De Franse politiek wordt weer spannend

Vier miljoen Fransen, ruwweg 10% van de kiesgerechtigden, namen deel aan de eerste ronde van de voorverkiezingen georganiseerd door de centrumrechtse LR (Les Républicains), zeg maar de partij opgericht door de nu uitgerangeerde Nicolas Sarkozy. Ze trotseerden lange wachtrijen en  moesten twee euro betalen, niet onoverkomelijk maar toch een kleine extra drempel. Vooral moesten ze een redelijk algemeen gehouden verklaring ondertekenen waarmee ze instemden met  ‘de republikeinse waarden van rechts en centrum rechts’. Die vaagheid was gewild, speciaal om teleurgestelde socialistische kiezers (en zo zijn er tegenwoordig nogal wat in Frankrijk) in het rechtse kamp te lokken.

Tien procent van het electoraat mensen mobiliseren voor een voorverkiezing. Ik zie het hier te  lande nog niet zo gauw gebeuren. Zou het kunnen dat de brexit en de zege van Trump veel Fransen het gevoel hebben gegeven dat hun stem er nu echt toe doet, nu het Front National dichter bij de eindoverwinning lijkt te staan dan ooit? 

De duidelijke overwinning van  oud-premier François Fillon (44,1%) is op zich al merkwaardig, want tot voor enkele dagen lagen twee andere kandidaten op kop in de peilingen: Sarkozy (21,6%) en een andere oud-premier en huidig burgemeester van Bordeaux, Alain Juppé (28,4%).*  Wat een reeks druk gevolgde televisiedebatten met deze rechtse kandidaten zoal kan doen! Juppé bleek met zijn 71 jaar te zeer een man van het verleden, die in zijn televisieoptreden erg gereserveerd bleef om toch maar zijn voorsprong in de peilingen te behouden. Veel kiezers zijn ook niet vergeten dat hij veroordeeld werd voor zijn rol in illegitieme partijfinanciering (weliswaar zonder persoonlijk voordeel) en dat zijn eerste ministerschap eindigde in massale stakingen tegen zijn sociaaleconomisch beleid. Sarko miste geloofwaardigheid en trachtte extreemrechts met zijn pleidooien voor een radicale aanpak van het vreemdelingenvraagstuk te overtreffen, waarbij hij uit het oog verloor dat het origineel altijd beter is dan de kopie. Dat hij nog steeds in opspraak komt , onder meer over het geld dat de Libische leider Kadhafi hem zou hebben toegestopt, heeft hem zeker niet geholpen. 

Pijnlijk voor links

Het is hoe dan ook zeer waarschijnlijk dat Fillon de kandidaat van rechts wordt in de volgende presidentsverkiezingen en hij het de komende lente zal moeten opnemen tegen Marine Le Pen. Dat betekent dat links weer geen keuze overblijft dan op te roepen om op 7 mei voor Fillon te stemmen. Het is een herhaling van wat gebeurde in 2002 toen Jacques Chirac Jean-Marie Le Pen enkel kon verslaan met de steun van socialisten en communisten. Nu is de situatie nog pijnlijker. Fillon heeft een sociaaleconomisch programma dat ‘Thatcheriaans’ wordt genoemd door zijn tegenstanders: afvloeiing van 500.000 ambtenaren,  terugkeer naar de werkweek van 39 uur. Fillon wil de Staat ontvetten, want net als in  België liggen de publieke uitgaven in Frankrijk veel te hoog – boven de 50% van het BNP – een onoverkomelijke hinderpaal voor economische groei. Fillon wil ook aanzienlijke lastenverlagingen voor de bedrijven en in beperkte mate ook voor loontrekkenden. De werklozensteun moet gevoelig onder het minimumloon blijven. Voor het overige is Fillon een koele minnaar van Europa, die er echter wel op rekent dat de kiezer zal terugdeinzen voor de uittreding uit de Europese Unie zoals het Front National die voorstaat. Je kan je afvragen hoe hij zijn behoorlijk radicaal programma denkt te realiseren in een land dat maandenlang op stelten stond door het vakbondsverzet tegen de schuchtere ‘Loi Travail’ van de huidige socialistische regering. Dezelfde Fillon is ook gewonnen voor toenadering met Poetins Rusland én met het Assad-regime in Syrië, in de strijd tegen IS. ‘Churchill en Roosevelt werkten toch ook samen met Stalin om het nazisme te verslaan?’, zo redeneert hij. 

President Fillon ?

Wat het islamitisch deel van de Franse bevolking betreft stelt Fillon zich vrij gematigd op. Het is niet de godsdienst an sich die problematisch is, het is het islamisme. Een mening waarmee hij toch behoorlijk ver verwijderd blijft van de FN-standpunten.

Ook op ethisch gebied is Fillon een conservatief zonder complexen, al noemt hij zich veeleer een pragmaticus. Hij is gekant tegen het homohuwelijk, maar verzet er zich niet langer tegen. Adoptie door homokoppels is in zijn ogen dan weer een brug te ver.

Het zou voorbarig zijn nu al de zege van een President François Fillon aan te kondigen. In de komende maanden kan nog véél gebeuren.  Een ongeleid projectiel is de jeugdige Emmanuel Macron: die heeft charisma en intelligentie te koop en vindt ‘links’ en ‘rechts’ voorbijgestreefde concepten.  Maar of hij de derde hond wordt die met het spreekwoordelijke been aan de haal gaat is niet erg waarschijnlijk. Als succesrijke bankier trad hij toe tot de regering van François Hollande en maakte daar weinig indruk. Dat hij de regering verliet om zelf naar het presidentschap te dingen onder de vlag van zijn ‘En Marche’-beweging wordt door velen gezien als verraad. Maar mogelijk kan Fillon Macrons steun in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen nog goed gebruiken.

* De overige vier rechtse kandidaten haalden een verwaarloosbaar klein stemmenpercentage.

Foto: (c) Reporters