Regering De Croo, toon ons het geld

Welke keuzes maakt de regering De Croo? Eigenlijk is het te vroeg om dat te zeggen. Het promopraatje is achter de rug en de eerste evaluaties kunnen we maken. Maar voor het geld en de tabellen op tafel komen is dat praat in het ijle. Welke keuzes politici kunnen maken, hangt vaak af van de beschikbare middelen.

Octopussy

Laat me starten met een bekentenis. Ik hou van Vivaldi. Het zijn die vlotte melodietjes die zo makkelijk in je oor glijden en er blijven wonen. De omvang van zijn oeuvre. Maar ook Vivaldi’s bijnaam was Il Prete Rosso, de rosse pastoor. Nu mijn haar in sneltempo van ros naar grijs verkleurt, is een slechte naam voor deze rosse componist een extra zorg. Wee de spindokter die daarop kwam.

De octopussy coalitie, naar de James Bondfilm uit 1983. Zo noemde Herman Matthijs op 31 mei 2019 (!) de mogelijke coalitie tussen de traditionele partijen en Ecolo-Groen. Trado-Groen werd het in een andere podcast genoemd. De octopus is een poot afgezet in het vijfhondertal dagen tussen de verkiezingen en de vorming van de regering. Maar verder is er exact gebeurd wat Prof. Matthijs toen voorspelde.

‘Maar stel u die “octopussycoalitie” voor. De vier Vlaamse partijen hebben dan elk twee ministers en staatssecretarissen, dat wordt een mammoetregering.’ Dat is het ook. De regering De Croo wordt door haar samenstelling met zeven partijen, een van de grootste regeringen van de jongste jaren. Naast de premier telt het kabinet veertien ministers en vijf staatssecretarissen. Alles samen twintig. Enkel de regering Leterme II (van 2009 tot 2011), met tweeëntwintig, en Verhofstadt II (van 2003 tot 2007), met eenentwintig, was groter.

Mammoetregering

Van die ministers zijn er zeven vice-premier. Als de kern bijeenkomt, de premier met de vice-premiers, dan zijn er acht van de vijftien ministers bij elkaar. Dat is meer dan de helft. Je kan je zeer de vraag stellen hoe makkelijk en efficiënt dat werkt.

Een mammoetkern heeft ook een mammoetprijs. Want elke vice-premier heeft natuurlijk ook een kabinet daarvoor. Bovenop het kabinet van zijn/haar bevoegdheden. Dat zorgt voor een significante toename in aantal kabinetsleden.

Dat Groen en Ecolo elk een vice-premier hebben, ligt in de lijn der verwachtingen. En toch ook niet. In De Kamer treden ze op als één fractie. Sla er gerust de officiële lijst van de fracties op na op de website van De Kamer. Daar staan ze als één Fractie. Groen en Ecolo zijn samen Belgisch, tenzij het apart beter uitkomt.

Schaduwpremier

Als je naar het aantal ministers en de bevoegdheidsverdeling kijkt, dwingt een conclusie zich op. De echte chef du gouvernement woont in Henegouwen. De PS heeft drie minister, een staatssecretaris én de voorzitter van de Kamer uit de brand gesleept. Daarbovenop heeft ze cruciale departementen in handen: Pensioenen, Defensie, Werk en Economie en het Relancebeleid.

MR heeft veel ook wat binnengehaald, maar minder dan de PS: Buitenlandse zaken, Middenstand, Zelfstandigen, KMO’s, Landbouw, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing en Staatssecretaris Michel met Digitalisering, Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en de Regie der gebouwen.

De sp.a komt er vooral met Sociale Zaken en Volksgezondheid voor Frank Vandenbroucke eigenlijk nog beter uit dan Groen. Met ministers voor Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven en energie. Dat laatste is een groen departement, maar zou wel eens vervloekt kunnen zijn. Zelfs de CD&V haalt met Binnenlandse Zaken én Financiën sterkere departementen binnen dan Groen en Ecolo. De Groene stempel zal dus vooral uit het regeerakkoord moeten komen.

Vage promotekst

Het regeerakkoord wordt nu met argusogen gelezen. Maar het is een consensus promotekst. Het is te hopen dat dit niet de enige afspraken zijn waarop de regering De Croo gebouwd is. Met voornemens bouw je geen stabiele regering.

Omdat we dat niet kunnen laten, een voorbeeld, over de vergroening van het wagenpark:(punt 226): (onderlijning is van mezelf)

‘In overleg met de deelstaten zal de regering op termijn uitsluitend de verkoop van zero-emissiewagens toestaan, op voorwaarde dat er voldoende betaalbare wagens op de markt zijn en er analyses over de levenscyclus voorhanden zijn. In dit kader zal de regering ook rekening houden van deze transitie op de overheidsfinanciën (o.a. impact op accijnzen).’

Wat staat daar? Dat er een uitfasering komt. Wanneer? Dat hangt van veel interpretatie af en is verbonden met voorwaarden. Wanneer zijn er ‘voldoende’ wagens, en wie bepaalt of die ‘betaalbaar’ zijn. Wat moet die analyse op de levenscyclus precies aantonen? Komt er een extra accijns op elektriciteit als de inkomsten op accijnzen van benzine terugvallen? Hoeveel discussiepunten binnen de regering zitten in die paragraaf?

Belastingsregering

Er zitten wel degelijk belastingverhogingen in het regeerakkoord. Of hoe vertaalt u (229) ‘De fiscaliteit zal worden bestudeerd om ze klimaat- en milieuvriendelijker te maken. We vertrekken vanuit het principe van de vervuiler betaalt, waarbij we het gebruik van fossiele brandstoffen zoveel mogelijk willen ontmoedigen door de invoering van een fiscaal sturend instrument.’

Maar met de tekst die voorligt is alle analyse praat voor de vaak. We weten nog niets. Dit is geen cataloog van regeringsbeslissingen. Dit is een snel gemaakt compromis. Dat ze het erover eens zijn en dus een regering konden vormen is de verdienste van het document. Zoals Lorenzo Terrière in een recente podcast zei: ‘centen zijn de essentie van politiek’.

Kijk niet weg

De echte afspraken die de regering gemaakt heeft zullen blijken uit de begroting. Daarop is het nog even wachten. Maar ooit, normaal nog deze maand, zullen ze daarmee naar het parlement trekken. Dat is veel minder sexy dan een hoogdravende regeerverklaring in het Europees Parlement. Dat zijn tabellen en cijfers, werk voor specialisten. En ja ik geef toe, het voor de talige en niet cijferige medemens niet altijd even makkelijk.

De begroting is te belangrijk om ze aan specialisten over te laten. Maar helaas is er van pers en publiek vaak weinig aandacht voor die sleutel tot de politiek. Of kent u debatavonden met politici over de begroting? Het kan trouwens nog erger. Er zijn partijen waar een Chinese vrijwilliger zich over de begroting moet buigen. Bij gebrek aan appetijt daarvoor in de fractie. Je steekt er uren tijd en in wint er geen stemmen mee.

Nochtans is het al lang bekend, ook in politiek, het draait om het geld. Politiek draait om het geld en de keuzes die je daarmee maakt. ‘Toon ons het geld!‘