Campagnefilmpjes

Dit is niet de trailer van This time is different, de nieuwe rampenfilm van Christoffer Nolan. Nee, het is een promofilmpje over de Europese verkiezingen, de democratische hoogmis op 25 mei. De regie, het script en de muziek zijn van hoog niveau, technisch zit het allemaal prachtig in elkaar. Dat hoeft niet te verbazen, want het reclamebudget van EU is groter dan dat van Coca Cola. Toch was de bombastische manier waarop het Europees parlement zichzelf probeert te verkopen er voor Gauthier Bas van het Brusselse communicatiebureau Old Continent te veel aan. Het inspireerde hem om dit mild satirisch alternatief te maken.

Al twee keer werd dat amateurfilmpje ondertussen op de openbare omroep getoond als uitleider bij Europa-debatten. De boodschap? Europa is geen superheld. Niet sexy, maar wel nuttig. De jeugdwerkloosheid? De oorlog in Syrië? Racisme of seksisme op de werkvloer? Kijk niet naar de EU voor oplossingen, want je kan alleen maar teleurgesteld raken. Europese politici die hiervoor de oplossing beloven, vertellen onzin.

Wat is de EU dan wel? Een relatief bureaucratische, supranationale overheid die het gezag heeft over welbepaalde bevoegdheidsdomeinen. De rol van het Europees parlement is, volgens Gauthier althans, de politieke keuzes maken die onvermijdelijk komen kijken bij het technische werk dat de parlementsleden doen om bijvoorbeeld de interne markt uit te bouwen. Weinig sexy, maar zonder meer een nuttige en nodige bezigheid.

Wie het uiteraard niet zo ziet zijn de Europese politici en bureaucraten zelf. Vorige week kwam het superheldencomplex alweer meermaals bovendrijven. Om u beter te beschermen tegen 2000 Syriëstrijders wil de anti-terrorismecoördinator van de EU de persoonsgegevens van honderdduizenden Europese vliegreizigers bijhouden. Om u te beter beschermen werd in het geniep een Europese geheime dienst uitgebouwd met 70 personeelsleden. Maar de meest heroïsche daad van onze Europese superheld deze week was uiteraard de strijd tegen homofobie… door middel van een niet bindende-resolutie in het Europese parlement, het fameuze Lunacek-rapport.

Wat de juridische gevolgen zijn van dit doortastende optreden zijn vooralsnog niet duidelijk. Zijn de lidstaten gebonden door de niet-bindende aanbevelingen? Wie begrijpend kan lezen zou denken van niet, maar er is ook een tweede strekking in de rechtsleer. De columnist en blogger Frank Van Laeken schrijft op zijn blog: ‘Dat de Europese Unie anti-discriminatoire maatregelen wil stemmen en vervolgens opleggen en laten uitvoeren is een goede zaak. Niet alle lidstaten zijn even “progressief” als België of Vlaanderen en Wallonië.’ Andere verdedigers van de resolutie spreken over het belang ervan voor de mensenrechten.

Mark Demesmaeker (N-VA) onthield zich bij de stemming. Hij verdedigde zich door te zeggen dat het subsidiariteitsbeginsel was geschonden. Alweer een nieuw vraagstuk. In de eerste hypothese – niet-bindend – wordt het voor juristen te metafysisch: maakt een boom die in een bos omvalt zonder dat er iemand in de buurt is wel geluid? In de tweede hypothese – wel bindend – stelt zich meteen de vraag of de mensenrechten niet primeren op het soevereiniteitsbeginsel van artikel 5 van het EU-verdrag? Volgens Guy Verhofstadt, onze eigen Captain EU,is dat alvast het geval. Superhelden – dat is geweten – staan boven de wet.

In de nationale politiek wordt er lacherig gedaan over campagnefilmpjes, maar op het Europese niveau kunnen we er veel van leren. Hoe de Europese politieke klasse zichzelf ziet, en gelukkig ook hoe een gewone, geïnformeerde burger toont hoe de Unie haar gekwetste legitimiteit kan herstellen. In de realiteit bestaan geen superhelden.

Foto: © still uit ‘This time is different’