Vandaag 1992: Ward Hermans overleden, journalist en politicus, enfant terrible van het Vlaams-nationalisme

Op 23 november 1992 overlijdt Ward Hermans in Deurne (Antwerpen); hij is 95. Deze journalist en politicus is in het interbellum het ‘enfant terrible’ van het Vlaams-nationalisme geweest.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog meldt hij zich aan als vrijwilliger aan het IJzerfront. Hermans walgt van de taaltoestanden die hij er aantreft en sluit zich aan bij de geheime Frontbeweging. Hoewel onder pseudoniem gepubliceerd, trekken zijn artikelen in Ons Vaderland de aandacht van de Militaire Veiligheid. In juli 1918 wordt hij ‘overgeplaatst’, naar het Houthakkerspeloton van de Orne. Een geniepige vorm van zware dwangarbeid, waartegen geen beroep mogelijk is. Pas in juli 1919 wordt hij gedemobiliseerd.

Hermans wordt een voortrekker van het Verbond der Vlaamse Oudstrijders (VOS) en ijvert voor amnestie voor de activisten. Daarnaast is hij journalist bij het dagblad De Schelde en publiceert boeken en dichtbundels. Hij wordt verkozen als volksvertegenwoordiger en stelt zich in het parlement radicaal anti-Belgisch op. Omdat hij in mei 1932 openlijk steun verleent aan het Verdinaso van Joris Van Severen wordt hij uit de Vlaams-nationale Kamerfractie gestoten.

Van 1932 tot 1934 militeert Hermans in het Verdinaso, maar wordt er aan de deur gezet wegens gebrek aan discipline. Hij aardt ook niet in het ‘hopeloos slappe’ IJzerbedevaartcomité dat hij in 1934 met slaande deuren verlaat. Hij sluit zich aan bij het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Pas in 1939 wordt Hermans opnieuw verkozen in de Kamer waar hij zijn heftig anti-Belgisch betoog herneemt. Hij steekt zijn bewondering voor het nationaalsocialisme niet onder stoelen of banken.

Als in mei 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbreekt wordt Hermans aangehouden en zonder enige vorm van proces, laat staan veroordeling naar een Frans interneringskamp gedeporteerd. Terug in Vlaanderen richt hij samen met René Lagrou de Algemene-SS Vlaanderen op. Hij gebruikt zijn Duitse relaties om een vervroegde vrijlating van Vlaamse krijgsgevangenen in Duitsland te bekomen.

In 1946 wordt Ward Hermans eerst bij verstek ter dood veroordeeld, nadien in beroep tot levenslang en 10 miljoen frank schadevergoeding. In 1955 komt hij vervroegd vrij, onder meer op voorspraak van de socialist Kamiel Huysmans. In zijn cel schrijft hij onder meer de bestsellers Jan van Gent. Roman uit het leven van een Vlaamse familie rond twee wereldoorlogen (1962), Socratische gesprekken. De ondergang van het Westers burgerdom (1964) en honderden gedichten, gepubliceerd onder meer in Zwarte verzen (1963) en Poëzie achter tralies (1964).

Cyriel Verschaeve schreef dat Vlaanderen aan de politieke agitator Hermans een groot dichter verloor. Willem Elsschot en Stijn Streuvels beaamden dat.