Corbyns communistische kliek

Een uitgebreid dossier in het Britse linkse weekblad New Statesman vorige week, ging hier onopgemerkt voorbij. Labour-leider Jeremy Corbyn zit ondertussen stevig in het voorzitterszadel, en heeft zich succesvol omringd door een groep getrouwen. Waarvan velen met een extreemlinks verleden.

Toen hij in de zomer van 2015 het leiderschap won van Labour, had ik er geen goed oog in. Corbyn voerde een uitgesproken ‘Socialist Campaign’. Ik voorspelde toen een scheuring van de Britse socialisten. ‘Hard left’ zou bij Corbyns Labour blijven, de Blairites – zeg maar de derdewegsociaaldemocraten – zouden een eigen partij oprichten. Immers, slechts veertien parlementsleden stemden voor Corbyn in de voorzittersverkiezingen. Zo’n scheuring gebeurde eerder al in 1981, de huidige Liberal Democrats komen daaruit voort. Parlementsverkiezingen en nieuwe voorzittersverkiezingen gaven me ondertussen ongelijk. Corbyn zit steviger in het zadel dan ooit. Labour verdubbelde zijn ledenaantal. En de partij ontwikkelde een stevig links discours dat tot voorbeeld stelt van de wegkwijnende sociaaldemocratie op het continent. Go left, heette het dit weekend op een sp.a-congres, dat zijn mosterd zeker ook aan de andere kant van het Kanaal haalt.

Dat ‘hard left’ discours en partijprogramma kwam met Corbyn niet uit de lucht gevallen. Daarvoor beriep hij zich op een schare getrouwen, waarvan velen trotskistische roots hadden, en sommigen nog maar pas de Britse communistische partij hadden verlaten om hem te omringen. Het radicaal-linkse programma van het oude Labour – voor brede nationaliseringen, unilaterale kernontwapening, oppositie tegen westerse buitenlandse politiek en Europa – heeft wel plaats moeten ruimen voor een 21ste-eeuws discours, waarbij vaak naar links-populistische partijen als het Griekse Syriza en het Spaanse Podemos wordt gekeken.

Trouwe soldaten

John McDonnell is al langer politiek bevriend met Corbyn. In een interview met het blad van de trotskistische Alliance for Workers’ Liberty, noemde hij Marx, Lenin en Trotsky de belangrijkste auteurs, waar hij het meest van leerde. Dat was in 2006, en dus allesbehalve een jeugdzonde. De man is vandaag schaduwpremier voor Labour, ondanks het protest van de grote vakbonden. Zijn twee belangrijkste adviseurs zijn voormalige leden van de uiterst-linkse Socialist Workers Party.

Een andere belangrijke adivseur van de voorzitter is Simon Fletcher, die een tijdlang Corbyns stafchef was. Fletcher was tot voor kort lid van de trotskistische groep Socialist Action, zoals de oude International Marxist Group vandaag heet. Hij was de campagneleider van Corbyns campagne in 2015.

Jon Lansman richtte enkele jaren terug Momentum op. Naar het voorbeeld van het aloude trotskistische ‘entrisme’ geeft Momentum de linkervleugel binnen de leidende linkse partij vorm, zoals eerder Militant dat deed, of zoals sp.a Rood van Erik De Bruyn dat destijds ook probeerde. De activistische groep Momentum zorgde voor de immense groei van het Labour-ledenbestand van 200.000 (mei 2015) naar 570.000. Daarmee is Labour trouwens een van de grootste ledenpartijen van Europa. Ondertussen zetelen er acht Momentum-leden aan de knoppen, waardoor ‘hard left’ een meerderheid heeft in het hoogste uitvoerende orgaan van Labour. Lansman speelde met het idee om de nieuwe secretaris-generaal te worden van Labour, maar moest daar toch van afzien, onder meer onder druk van vakbond Unite. Jennie Formby, de partner van Unite-baas Len McCluskey is de gedoodverfde kandidaat om die topfunctie op te nemen.

De meest uitgesproken linkse commentator van kwaliteitskrant The Guardian, Seumas Milne, is vandaag directeur communicatie en strategie van Corbyn. Hij was eerder zaakvoerder van het maandblad Straight Left, dat aanleunde bij de pro-Sovjetvleugel – zeg maar stalinistische vleugel – van de Britse Communistische Partij. Vandaag wordt hij beschouwd als de nummer 2 in Corbyns entourage, na McDonnell.

In dat tijdschrift ontmoette Milne Andrew Murray. In 2016 verruilde hij na 40 jaar zijn lidkaart van de communistische partij in voor een Labour-kaart. In 2003 drukte hij zijn solidariteit nog uit met Noord-Korea. Vandaag is hij stafchef van de grote vakbond Unite. Unite leent Murray anderhalve dag per week uit aan Corbyn als consultant.

De secretaris-generaal van Unite is ook een trouwe soldaat van Corbyn. Len McCluskey’s vakbond – de grootste van het land – schonk al 11 miljoen pond aan Labour sinds Corbyn er de rode lakens uitdeelt. McCluskey werd lid van Labour in 1970 en sloot zich aan bij de entristische trotskistische Militant, dat partijleider Neil Kinnock in 1985 uit de partij stootte.

Dan is er Andrew Fisher. Corbyn duidde hem aan als ‘chef politiek’ van zijn staf. Hij is de auteur van het nieuwe partijmanifest For the Many, Not the Few. Eerder publiceerde hij een kritiek op het neoliberalisme: The Failed Experiment (2014).

Gewezen postbode Dave Ward, secretaris-generaal van de Communication Workers Union, schakelde zijn infrastructuur en leden in voor Corbyns campagnes. Ondertussen heeft de CWU – die voor de hernationalisering van de Post is – zich een zetel verzekerd in het hoogste uitvoerend orgaan van de partij.

Nog volgens George Eaton in New Statesman kan Corbyn niet enkel rekenen op links-radicale elementen uit partij en vakbond. Ook protestgroepen als Stop the War Coalition, CND, UK Uncut en Palestine Solidarity Campaign kan Corbyn rekenen tot zijn loyale supporters. Niet moeilijk, want Corbyn was altijd al geëngageerd in de buitenparlementaire drukkingsgroepen aan de linkerzijde, en ook tijdens zijn campagnes was hij op al hun activiteiten te zien.

Pragmatisme

Na zijn aantreden als Corbyn, hielden vele blairites hun adem in. 65 schaduwministers stappen op. Maar de socialistische soep werd niet zo heet gegeten als ie werd opgediend. Corbyn is vooral een toonbeeld van pragmatisme gebleken, wat ook zorgde voor groei in de parlementsverkiezingen vorig jaar. En voor zijn herverkiezing, met 61,8%.

Sindsdien is het gelaat van Labour gewijzigd. Groei van het ledenbestand, een nieuw schaduwkabinet loyaal aan het leiderschap, ideologische herprofilering. Voorheen stond Corbyn voor afschaffing van de monarchie en public schools en wou hij uit de NAVO stappen. Vandaag is Labour op de eerste plaats een anti-austerity en anti-privatiseringspartij. De focus ligt op economische interventie (nationalisering en herdistributie), buitenlandse non-interventiepolitiek en dus geen militaire acties, ‘sociaal liberalisme’ en participatie. En vermits uit peilingen blijkt dat 60% van de Labour-kiezers tegen een brexit is, wordt ook die tanker langzaam gekeerd. Ondanks het verzet van sommige kopstukken als Jon Trickett, schaduwminister voor Binnenlandse Zaken.

Dat alles behoedde – nog volgens George Eaton – Labour van Pasokificatie, een eufemisme voor het van de politieke kaart wegvegen van de sociaaldemocratie. Van de Griekse Pasok, de Nederlandse PvdA of de Franse PS blijft amper iets over, sp.a zit met een identiteitscrisis, en de Duitse SPD haalde nooit minder stemmen. Zo niet Labour, dat in 2015 30,4% haalde, maar in 2016 onder Corbyn 40%. De steun van de vakbonden is daarbij cruciaal. Volgens Eaton hangt Corbyns suprematie vooral af van de onvoorwaardelijke steun van Unite, de grootste vakbond.

De zestigjarige Jon Lansman, met Momentum Corbyns kingmaker, vat een en ander samen als ‘Na decennia in de wildernis, is het Beloofde Land nabij.’ Corbyn als een postcommunistische of ‘nieuw-socialistische’ messias. Het editoriaal van het weekblad noemt hem autoritair-links. What’s in a name?