Brussels European District

Toen Remi Vermeire, hoofd van de voormalige Warandegroep, in mei voor de Debatclub zijn nieuwe pleidooi voor Vlamse zelfstandigheid voorstelde, ging hij in wisselwerking met moderator Frans Crols op twee belangrijke punten in: de democratie-eisen die aan een Vlaamse onafhankelijkheidsverklaring moeten gesteld worden, en het toekomstige statuut van Brussel. Van de directe democratie wilde Vermeire geen fetisj maken: ze is wel wenselijk en een zelfstandig Vlaanderen kan op termijn dat stelsel invoeren, maar een diepgaande beslissing als de Belgische boedelscheiding moet niet het proefkonijn zijn voor een procedure waar de kiezer nog geen ervaring mee heeft. Er zijn nu wel Vlaamse politieke instellingen, en voor de nabije toekomst moeten we dus op het Vlaamse parlement rekenen om de onafhankelijkheid uit te roepen.

Aangaande Brussel was hij het ruwweg eens met de stelling die Crols twintig jaar geleden al verdedigde in zijn boek Brussels DC: onderhandel met de EU over de overdracht van Brussel als confederaal hoofdstedelijk district bestuurd door de Brusselaars zelf onder voogdij van de EU. Een Europees Distict Brussel, Brussels ED. Bekijken we de voor- en nadelen van deze optie.

Brussel is verloren

Vooreerst beseffen wij dat het hier om een plan B gaat. De eerste optie zou zijn, de historisch Vlaamse stad Brussel terug te vervlaamsen, d.w.z. bij een onafhankelijke republiek Vlaanderen te voegen. Gerolf Annemans en Steven Utsi hebben zich in die zin uitgesproken in hun boek De Ordelijke Opdeling. Het is goed dat er voor de aanhechting van Brussel een draaiboek klaarligt, maar zelfs als de partij van deze auteurs 50% van de stemmen in Vlaanderen haalt, zal de niet-Vlaamse meerderheid in Brussel ze verwerpen. Ze heeft ook de instellingen om op een internationaal erkende wijze haar wil kenbaar te maken. Het zou anders geweest zijn mochten de Vlaamse politici de waarschuwing van Frans Van der Elst tegen Brussel als derde gewest ter harte hebben genomen, maar dat hebben zij nu eenmaal niet. Integendeel, tijdens opeenvolgende staatshervormingen hebben deze pantoffelvlamingen de aparte status van Brussel steeds verder gebetonneerd. Dus behoudens een volstrekt revolutionaire toestand, is Brussel staatkundig voor Vlaanderen verloren. Laten wij dus het onvermijdelijke omarmen en het beste maken van een echtscheiding tussen Brussel en Vlaanderen.

De huidige verwevenheid van Brussel met Vlaanderen vormt de belangrijkste hinderpaal voor een boedelscheiding tussen Vlaanderen en Wallonië. Een eerste belangrijk winstpunt van een Vlaanderen zonder Brussel is dat het eindelijk een zelfstandig Vlaanderen op voet van gelijkheid met Wallonië kan opleveren. De taalgrens kan eindelijk een staatsgrens worden, waarbinnen de Nederlandstaligheid zonder uitzonderingen geldt en we de talrijke niet-Vlamingen in de Rand echt kunnen integreren.  

De Brusselaars willen niet liever dan verlost te zijn van hun Vlaamse schoonmoeder. Dat geldt intussen ook voor de meeste Brusselse Vlamingen, en niet alleen de Dansaert-culturo’s. Zelfs de doorwinterde flamingant Julien Borremans beviel in Brussel Deze Week zopas van een opiniestuk dat de wens tot vervlaamsing van Brussel achterhaald verklaarde. Men kan dat betreuren, maar een goede politicus weet dat feit in het voordeel van Vlaanderen aan te wenden. Vlaanderen kan afstand doen van Brussel in ruil voor politieke winst.

EU

Tegelijk kan het nochtans de wezenlijke Vlaamse belangen in Brussel veilig stellen. Ziehier het verschil tussen staats- en volksnationalisme: het staatsnationalisme klampt zich vast aan de staatkundige eenheid van Vlaanderen en Brussel, hetzij via België hetzij utopisch binnen een onafhankelijk Vlaanderen; het volksnationalisme daarentegen behartigt de belangen van het reëel bestaande Vlaamse volk in een van Vlaanderen gescheiden Brussel. Vervul de wens van de Brusselaars om zelfstandig te zijn, met een door de EU-overheid gewaarborgde grondwet die de plaats van het Nederlands in Brussel veilig stelt.

Aldus kan ook de anomalie van een Vlaams gewest met bestuurlijke instellingen buiten dit gewest zonder gedoe bestendigd worden. De Franstaligen hebben al laten verstaan dat de Vlaamse instellingen bij een boedelscheiding uit Brussel moeten ophoepelen, maar de EU zal dat anders zien.Met eurocraten is het iets beter onderhandelen dan met Belgische tegenspelers, zeker wanneer de dobbelstenen door de Belgische grendels vervalst zijn. De EU is een zeer eigensoortige constructie en kan met deze van België geërfde anomalie best leven.

Veel hangt natuurlijk af van de onderhandelingen met de EU, en daar kunnen de Vlaamse politici nu eens bewijzen wat ze waard zijn. Gezien hun gebruikelijke mobilisatie tegen elkaar in plaats van tegen de gemeenschappelijke tegenstander, zijn we niet optimistisch. Men moet met name opletten voor de Vlaamse neiging om niet in teksten vastgelegde goede wil bij de tegenstander te veronderstellen.Anderzijds kan de nieuwe post-Belgische situatie waarin met een ernstige partner écht aan politiek gedaan wordt, een spoorslag betekenen voor een nieuwe generatie beleidsmensen.

Europese hoofdstad

Dit is een realistisch plan, of kan het worden. Ooit trok de Vlaamse Volksbeweging naar Straatsburg om die stad het statuut van EU-hoofdstad aan te bieden. De eurocraten weg uit Brussel en de Rand zou het voor Vlaanderen gemakkelijker maken. Maar dat is niet gebeurd en geen Vlaming denkt er zelfs nog aan. Goed, Brussel als hoofdstad bezorgt de Vlamingen dan weer andere mogelijkheden om er hun institutioneel voordeel mee te doen, maar het zet een druk op de heel ruim gedefinieerde Rand die alleen een onafhankelijke republiek Vlaanderen kan hopen te beheersen. Bij elke beleidsbepaling moet men vooral rekening houden met het in Vlaanderen zeer groot percentage ‘goedmensen’, die zich moreel beter voelen wanneer ze de taalwetten laten schenden en het land van hun kinderen verkwanselen. Daarom zijn, vrees ik, plannen om Brussel bij een zelfstandig Vlaanderen aan te hechten, onrealistische wensdromen geworden. De weg via de EU biedt een tweede beste optie.

Foto © Reporters