In Catalonië regeert de verdeeldheid

Na de Catalaanse verkiezingen van 27 september heerste euforie: de pro-onafhankelijkheidspartijen hadden gewonnen. Het zou een kwestie van tijd zijn voor de kartellijst Junts pel Sí (Samen voor Ja) en de antikapitalistische CUP (Kandidatuur voor Volkseenheid) een akkoord zouden vinden om het proces naar onafhankelijkheid in te zetten. Een akkoord is na twee maand nog steeds niet gevonden en het initiële optimisme ebt weg.

CUP behoudt veto tegen Mas

Vorige zondag hield de CUP een congres waarbij gepeild werd naar verschillende onderhandelingsopties. Hoewel steun aan de liberale minister-president Artur Mas (CDC) niet uitgesloten wordt, krijgen andere opties vooralsnog de voorkeur. De CUP lijkt te blijven hangen in een militante pre-electorale sfeer waarbij de zin voor compromis veraf blijft. Verschillende alternatieven voor Artur Mas werden al aangeboden aan Junts pel Sí (JpS): een roterend presidentschap, een gedeeld presidentschap, andere kandidaten voor het presidentschap uit de JpS-lijst, het ene voorstel al realistischer dan het andere. Met een roterend of gedeeld presidentschap lijkt de CUP alvast geen rekening te houden met de wettelijke vereisten die dit uitsluiten.

De CUP blijft een factor van onzekerheid: tot ieders verrassing stemde de CUP gisteren tegen de – gewoonlijke – verdeling van de regiosenatoren volgens het systeem-D’Hondt, maar voor een proportionele verdeling, waarmee het een zetel schenkt aan de unionistisch-conservatieve Partido Popular die anders bij JpS terechtkwam.

Zorgen bij Convergència

Dat Junts pel Sí halsstarrig blijft vasthouden aan Artur Mas, ligt vooral aan de liberale Convergència Democràtica de Catalunya (CDC). Artur Mas zou al aangegeven hebben plaats te willen maken. CDC vreest echter voor een toekomst zonder Artur Mas: de partij heeft momenteel geen populaire leiders in huis en heeft de wind van voor door de corruptiezaken van de laatste jaren en de belastingontwijking van oud-kopstuk Jordi Pujol (die 23 jaar lang minister-president was). CDC is al een tijdje op zoek naar een goed moment en formule om de partij herop te richten. De peilingen geven echter aan dat de onafhankelijkheidsbeweging naar links helt en CDC met dalende kiesintenties te kampen heeft. Catalanen stemmen dan wel steeds verschillend voor de Spaanse algemene verkiezingen dan voor de Catalaanse verkiezingen, het wordt nu al duidelijk dat CDC met haar nieuwe kartellijst Democràcia i Llibertat (Democratie en Vrijheid) in de verdediging zit. Hoewel de cijfers dicht tegen elkaar liggen, zou Democràcia i Llibertat in stemmen pas op de derde plaats komen in Catalonië, na de nek-aan-nekrace tussen de unionistische Ciutadans/Ciudadanos en de catalanistische republikeinen van ERC.

Om die reden is CDC zeer terughoudend om het presidentschap voor Mas op te geven. Artur Mas is nog bijzonder populair in een groot deel van de onafhankelijkheidsbeweging en kent ook zijn gelijke niet binnen de partij zelf. Zonder Mas verliest CDC zijn enige kopstuk.

Afwachten tot na de Spaanse verkiezingen

Tot na de Spaanse algemene verkiezingen van 20 december zal er weinig bewegen in Catalonië. Junts pel Sí heeft met zijn 62 zetels niet voldoende aan de onthoudingen van de CUP, dat twee stemmen voor een minister-president zou moeten leveren. De medewerking van andere partijen ligt nog moelijker. De datum waarop iedereen wacht is 27 december, wanneer de CUP formeel in congres zal stemmen over het te onderhandelen compromis met JpS. Indien voor 10 januari geen minister-president verkozen wordt, worden bij wet automatisch nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Zowel CUP als JpS geven officieel aan dit scenario te willen vermijden.

Een van de gevolgen van het uitblijven van een Catalaanse regering is dat de afscheuringsresolutie van het Catalaans parlement al voor een deel in het water valt: zonder regering kan het Catalaanse parlement geen wetgevende initiatieven behandelen en dus ook niet de nodige wetten aannemen om het grondwetgevend proces ‘binnen de 30 dagen’ op te starten.

Spanje haalt financiële duimschroeven verder aan

Catalonië kampt met fiscale transfers van 8 à 9% volgens de laatst gepubliceerde cijfers van de Spaanse overheid (sinds de Partido Popular aan de macht kwam worden deze cijfers niet meer gepubliceerd). Door deze aderlating en gezien de centrale staat de besparingen grotendeels afwentelde op de regio’s, heeft Catalonië zich moeten wenden tot het noodfonds voor de autonome regio’s. Spanje rekent hiervoor niet alleen een interest van 5,5% aan (ongeveer het dubbele van wat de Trojka aan Griekenland aanrekent), het heeft nu ook – exclusief voor Catalonië – inhoudelijke voorwaarden opgelegd, waarmee het verder tussenbeide komt in de Catalaanse autonomie.

De politieke situatie in Catalonië houdt momenteel dus niet enkel in dat het momenteel onbestuurbaar is, de Partido Popular maakt er ook handig gebruik van om verder tussenbeide te komen in de resterende Catalaanse autonomie.

Foto: (c) Reporters