Communautaire koelkast in Quebec

Op 14 november 2011 werd de partij opgericht. Sinds 1 oktober is ze de grootste van Quebec. De Coalition Avenir Quebec (CAQ) zit voortaan aan de knoppen en wil vooral een strenger migratie- en integratiebeleid ontwikkelen. Tegen federaal premier Justin Trudeau (Liberal Party) in.

Na twee verloren onafhankelijkheidsreferenda, sloeg François Legault (61) de deur achter zich dicht van de aloude Parti Québécois. Hij verliet de traditionele nationalistische PQ en richtte zijn eigen partij op. Na een fusie met een kleinere rechtse regionalistische partij en de overstap van enkele andere PQ-parlementsleden werd in november 2011 de CAQ opgericht.

Regionalisme in plaats van separatisme

De caquisten zetten een punt achter hun separatistische dromen. Het referendum van 1995 was een koude douche voor de PQ, die toen ‘slechts’ 49,42% achter zich kreeg voor een onafhankelijk Quebec. Heel wat aanhangers, François Legault op kop, verzaakten aan hun droom en willen nu in een scenario van maximale ‘devolutie’ Quebec als een sterke natie binnen de Canadese federatie op de kaart zetten.

Dat legt de partij duidelijk geen windeieren. Gaandeweg vrat CAQ de PQ op; die laatste haalt nog amper 10 zetels. Op 1 oktober haalde de CAQ zelfs  de absolute meerderheid in de assemblee van Quebec. Met 74 op 125 zetels tegenover 31 voor de federalistische Liberals is dat niet alleen een glansrijke overwinning. Het is ook voor het eerst in decennia dat niet de Liberalen of de PQ de minister-president leveren in Quebec.

De toename van immigranten – van binnen en buiten Canada – maken dat er steeds minder ‘autochtone’ Franstalige Québécois zijn die nog een onafhankelijke staat nastreven. De economische positie van Canada maakt dat het voor de PQ moeilijker is rationele argumenten voor te leggen voor separatisme.

Centrumrechts

Hoewel de CAQ deels ontstaan is uit de fusie van een kleine rechts-populistische partij – Action démocratique du Québec – met voormalige parlementsleden van de linkse voormalige regeringspartij PQ – staat de partij niet zo gek ver van de linksliberalen als het om sociaaleconomische of ethische standpunten gaat. Cannabisgebruik wil ze wel pas toelaten vanaf 21 jaar, en de staat moet een belangrijke rol spelen in het onderwijs. Voorts is de CAQ hoogstens wat ondernemingsvriendelijker. En groener. Maar dat is niet moeilijk, als je de grootste waterkrachtleverancier van het land bent…

Het succes van de partij bij de jongste regionale verkiezingen in Quebec zou ook te maken hebben met de Trudeau-moeheid. In Europese kringen en media mag de jeune premier op de handen gedragen worden, zijn voluntarisme werkt niet meer zo aanstekelijk in eigen land. Daarom zette de CAQ sterk in op ‘verandering’, met als slogan ‘maintenant’.

Immigratie en assimilatie

Het grote verschil dat François Legault — een succesvolle ondernemer trouwens — wil maken is op het terrein van immigratie en integratie. Het Canadese immigratiemodel is al vrij streng en vooral gericht op mensen die het land een economische meerwaarde kunnen bezorgen. Toch wil hij de jaarlijkse immigratiequota voor Quebec verminderen van 52.000 naar 40.000 mensen. Hij hamert daarbij vooral op integratie van de immigranten opdat de ‘verfransing’ vlotter zou verlopen. Daarom legt de CAQ sterk de nadruk op het leren van de Franse taal en op het onderschrijven van ‘Québécois waarden’. De partij spreekt openlijk over ‘assimilatie’; de Franstalige Québécois probeerden dat laatste in het verleden ook met de Engelstaligen in hun provincie.

Na drie jaar zou een nieuwkomer een test moeten afleggen, waarbij een permanente verblijfsvergunning in het verschiet ligt. Om die test te kunnen implementeren, is de toestemming nodig van de federale regering. Trudeau is als kampioen van diversiteit allicht niet geneigd daar snel aan toe te geven. Tenzij de algemene moeheid over zijn radicale voluntarisme Trudeau tot meer realiteitszin en pragmatisme aanzet.

Laïciteit

Noord-Amerika staat gekend om zijn makkelijk integratiemodel. Multicultuur is er vaste kost. Legault en zijn kandidaat-minister Geneviève Guilbault lanceerden een naar Noord-Amerikaanse normen nieuw begrip in het politieke debat. Rechtstreeks overgewaaid uit het Franse moederland: ‘laïcité’. De partij wil immers het dragen van religieuze symbolen door leerkrachten en staatsambtenaren verbieden. Gelijkwaardigheid van man en vrouw is daarvoor het argument. Het debat klinkt bekend in de oren. Canada is altijd wat meer Europa geweest dan de States.

Zulke standpunten en het immense succes op 1 oktober, leverde de CAQ de felicitaties op van Marine Le Pen. ‘Le Québec libre’ maakt dan geen pas meer, Parijs kijkt toch graag om naar de neefjes in Quebec. Legault was er alvast niet mee opgezet en distantieerde zich onmiddellijk: ‘Wij hebben met mevrouw Le Pen, haar politieke partij en haar visie op immigratie niets te maken,’ zei hij.

Balans

François Legault doet zich voor als een realpoliticus die een pragmatisch beleid nastreeft. Om de zege te behalen van 1 oktober heeft hij het separatisme afgezworen, en richt hij zich op streng immigratieprogramma. Hij wijst immigratie helemaal niet af, maar legt voorwaarden op, en gebruikt daartoe termen als identiteit, assimilatie en laïciteit, die tot voor kort niet tot het mainstream discours hoorden van Quebec. Legault heeft zijn persoonlijke bocht van Bracke gemaakt. En die legde hem geen windeieren. Het is nu aftellen tot de federale verkiezingen van 2019. Zal hij een lijst indienen? Dat zou dan meteen voor het eerst zijn, en allicht ook de volledige afgang kunnen betekenen van de links-separatistische PQ.