Staatsmanschap

De campagne is al een tijdje aan de gang. Nog heel even en we weten het. Wie kiezen de Amerikanen? Voormalig president Donald Trump of vicepresident Kamala Harris? Als we heel eerlijk zijn, is er natuurlijk weinig anders dan een moddergevecht te bespeuren. Het was ooit anders.

Op sociale media circuleert een filmpje van de vorige presidentskandidaten die tijdens het presidentiële debat elkaar met het grootst mogelijke respect behandelen. Onze media pikken maar al te graag een graantje mee van de strijd om het Witte Huis. We — en ze — moeten evenwel beseffen dat ze hiermee het politieke klimaat van de VS importeren. Met alle gevolgen vandien.

Vechtend over straat

Het ging er in het verleden ook vaak hard aan toe. Dat mogen we niet ontkennen. Polarisatie is van alle tijden en is, in feite, inherent aan politiek bedrijven. Democratie is nu eenmaal het georganiseerde meningsverschil.

Waar vroeger bewegingen en ideeën de overhand namen in de polarisering, niettegenstaande personen ook daar voorwerp van waren, is de polarisering door de personalisering van de politiek veranderd. Het gaat steeds meer over de persoon. De politicus is een mens van vlees en bloed, wiens gezondheid, karakter, misschien zelfs privéleven onderdeel mag zijn van de discussie. Het bepaalt immers of we in iemand vertrouwen kunnen hebben of niet. Denk maar aan Conner Rousseau of Vincent Van Quickenborne.

De manier waarop de polarisering vandaag gebeurt, is evenwel van een totaal andere orde. Politici vliegen elkaar in de haren, op een manier waarop goede ouders hun kinderen nooit zouden opvoeden. Het is persoonlijk, maar van een dergelijk laag kleuterniveau en waarbij elk fatsoen ontbreekt.

De politicus moet niet de vleesgeworden deugd zijn, maar de lat mag echt wel hoger. Iedere politicus moet het staatsmanschap ambiëren. En staatsmannen, die rollen niet vechtend over straat. Die zijn visionair en hebben een duidelijke richting waar ze met de samenleving naartoe willen. Veel toonaangevende politici zijn vandaag echter de poppetjes in de poppenkast.

In evenwicht

Wat was er het eerst: de kip of het ei? Wie is de schuldige van dit klimaat? De politici of de media? Laat ons zeggen dat ze mekaar goed in evenwicht houden. Beide partijen hebben er alle belang bij om de polarisering in stand te houden. En zeker in de Verenigde Staten.

Kandidaten moeten immers zoveel mogelijk kiezers mobiliseren. Vijandbeelden helpen daar bij. De media wil vooral ‘verkopen’. Ophefmakende uitspraken van politici helpen daar dan weer bij. Dat kunnen we concluderen, zou je kunnen zeggen? Maar de problemen zitten ook bij de samenleving an sich. Meer dan vroeger is de mens opnieuw een wezen dat erop gericht is zijn dagelijkse behoeftes te bevredigen. Sensatie speelt daarop in. Als we ooit uit die vicieuze cirkel willen geraken, zal het aan iedereen zijn om daar zijn steentje aan bij te dragen.

Ontmantelen

Steeds meer serieuze en deftige politici raken ondergesneeuwd in dit politieke klimaat. Het gaat vaak om harde werkers die hun dossiers kennen en veel werk verrichten achter de schermen om zo werkelijk een verschil te maken voor mens en samenleving.

Elke parlementsverkiezing vallen een hele resem aan dergelijke figuren weg uit het parlement en krijgen we weer een aantal nieuwe clowns om het circus te bevolken. In andere landen is dat niet anders. Dit politiek klimaat, dat het sterkst aanwezig is in de VS,  is een gevaar voor de democratie en voor het ordentelijk met elkaar omgaan in de samenleving.

In de loop van de tijd is het fundament van de politiek, de normen en waarden waarop ons bestuur hoort te steunen, afgebrokkeld. Politiek hoort niet alleen over beleid te gaan, maar ook over ethiek. Het is een roeping, geen toneelspel. De verantwoordelijkheid om te besturen en beslissingen te maken die het leven van mensen verbeteren is geen klein ding. Het vraagt om respect voor anderen, om compassie voor de zwakkeren en om het vermogen om eigenbelang ondergeschikt te maken aan het algemene belang.

Deze waarden zouden leidend moeten zijn. Politici moeten elkaar niet zien als vijanden die overwonnen moeten worden, maar als collega’s die samen oplossingen zoeken. We hebben leiders nodig die niet uit zijn op applaus, maar op resultaten, en die de moed hebben om niet altijd populair te zijn, maar wel het juiste te doen en die in dialoog gaan met de bevolking. Als we het politieke circus willen ontmantelen, begint dat bij onszelf, bij het erkennen van onze eigen rol. Of je nu burger, politicus of journalist bent.