China en de islam

De verhoudingen tussen de islam en de keizers zijn nooit echt hartelijk geweest. In China wordt Xinjiang, de “moslimprovincie” als een buitenstaander, een vreemde eend in de bijt beschouwd. In de afgelopen eeuwen zijn in verschillende vlagen en opstoten de moslims massaal vervolgd tot uitgeroeid. Vooral in de 18^e eeuw, tijdens de Qing (Manchu) dynastie zijn er miljoenen moslims geëlimineerd.

Vandaag leven de overblijvende moslims vooral in Xinjiang (de Oeigoeren) en Ninxia (de Hui). Zij hebben een verschillende afkomst, verschillende religieuze en culturele tradities. Er blijven kleine groepen verspreid over heel China, in de steden en op het platteland in het oosten en het zuiden van China, niet in Dongbei (het noordoosten). De moslims hebben geen enkele economische macht in China. Zelfs in Xinjiang zijn er geen moslims die belangrijke industrietakken of landbouwbedrijven in handen hebben. Bijna alle industrie in Xinjiang is in handen van Han Chinezen.

Voor ik de wettelijke en technische maatregelen uit de doeken doe, eerst een overzichtje van de algemene omstandigheden in China, zonder dewelke de puur technische maatregelen niet zouden werken:

1. De Chinese taal:
   Door de eeuwenlange gewelddadige conflicten tussen de Han Chinezen en de moslims zijn er in de Chinese taal een reeks woorden en uitdrukkingen ontstaan die bijzonder denigrerend zijn voor de islam. Al die uitdrukkingen maken deel uit van het hedendaags taalgebruik op elk niveau. Die woorden worden dagelijks gebruikt in de ambtenarij, in de zakelijke en financiële wereld. Er is bekende poëzie en eeuwenoude literatuur (die vandaag in de scholen aangeleerd wordt) waarin heel die woordenschat gebruikt wordt. Die woorden en uitdrukkingen worden door iedereen onverkort gebruikt, ook op straat of in shopping centra, ook in het bijzijn van moslims.
2. De media; TV, kranten en sociale media
   In China bestaat geen politieke correctheid, op geen enkel vlak. Niet enkel tegenover moslims, maar ook tegenover politici, afrikanen, buitenlanders, … Rechtuit en zonder omwegen wordt gezegd en geschreven wat men denkt. Iedereen, ook op TV en in de kranten, noemt een Afrikaan een 黑人 (een hēirén, een zwartmens) en een buitenlander een 外国人 (een wàiguórén, een vreemdeling). Voor veel westerlingen die voor het eerst in China aankomen (en Chinees verstaan) komt dit erg confronterend over. In de kranten wordt een kat een kat genoemd. In politieke discussieprogramma’s op TV wordt ongehoord rechtlijnig gediscussieerd.
3. Daderprofilering
   Als gevolg van die rechtlijnigheid en het totaal gebrek aan politieke correctheid is het in China geen probleem om groepen van mensen te profileren. Moslims worden bij verkeerscontroles, in de treinstations of op luchthavens aan een veel steviger controle onderworpen dan Han Chinezen of blanke westerlingen.

De maatregelen, wetgeving en technische voorzieningen die men in China heeft om de islam onder controle te houden zijn indrukwekkend en allesomvattend. Maar ze zouden maar half zo effectief zijn zonder de drie algemene sociale basisvoorwaarden die ik hierboven schetste.

Alle maatregelen hebben een onvoorstelbaar breed maatschappelijk draagvlak. Zowel het politiek rechtlijnig taalgebruik, het gebrek aan politieke correctheid en vanzelfsprekend ook de gehechtheid aan hun traditionele woordenschat en taalgebruik. Ik schat dat minstens 95 % van de Han Chinezen daar onverkort achter staat. Enkel bij Chinese jongeren die in het westen gestudeerd hebben, heb ik enige weerstand gemerkt. Ook de moslims in China hebben daar mee leren leven. Buiten hun kerngebied, in de grote steden langs de Oostkust moeten zij het zich laten welgevallen te worden aangesproken als 刑事  (xíngshì, crimineel)

Grenscontroles
China heeft een grens met enkele moslimlanden, waarvan sommige erg extreme groepen huisvest. Kazachstan, Kirgistan, Tadzjikistan, Afghanistan, Pakistan. Ook Kashmir grenst aan China. China’s verbinding met de Arabische zee en de Perzische Golf (de nieuwe Karakorem autoweg) loopt dwars door Pakistan. Langs daar bereiken niet enkel massa’s tank- en vrachtwagens, maar ook moslimterroristen China.

De grenzen met al die moslimstaten worden beveiligd. Niet enkel met een grenspost maar met bijkomende corridors en veiligheidszones. Wie de grens oversteekt moet vaak nog een tweede of derde controlepost passeren. Al die grenzen bevinden zich in onherbergzame gebieden, verspreid over het Himalayagebergte van Xinjiang en Xizang (Tibet). Het kost enorm veel middelen en inzet om die grenzen effectief te bewaken. Zo veel zelfs dat er soms op de sociale media klachten zijn van soldaten en veiligheidspersoneel over de onmenselijke leefomstandigheden om en bij die grenzen. In de Chinese kranten zie je dat men voortdurend op zoek is naar nieuwe kandidaten om die grenzen te gaan beveiligen. De laatste tijd is er geïnvesteerd in veel technische hulpmiddelen (camera’s, drones, automatische checkpoints, …) en is er blijkbaar minder personeel nodig voor die moeilijke opdrachten. Er zijn steeds minder incidenten aan die grenzen en het is al enige tijd geleden dat ik iets las over moslims die langs daar illegaal China zijn binnengedrongen. Onder Hu Jintao waren die grenzen een gatenkaas, maar sinds Xi Jinping is dat niet langer het geval.

DNA-databank
Sinds een jaar of drie is de politie begonnen met het aanleggen van een DNA-gegevensbank van daders en potentiele daders. Door de daderprofiling vooral van moslims, komen zij veel vaker dan elke andere burger in het vizier van de politie. Bij elke controle, flitsactie, alcoholcontrole of ad random verkeerscontrole wordt bij iemand waarvan vermoed wordt (of aan zijn uiterlijk te zien is) dat hij moslim is een DNA-staal genomen. In heel China, ook in de grote steden aan de Oostkust. In sommige delen van Xinjiang heeft men al van elke inwoner een DNA-staal. Alle inwoners van Xinjiang moeten, als ze een reispas aanvragen, een DNA-staal afstaan. De DNA-databank heeft al verschillende keren zijn effectiviteit bewezen: dit helpt om bij incidenten met moslims, heel snel de daders te lokaliseren.

Camerabewaking
In heel China, niet enkel in Xinjiang worden moslims “geviseerd”. Alle kebab winkeltjes, alle haarkappers, schapenvleesbeenhouwers en iedere handelszaak waarvan vermoed of geweten is dat ze moslim zijn, krijgen enkele politiecamera’s op zijn uitstalraam. In elke moskee, in heel China staat een politieman en minstens twee camera’s.

Al wie moslim is en de wet overtreedt, krijgt bovenop de boete of straf een reisverbod. In China heeft men vorige week een totaalverbod ingevoerd niet enkel op boerka’s en sluiers maar ook op ‘ongewoon lange baarden’, thawbs en kandora (witte, lange mannengewaden).

Sponsoring van actiegroepen
Een groot aantal sociale, religieuze en politieke actiegroepen in China, niet enkel in Xizang (Tibet) maar ook in Xinjiang en Hong Kong ontvangen elk jaar aanzienlijke financiële ondersteuning uit het buitenland. In Xinjiang zijn er 10 organisaties die steun krijgen van de NED (de “CIA2”). In 2014 hebben in China een honderdtal organisaties meer dan 7 miljoen USD ontvangen. Een groot deel van die steun is afkomstig van George Soros. China probeert erop toe te zien dat die sponsoring niet gebruikt wordt om wapens te kopen of extremisme te promoten, maar heeft dit (nog) niet geheel onder controle.

Ondanks al die maatregelen zijn er af en toe nog incidenten met (soms grote) groepen moslims in China. Maar er is een significante verbetering t.o.v. de toestand onder Hu Jintao / Wen Jiaobao.

Toen de Saoedi-Arabische koning Salman op bezoek is geweest bij Xi Jinping, heeft hij stevig aangedrongen om meer moskeeën te mogen oprichten in China. Xi Jinping heeft dit beleefd maar heel duidelijk afgewezen. 

方腾波 Frans Vandenbosch woont en werkt sinds 2005 in China als Program Manager om westerse bedrijven te begeleiden bij het opzetten van hun productie in China. Voordien reisde hij uitgebreid rond in heel Zuidoost Azië.

Foto (c) Reporters