China en de brexit

In China is de brexit de belangrijkste gebeurtenis van de voorbije weken.

De Chinese sociale media staan er bol van, en enkel in de Shanghai Daily zijn er nu al 140 artikels over verschenen. Het onderwerp houdt de Chinese middenklasse bezig, en grote en kleine bedrijven herzien hun strategie.

Voor de gewone Chinees is de brexit als een echtscheiding: ze begrijpen niet waarom het huwelijk stukgelopen is, waarom er plots een splitsing moest komen.

China kijkt meewarig naar de aftakeling van Europa

In China is de reputatie van West-Europa al een hele tijd aan het afkalven. De Chinezen begrijpen niet waarom wij in Europa de grote mosliminstroom toelaten. De aanslagen in de verschillende hoofdsteden hebben het beeld van een zwak Europa nog versterkt. Aan veel kleine en grote dingen zie je dat China (West-)Europa langzamerhand links laat liggen, als zijnde hopeloos.

Van hun hun globale investeringen gaat bijna niks naar West-Europa. Wel is er het ambitieuze New Silk Road-project richting de Baltische staten en het Midden-Oosten, en dus niet naar West-Europa. Verder is er het nog niet opgestarte South Silk Road-project waarbij China het fameuze Kra Isthmus-kanaal door Thailand zal financieren. Ook in het nieuwe vijfjarenplan en talloze andere dingen is desinteresse voor West-Europa te merken.

Voor China is het al een hele tijd duidelijk hoe onbelangrijk en betekenisloos Europa geworden is. Europa heeft geen toekomst meer, is de teneur, en we moeten dat hardop durven vaststellen. Bij het schrijven van mijn stuk over de Market Economy Status (MES) van China, en de achterbakse reacties van de EU-ambtenarij is mij dat nog duidelijker geworden.

Velen hebben het al gezegd: de aftakeling van Europa vertoont treffende gelijkenissen met de val van het Romeinse Rijk. Gelijkaardige aftakelingsverschijnselen hebben zich ook voorgedaan in de 19de en begin 20ste eeuw bij de val van de Qing dynastie in China. Ook daarmee zijn de overeenkomsten treffend. Zelfde oorzaken, zelfde gevolgen. China was van voor onze middeleeuwen tot in de 17de eeuw veruit de grootste en sterkste wereldeconomie met een veel hoger bruto binnenlands product dan Europa. Ze zijn die leidende rol kwijtgespeeld, vooral door hun eigen zelfvoldaanheid en kortzichtigheid, door een corrupte, eigengereide administratie, militaire zelfoverschatting en een immer groter wordende afstand tussen de keizer en het volk.(1)

China heeft bijna 100 jaar nodig gehad om er economisch, maar ook moreel weer bovenop te komen. The London Times schreef meer dan een eeuw geleden over China dat het ‘the most humiliated nation in the world’ was. Op dit moment kijken de Chinezen met hetzelfde soort meewarigheid en onbegrip naar het schouwspel van de aftakeling van Europa.

Vanaf 1842 lieten de Britten (en andere kolonialisten) de Qing-regering onbeschaamd documenten ondertekenen getiteld ‘un-equal treaty’. Nog even en Europa zit zo diep in de nesten, dat het unequal treaties opgelegd krijgt vanuit China.

Nieuwe kansen voor China in Europa

Nu het besef doordringt dat de brexit er echt aankomt, kijken de Chinezen naar kansen in Groot-Brittannië. Chinezen, met hun scherp gevoel voor tactiek en commerciële voordelen, bespreken de brexit tot in alle details. Nu het pond sterk in waarde gedaald is, is de gegoede middenklasse, met hun extreme koopwoede, op zoek naar luxeproducten, huizen en appartementen in Londen en in de grote steden met internationale universiteiten. Een groot deel van de Chinese studenten in het VK leven niet langer op kot, maar in een luxueus appartement, aangekocht door hun ouders of familie. Die trend was er overigens vorig jaar al. Vele gegoede Chinezen vragen zich af wat ze in Engeland zoal zouden kunnen kopen.

In de voorbije weken is een recordaantal Britse bedrijven en winkelketens in handen van Chinezen gekomen. De val van het pond heeft er mee voor gezorgd dat Odeon, de bekende keten van Britse cinemazalen, voor £ 920 mil. overgenomen is door Wanda, een bijzonder agressieve Chinese opkoper in de film- en entertainmentindustrie.

Er wordt rekening mee gehouden dat in de komende weken en maanden nog veel meer Britse bedrijven in Chinese handen komen. De jacht is geopend, Chinezen bieden tegen elkaar op om toch maar de eerste te zijn. Technologiebedrijven, reisbureaus, voedingverwerkende bedrijven, voetbalclubs, kleine en grote winkelketens, alles wat te koop is – zelfs verlieslatend – wordt door de Chinezen opgekocht. Er wordt verwacht dat voor eind dit jaar minstens één Formule1-team, en een grote Britse mediagroep in handen komt van Chinese investeerders. Een Britse investeringsbemiddelaar zag zijn omzet plots met meer dan 50% stijgen, enkel door de Chinese koopwoede.

Ook het toerisme pikt zijn graantje mee. Alle vliegtuigen vanuit China richting VK zitten volgeboekt. In Parijs is onmiddellijk na de brexit een Chinees reis- en visabureau actief geworden, dat Chinezen die op Charles de Gaulle landen direct op de trein zet naar Londen. Na de aanslagen hebben zowel Frankrijk als België een negatief reisadvies gekregen in China, maar op die manier kan het blijkbaar nog altijd.

Dan zijn er de talrijke Chinese studenten aan de Britse universiteiten. Die worden de laatste tijd volop ingezet om op zoek te gaan naar financiële kansen voor hun familie. Soms worden ze ook naar openbare verkopen gestuurd. In de Londense veilinghuizen zijn ze een vertrouwd beeld geworden.

Een nieuw Groot-Brittannië, samen met China

De Britse media hebben de verhoogde Chinese activiteiten in hun land natuurlijk ook opgemerkt, maar hebben daar geen probleem mee, zolang de werkgelegenheid maar niet wordt aangetast.

Voor Britse bedrijven die Chinese producten verkopen is de val van het pond natuurlijk niet zo welkom. Producten als huishoudtoestellen, computers, kleding enzovoort, worden bijna uitsluitend nog in China gemaakt. De Britse verkopers maken zich grote zorgen over de te verwachten prijsstijgingen.

Het Verenigd Koninkrijk was al lang voor de brexit voorstander van de MES voor China, een handel zonder import- of exportbeperkingen, ondanks de noodlijdende staalindustrie in het VK. Het gemanoeuvreer van de EU-ambtenarij om de MES voor China tegen te werken of uit te stellen, werd in Londen slecht verdragen. Nu de brexit-kogel door de kerk is, hebben ze de handen vrij om snel het WTO-verdrag te valideren en met China een vrijhandelsovereenkomst af te sluiten.

Voor het VK is de brexit een unieke kans om de banden met China aan te halen. Als ze dat doen met de snelheid en de stijl van Australië, dan is hun economie er in vijf jaar weer helemaal bovenop. Ze zullen dan wel een knop moeten omdraaien: in Australië spreekt de premier vlot Chinees, zoals ook de meeste decanen van de grote universiteiten. Er is zelfs sprake van om een deel van de Northern Territories aan China (tijdelijk) in bruikleen te geven. Chinees is nu de tweede taal in Australië.

Dat zie ik in het VK nog niet zo snel gebeuren. Hoewel, in Nottingham is er nu al een grote (privé)universiteit met bijna uitsluitend Chinese studenten.

Na het bezoek van Xi Jinping in oktober vorig jaar, en met de Brexit is voor Groot-Brittannië een tijdperk aangebroken van intense economische en culturele samenwerking met China. Ik ben er vast van overtuigd dat binnen tien jaar het VK (tegen dan zonder Schotland) er economisch veel sterker zal voorstaan dan de beste landen uit de EU.

De auteur woont en werkt sinds 2005 in China als Program Manager om westerse bedrijven te begeleiden bij het opzetten van hun productie in China. Voordien reisde hij uitgebreid rond in heel Zuidoost-Azië.

(1) in De Keizerin. Het verhaal van de vrouw die bijna vijftig jaar over China heerste beschrijft Jung Chang pijnlijk accuraat het leven van Keizerin Dowager Cixi en de aftakeling van de Qing dynastie.