Confederalisme

Wat confederalisme nu juist inhoudt, is niet duidelijk. Inderdaad, er bestaat geen uniforme definitie voor dit politiek institutioneel woord. Maar we moeten er op zijn minst vanuit gaan, dat de macht en de bevoegdheden over  de inkomsten alsook de uitgaven,… grotendeels bij de deelstaten komen te liggen.

Zesde staatshervorming

De zesde staatshervorming van de traditionele tripartite Di Rupo (2012-2014), met steun van de groenen, blinkt vooral uit in een heterogene opdeling van de bevoegdheden. Daardoor zijn er vele versnipperde bevoegdheden en dubbele administraties. Iedereen verklaart zich bevoegd en dit omdat de toewijzing zo onduidelijk is. Daarnaast is er de bijzondere financieringswet, die uitblinkt in techniciteit alsook onwerkbare parameters en een warboel van dotaties.

Op zijn minst moet men toegeven dat de zesde staatshervorming moet herwerkt worden in een duidelijker systeem met betrekking tot de bevoegdheden alsook de financiële middelen. Trouwens tijdens de politieke crisis 2010-2011 was het meest vergaande voorstel inzake een grotere macht voor de deelstaten afkomstig van Johan Vande Lanotte met zijn plan: ‘Unie van België ‘ met vier delen, zijnde: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en de DG.

Confederalisme

De N-VA zet opnieuw het confederalisme in het licht. Maar dit plan is te onrealistisch opgebouwd en vergaloppeert zich in het beheer van het Brussels gebied. Het is juist dat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest één parlement bestaat met 89 leden, één regering met 8 leden, 19 gemeenten, 19 OCMW ’s en zes politiezones. Maar die lokale opdeling is een bevoegdheid van het Gewest en de Franstalige bazen in deze deelstaat zien een gemeentelijke fusie niet zitten! Uiteraard moet Brussel de bestuurlijke en de budgettaire verantwoordelijkheid op zich nemen inzake deze lokale structuur. Trouwens, zou Vlaanderen het aanvaardbaar vinden als de Brussels partijen zich zouden gaan moeien met een Antwerpse fusie? Het antwoord is neen. Deze twee regeringen Michel, met een Vlaamse meerderheid, zijn er ook niet in geslaagd om de Brusselse politiezones nog maar enigszins te veranderen.

Bovendien is het confederalisme enkel maar electoraal verkoopbaar als men een duidelijke band weet te leggen met de economie alsook de welvaart van de bevolking. Tenslotte stelt zich de politieke vraag: wie gaat een dergelijk idee steunen? Voor een hervorming van de grondwet en de vele bijzondere wetten zijn er meestal bijzondere meerderheden nodig. Met andere woorden: een 2/3^e meerderheid in Kamer en Senaat alsook een meerderheid in de vier taalgroepen. Anno eind januari 2019, kan ik al duidelijk zeggen dat men die de jure vereiste meerderheden niet gaat vinden na de verkiezingen van 26 mei aanstaande.

Verklaring

Bovendien stelt zich de vraag of de regering Michel II wel een verklaring van grondwetsherziening gaat indienen? Het Parlement zou dat ook kunnen doen, maar zoveel partijen zijn er niet die daar enige interesse in hebben. Dus de kans dat er een parlementaire meerderheid wordt gevonden voor een dergelijke verklaring is zeer klein. Maar de historische institutionele en grondwettelijke hervormingen inzake het enkelvoudig stemrecht en de gewestvorming stonden ook niet in een dergelijke verklaring. De grondwet voorziet ook geen sanctie ten aanzien van het voorgaande. Maar in 1919 en 1970 bestond er wel geen grondwettelijk Hof!

Desalniettemin gebiedt de waarheid ons te zeggen, dat de N-VA zichzelf hieromtrent in zijn eigen politieke voet heeft geschoten, en dit door de regering te verlaten. Indien men in de regering Michel zou zijn gebleven, dan zou de kans groter zijn geweest dat die verklaring er zou gekomen zijn. De achterban van de N-VA was en is grotendeels tegen het Marrakeshakkoord, maar een belangrijk deel van de electorale achterban van de N-VA was geen voorstander om de federale regering te verlaten. Dat zijn twee aparte elementen, die niet  goed uit elkaar zijn gehouden, noch geanalyseerd door de grootse partij van dit federale land.

Kans

Bij de meeste partijen is er weinig animo voor een nieuwe staatshervorming. Bovendien is het thema ook al jaren weg uit de actualiteit. Maar de staatshervorming is altijd wel een gegeven, dat warm wordt in de Belgische politieke koelkast. Het kan met andere woorden zeer snel opnieuw op de politiek tafel komen te liggen.

Maar is er een kans op een staatshervorming? Juridisch gezien niet omwille van de zoektocht naar een bijzondere meerderheid. Maar de kans is meer dan reëel dat de Franstalige partijen meer geld willen voor het Brussels Gewest, de Franse Gemeenschap en het Waalse Gewest. Inderdaad, de economische motor draait daar ver onder het Vlaamse niveau en de bijzondere financieringswet geeft niet genoeg geld aan deze zuidelijke deelstaten van de Belgische federatie.

Men kan de facto een vorm van staatshervorming doorvoeren via de federale begroting door middel van een enveloppenfinanciering en/of samenwerkingsakkoorden enzovoort. De zoektocht naar geld kan veel open breken…

Lichtjaren tot 26 mei

Het huidige Belgische institutionele model heeft al geregeld bewezen dat het niet goed werkt. Maar we zijn in een situatie gekomen dat men er politiek niet meer in slaagt om dit systeem te veranderen, en dus te verbeteren. Daarnaast zijn er nog andere factoren die meespelen, zoals: de inflatie van politieke partijen in het parlement en dit ondanks de kiesdrempel van 5%, het blijvend uit elkaar lopende electoraal gedrag tussen noord (centrumrechts) en zuid (links) en het feit dat men veel partijen nodig heeft voor een federale formatie.

De N-VA zal een score moeten neerzetten op 26 mei waardoor het niet mogelijk is dat drie andere partijen de Vlaamse regering kunnen vormen. Want anders is het helemaal over and out  met het confederalisme. Trouwens, een N-VA deelname aan de Vlaamse regering zal ook gepaard gaan met een federale regeringsdeelname. Inderdaad, de andere Vlaamse partijen gaan geen situatie willen waarbij zij federaal zonder de N-VA besturen en een aantal van hen Vlaams wel. De keuze is simpel erbij in alle twee regeringen of de totale oppositie!

Besluitend meen ik dat we veel sneller de facto  in een vorm van confederatie belanden dan de jure. Maar de weg naar 26 mei is politiek nog een intergalactische rit.