijn tussen Turijn en Lyon), maar ook wegens het aanhoudende verbale geweld van Salvini met betrekking tot de illegale bootmigratie. De sfeer in de geelgroene coalitie werd zo slecht, dat de Italiaanse premier Giuseppe Conte er de laatse weken meermaals mee dreigde om op te stappen.

Einde populistische regering

Matteo Salvini besloot uiteindelijk zelf dat het tijd werd voor nieuwe verkiezingen en zegde zijn vertrouwen in de geelgroene coalitie op. Op 20 augustus gaf premier Conte daarop zijn ontslag en was het einde van deze populistische regering een feit.

Toch kwam de val van deze coalitie niet voor iedereen aan als een complete verrassing. De voorbije zomermaanden was de leider van de Lega de uitgesproken protagonist op de Italiaanse stranden, en voerde hij er een heuse campagne tegen de Vijfsterrenbeweging  met het oog op nieuwe verkiezingen.  De recente toenadering tussen de centrumlinkse Partito Democratico (PD) en de Vijfsterrenbeweging (M5S) doorkruisten echter de plannen van Salvini om de uitstekende peilingen van zijn partij om te zetten in een grotere parlementaire vertegenwoordiging, of zelfs een meerderheid. Het zelf gedecreteerde einde van de geelgroene regering kwam daarmee als een boemerang terug in het gezicht van il capitano.

Conte-bis

Aangezien de Lega maar 17% van de zetels bezet in de Italiaanse kamer — niet de uitslagen van tussentijdse  peilingen maar wel verkiezingsuitslagen bepalen nog steeds het politieke spel — konden er weldegelijk nog andere meerderheden gevormd worden. Daarom besloot de Italiaanse president Sergio Mattarella eerst de weg van een alternatieve regeringsmeerderheid te bewandelen en uit te zoeken of er een vervolg op de regering-Conte mogelijk was.

Het water tussen de PD en de Vijfsterrenbeweging bleek tot grote verrassing van Salvini, en menig toeschouwer,  toch niet zo diep als gedacht. Terwijl ex-premier Matteo Renzi enkele dagen voor het ontslag van Conte nog had uitgeschreeuwd nooit met de Vijfsterrenbeweging te zullen besturen, was van die afkeer nadien niets meer te merken. Salvini begreep dat hij in de val was gelopen van de ex-christendemocraat, en probeerde nog op zijn stappen terug komen. Tevergeefs, gisteren bevestigden de PD en de Vijfsterrenbeweging  dat ze regeringsonderhandelingen met elkaar wilden aanknopen, om zo tot een regering-Conte bis te komen.

Hoogmoed

Bij de laatste peiling, afgenomen na de regeringscrisis, verloor de Lega maar liefst 5%. De Italiaanse kiezers bleken blijkbaar niet allemaal enthousiast te zijn over de strategie van de minister van Binnenlandse Zaken. Salvini zou best lessen trekken uit zijn hoogmoed, waaronder het feit dat propaganda en politiek twee verschillende dingen zijn. Verkiezingen wint men met het eerste, beleid voert men met het tweede. Het voortdurend schreeuwen tegen al dan niet denkbeeldige vijanden maakt deel uit van verkiezingsretoriek. Het beheren en hervormen van verschillende overheidssectoren, het respecteren van de democratische instituties, het opbouwen van internationale politieke geloofwaardigheid, vraagt meer inspanning dan wat straffe tweets, honderden strandselfies en enkele dj-sets. Ook de Vijfsterrenbeweging zal moeten beseffen dat tussen het eigen programma en een regeerakkoord compromissen gesloten moeten worden, en dat dit daarna ook moeten worden gerespecteerd indien men als een betrouwbare regeringspartner wil beschouwd worden.

De komende dagen wordt duidelijk wat de prioriteiten zullen worden van de nieuwe — centrumlinkse — regering wanneer de beide partijkopmannen, Nicola Zingaretti (PD) en Luigi Di Maio (M5S) samen aan tafel gaan zitten. Binnenkort beginnen ook de begrotingsbesprekingen opnieuw, en vanuit de Europese Unie kijkt men alvast met argusogen naar wat de Italiaanse regering heermee zal doen. De aanwezigheid van de Partito Democratico in de nieuwe regering zou Von der Leyen misschien wel kunnen doen overhalen tot wat meer flexibiliteit. Het brengt ook hopelijk een oplossing voor de bootmigratieproblematiek dichterbij. Dit zou voor zowel de PD als de M5S een goede zaak zijn, gezien het een groot deel van de electorale wind uit de politieke zeilen van de Lega kan halen.

Toch hoeft Salvini niet echt ongerust te worden, gezien er ter rechterzijde van het Italiaanse politieke spectrum geen echte concurrenten bestaan. Forza Italia, de partij van Silvio Berlusconi, scoort historisch laag en kent veel interne strubbelingen. De rechts-conservatieve Fratelli d’Italia onder leiding van Giorgia Meloni breekt ook niet echt door. Het blijft nog steeds wachten op een echt centrumrechts en liberaal alternatief, maar dat zal niet voor morgen zijn.     

De zomer is voorbij

Binnenkort mag de partijbasis van de Vijfsterrenbeweging stemmen over de nieuwe coalitievorming via het online-platform Rousseau, en daarna volgt nog een vertrouwingsstemming over de regering-Conte bis in het parlement. Gezien veel Italiaanse volksvertegenwoordigers niet zitten te wachten op nieuwe verkiezingen, vooral dan om het eigen precaire zitje niet te verliezen, zou Conte deze test zonder probleem moeten overleven. Indien er voor 2022 geen nieuwe verkiezingen komen, kan deze meerderheid ook meteen de nieuwe Italiaanse president verkiezen.

Maar zoals algemeen geweten zijn drie jaar een eeuwigheid in de politiek, en het valt af te wachten of de nieuwe geelrode coalitie minder zal ruzie maken dan de geelgroene voorgangers. De zomer is bijna voorbij, de lido’s zijn bijna gesloten, tijd om terug aan de slag te gaan. De Italianen verdienen beter.