Bye bye Belgium: wat als de RTBf-fictie binnenkort eens realiteit werd?

N-VA wenst bij het einde van de huidige legislatuur een zo ruim mogelijke verklaring ter herziening van de Grondwet, zodat men de dag na de verkiezingen van 2019 alle pistes in overweging kan nemen in verband met een nieuwe staatshervorming.

Geert Bourgeois, de Vlaamse minister-president en stichter van de N-VA, heeft recent nog gepreciseerd dat wat hem betreft de enige oplossing het confederalisme was, met een gemeenschappelijke hoofdstad, en met een maximale autonomie en verantwoordelijkheid voor Vlaanderen en Wallonië.

Hoe zou dan CD&V-voorzitter Wouter Beke hiervan afstand kunnen nemen, hij die op 22 september 2007 in de Quebecse krant « Le Devoir » verklaarde: Wij willen een echte confederatie, waar elk zal kunnen handelen naar eigen goeddunken. Temeer daar de CD&V in de peilingen ver achterligt bij de N-VA, heeft ze geen enkel belang bij een slappe opstelling waar het om de verdediging van de Vlaamse belangen gaat. Men moet zich hierbij ook herinneren dat de meerderheid in het Vlaamse Parlement in 1999 instemde met die fameuze resoluties die duidelijk confederaal geïnspireerd waren.

Wat valt er te verwachten van francofone kant?

De sociale zekerheid is de winkel van de PS, en Paul Magnette, Waals minister-president, heeft laten weten dat men niet op hem moest rekenen om die bevoegdheid te splitsen. Maar de waarheid is ook dat door de regionalisering van de kinderbijslagen men er niet meer onderuit kan. Wat dat betreft heeft de Vlaamse regering haar standpunt al bepaald: met ingang van  2019 zal aan elk nieuw kind een bedrag van 160 euro toegekend worden. Wat zal in dit verband de Waalse regering beslissen? Bij CDH, waar men altijd het standpunt heeft verdedigd dat alle kinderen gelijk zijn, zit men in een lastig parket. Een splitsing van de sociale zekerheid zou ook betekenen dat de Vlaamse en Franstalige Brusselaars duidelijk positie moeten kiezen, en het lijdt geen twijfel dat Vlaanderen hen met aantrekkelijkere financiële formules wil verleiden. Liet de CVP-er en voormalig Vlaams minister-president Gaston Geens zich niet met groot cynisme ontvallen: We zullen Brussel kopen?

Bij een voordracht die ik 23 september laatst in Koksijde gaf, vroeg een van de toehoorders mij het volgende: Vlaanderen is geïrriteerd als het hoort spreken over ‘Wallonie-Bruxelles’. Het wil Brussel niet loslaten. Hoe ziet men dat in Wallonië?

In zijn jongste boek, De Ordelijke Opdeling van België – Quid Nunc?[1] schrijft Gerolf Annemans van het Vlaams Belang: ‘Onze conclusie moet dan ook luiden dat een soeverein, staatkundig onafhankelijk Vlaanderen met inbegrip van Brussel broodnodig is, wenselijk en haalbaar, maar het moet op relatief korte termijn zijn beslag kunnen krijgen.’ Voor Gerolf Annemans kan en moet Vlaanderen de situatie in Brussel rechttrekken, en er zo zijn venster op de wereld van maken.

Vlaanderen mag van Brussel zijn hoofdstad dan hebben gemaakt, het kan niet verdoezelen dat Brussel ook een volwaardig gewest is geworden. Een gewest dat in Vlaanderen verankerd ligt, zeker, maar dat over eigen grenzen beschikt.

Dit is van kapitaal belang als men weet dat het criterium van de interne administratieve grenzen, die per definitie niet in internationale verdragen zijn vastgelegd, door de Europese Unie werd gebruikt bij de ontmanteling van ex-Joegoslavië (rapport van de commissie-Badinter, 1992). Deze jurisprudentie zou dus inhouden dat men in het geval van een splitsing van België rekening houdt met de geografische grenzen van Vlaanderen, Wallonië …en Brussel!

Wijlen Xavier Mabille, voorzitter van het Crisp (Centre de recherche et d’information socio-politiques), wiens wijsheid algemeen werd erkend, vatte de situatie heel goed samen: Vlaanderen – of minstens een meerderheid van de mensen en instellingen die het politiek gestalte geven – zou tot zelfbeslissingsrecht kunnen besluiten. Maar het zou niet tegelijkertijd ook over het lot van Wallonië of dat van Brussel kunnen beslissen.[2]

In 2013 liet een enquête van Rudi Janssens van de VUB zien dat – mocht België verdwijnen – maar 4% van de Brusselaars zich tot Vlaanderen zouden wenden, en 4,6% tot Wallonië. Hier ziet men dat Vlaanderen een wel heel groot risico zou nemen, mocht het overwegen om een machtsgreep op Brussel te wagen.

Maar zover zijn we nog niet. De andere essentiële vraag die zich opdringt is hoe, als het moment daar is, de MR zal reageren op het voorstel van zijn regeringspartner N-VA om de grote werf van het confederalisme open te leggen. Sommige waarnemers bemerken een dooi in de relaties tussen Charles Michel en Paul Magnette…

De verkiezingen van 2019 en de krachtsverhoudingen die eruit voortvloeien, zullen van bijzonder groot belang zijn, dat spreekt voor zich. In het Quebecse interview dat ik al aanhaalde, sprak Wouter Beke zich heel duidelijk uit: Als de francofonen niet bereid zijn om ballast uit te gooien, dan zal ons geen andere keuze blijven dan de onafhankelijkheid. Als de separatistische strekking een absolute meerderheid bijeen weet te brengen in het Vlaams Parlement, dan kan dit, zich democratisch gelegitimeerd wetend, heel makkelijk en unilateraal de onafhankelijkheid van Vlaanderen uitroepen. En de francofonen zouden zich dan goed en wel voor een voldongen feit gesteld zien.

De  «Bye bye Belgium» van de RTBf mag op 13 december zijn tiende verjaardag vieren. Wat als de realiteit de fictie binnenkort inhaalt?