Britse politici met handen in het haar

In juli leverde een interne peiling op dat 69% van de Tory-kiezers een pre-electoraal pact met de rechts-populistische UKIP niet zagen zitten. Dat aantal is in een recente peiling gegroeid naar 78%. Om maar te zeggen: meer dan driekwart van de conservatieve kiezers zit geen heil in afspraken whatsoever met UKIP.

Een pre-electoraal akkoord aangaan met LibDem, zoals de voorbije vier jaar, ziet maar 9% zitten. Er is dan nog de mogelijkheid om met de Democratic Unionists van Noord-Ierland samen te gaan, maar hier beschikken we niet over gegevens.

Niet zozeer naar een coalitie met hogervermelde partijen is gepeild, wel naar pre-electorale akkoorden. SNP en Labour lonken steeds meer en steeds openlijker naar elkaar, wetende dat ze samen én een Britse regering zouden kunnen vormen én hun politieke agenda’s nog compatibel zijn. Labour zal dan wel meer moeten scoren dan de Tories, want de grootste partij neemt het initiatief. Desalniettemin, kiezers van beide partijen weten haast vooraf dat als Labour de grootste wordt, maar geen meerderheid heeft in de Kamer, ze er de SNP bij zal halen om een ‘links’ beleid te voeren. Daarom ook zit het de SNP snor, hoe dan ook, die partij wint altijd.

Britten hebben geen ervaring met coalitieregeringen. The Economist mocht vorige maand dan al de last post klaroenen over het meerderheidskiesstelsel, en ook in het februarinummer van het kwaliteitsmaandblad Prospect werd het uitgezwaaid, het lijkt erop dat de meeste Britten, en dan vooral de Tories, toch aan hun aloude systeem verknocht zijn. Enkel de kleine partijen – die er evident voordeel bij zouden halen – zijn voorstander van evenredige verkiezingen: groenen, LibDems, Schotse en andere nationalisten … en UKIP uiteraard, dat daarvan eerder profiteerde bij de EU-parlementsverkiezingen.

Als er dan een hung parliament zou zijn, zonder meerderheid voor één van beide antagonisten – Labour of Tories – dàn pas mag er nagedacht worden over oplossingen en coalities. Daar lijken Britten het algemeen wel eens over te zijn. Nà de verkiezingen onderhandelen. Maar zeker niet vooraf. Daar schijnen ze allergisch voor te zijn, alsof ze het first-past-the-post- of meerderheidskiesstelsel nog alle mogelijkheden willen geven.

Het zou wel eens een laatste uitspatting kunnen zijn. Mocht ook Labour morgen officieel het standpunt verkondigen het kiessysteem te willen wijzigen – en die eis zal SNP wel op tafel leggen om ter linkerzijde een meerderheid te vormen – worden Britten wakker in een ander land. Een minder stabiel land, vrezen de tegenstanders. Een rechtvaardiger land, hopen de voorstanders.

Totnogtoe was het duidelijk. Twee partijen. Links en Rechts. Ondertussen: centrumlinks en centrumrechts. Je stemt in het VK niet zomaar voor een partij, zelfs niet voor een kiesprogramma dat op een of ander hoogdravend congres is gestemd. Je stemt er voor een beleidsvisie. En die beleidsvisie wordt er omgezet in beleid. De keuze is duidelijk. Het is niet moeilijk, het is gemakkelijk.

In Vlaanderen zou menig N-VA’er wel eens kunnen dromen van zo’n systeem. Na de jongste verkiezingen zag zowat heel Vlaanderen geel. Een overduidelijke meerderheid weerhoudt je te veel compromissen te moeten sluiten, te veel water in je wijn te moeten doen. Het geeft de luxe een beleid te voeren op je eentje, zonder bijvoorbeeld een Kris Peeters die nu de cactus in de broek is van de federale regering, om de beeldspraak van Herman De Croo te gebruiken.

In het Verenigd Koninkrijk is dit systeem haast wijlen. De LibDems hadden gehoopt het naar de geschiedenisboekjes te verwijzen, maar het zijn populistische en nationalistische concurrenten – Groen doet het immers nog niet goed genoeg – die het stabiele VK zullen doen wankelen. Wat overblijft? Een verdeeld koninkrijk. Broken Britain. En een Queen met de handen in de haren …