De ijzeren logica naar paars-groen

De verkiezingen van 26 mei liggen een half jaar achter ons. Het resultaat was een nachtmerrie voor de Belgische elite.  De divergentie tussen Vlaanderen en Wallonië was nog nooit zo groot. Zelfs Le Soir  kon er niet om heen en kopte de dag na de verkiezingen ‘Deux Belgiques’.

Nieuw België

Het is een opmerkelijk nieuw gegeven. Tot vorig jaar hadden enkel de Vlaams-nationalisten het over twee democratieën. Sinds 26 mei lijken ook steeds meer Franstaligen daarvan overtuigd. Zo verklaarde Laurette Onkelinx op 5 oktober in Le Soir : ‘La Belgique vit aussi une crise d’identité profonde avec deux sociétés différentes, on le voit au niveau des votes, mais de plus en plus aussi deux démocraties.’

Het werd vorig weekend nog scherper verwoord door Marc Uyttendaele (in het interview waar Luckas Vander Taelen hier ook al naar verwees) : ‘Quand Bart De Wever dit qu’il y a deux démocraties, c’est bête et inutilement polémique. Cela étant, de manière sous-jacente, il y a quelque chose qui est exact si vous avez deux sociétés qui se séparent totalement et qui par rapport aux enjeux évoqués ne penchent pas du même côté, au contraire.’

De anders zo bezadigde en relativerende Vincent de Coorebyter (politicoloog aan de ULB) spreekt Uyttendaele niet tegen. De twee Franstalige experts maken in feite krak dezelfde analyse als de Vlaams-nationalisten. Het Belgische politieke systeem is fataal ontwricht. Er speelt een totaal verschillende electorale dynamiek in Vlaanderen en Wallonië. De separatisten zijn nog maar een haar verwijderd van de absolute meerderheid in Vlaanderen. Niet minder dan één vijfde van de zetels in de Kamer wordt bezet door twee radicale anti-systeempartijen, een uiterst rechtse in Vlaanderen, een uiterst linkse in Wallonië… ‘C’est sans doute la première vraie crise existentielle que l’on traverse depuis des décennies.’, concludeert Uyttendaele.

Staatsmanschap

Het angstzweet begint de Belgische elite nu echt wel uit te breken. Men staat bijna met de rug tegen de muur. In die context van groeiende wanhoop over de toekomst van België wordt de druk op de Belgischgezinden steeds groter om naar die ultieme redplank te grijpen: een paars-groene regering zonder de N-VA.

Zeker, er is bij Open VLD nog steeds een grote weerstand tegen paars-groen, net zoals er bij de N-VA een grote weerstand is tegen paars-geel.  Maar de coalitievorming volgt altijd de weg van de minste weerstand. Bij Open VLD is de weerstand tegen paars-groen veel gemakkelijker te breken, omdat daar een bijkomende factor speelt die bij de N-VA afwezig is: de drang om blijk te geven van Belgisch staatsmanschap. Als Open VLD door het establishment geroepen wordt om België te redden, dan zal de partij dat doen. Bij de N-VA daarentegen is de overgrote meerderheid daar immuun voor.

Daar komt nu nog een nieuw element bij : de ethische dossiers moeten het vliegwiel vormen om een paars-groen momentum tot stand te brengen. Sommigen willen ons doen geloven dat de drift om de ethische wetgeving drastisch te versoepelen spontaan is opgeborreld bij de parlementsleden, als antwoord op een hoge nood in de samenleving. Wat een onzin!

Als de groene, socialistische en liberale parlementsleden nu ineens de ethische gaspedaal indrukken, dan komt dat omdat hun partijhoofdkwartieren dat zo hebben beslist. De progressief-vrijzinnige frontvorming rond die dossiers moet de positieve chemie creëren die nodig is om een paars-groene regering op de been te brengen. Het vooruitzicht op een nieuwe gouden tijd van ethische ‘doorbraken’ moet de aarzelende liberalen over de brug trekken.

Onmogelijk maken

Dat betekent ook dat men eerder mikt op het zuivere paars-groen van Verhofstadt I, zonder CD&V dus. Als de paars-groene partijen de komende weken echt doordrijven met hun abortuswet, dan duwt men tegelijkertijd CD&V naar de uitgang. Men weet immers zeer goed dat de ethische standpunten tot het DNA van die partij behoren. Daar zal een nieuwe voorzitter niets aan veranderen.

Het is alsof men aan de N-VA zou zeggen: we willen graag een regering vormen met jullie, maar eerst gaan we in het parlement wel even de taalwetgeving versoepelen en een aantal bevoegdheden herfederaliseren. Dat is zoveel als de partij de deur wijzen.

Ik schreef het al eerder: volgens een ijzeren logica evolueert de politieke machinerie langzaam maar zeker in de richting van een paars-groene coalitie die België moet redden. Het enige wat nu nog ontbreekt is een aanleiding. Dat kan van alles zijn. Iets wat kan worden voorgesteld als een grote urgentie. Of de N-VA die een zogenaamd redelijke onderhandelingsnota afwijst. Of zelfs de obstructie van CD&V en N-VA tegen de nieuwe abortuswet…

Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe onbeduidender die aanleiding kan zijn. Open VLD staat te balanceren op de plank en heeft nog maar een klein duwtje nodig om in het ijskoude water van paars-groen te duiken.