De keuzes van Israël

Je kan moeilijk ontkennen dat de staat Israël miltair, economisch, diplomatiek, wetenschappelijk en cultureel – in die volgorde – hét succesverhaal van de 20ste eeuw geworden is.

In 1897 konden Theodor Herzl en de kleine groep zionisten er niet van dromen dat ze vijftig jaar later een eigen onafhankelijke en soevereine staat zouden hebben, en dat die staat 120 jaar na het Congres van Basel tot één van de belangrijkste spelers in het Midden-Oosten en de wereld zou uitgegroeid zijn.

Ondanks de vele oorlogen (onder meer in 1948, 1956, 1967, 1973 en 2006) en de invallen van de Arabische buren is die jonge staat niet alleen rechtop blijven staan, maar sterker geworden. Het is ook een staat met een behoorlijke vrijheid van de media en een discussiecultuur die je in de omliggende landen tevergeefs zal zoeken. De veiligheidsmaatregelen hebben in grote mate gewerkt: de doorsnee Israëlische burger voelt zich veel minder bedreigd dan een kwarteeuw geleden. Deze meerderheid van de Israëli’s en hun conservatieve regering willen nu een eind maken aan de angst en het geweld, aan de vrees voor het leven van hun kinderen die de grenzen bewaken of die nog steeds op schoolreis gaan met gewapende leraars en juffen. Ze willen, anders gezegd, hun relatief veilige situatie en hun goede betrekkingen met de westerse staten, waaronder de VS, Duitsland en Frankrijk bestendigen en versterken. In het jargon van vandaag heet dit volkomen legitieme verlangen ‘normalisering’.

Op enkele fanatieke groepen na zijn de meeste joodse Israëli’s geen racisten of islamhaters. Indien ze dit echt waren hadden ze hun vijanden reeds lang en efficiënt volledig kunnen uitschakelen, deporteren of neutraliseren.

Twee staten

Sinds de bouw van de muur en de controlehekkens tussen de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en de staat Israël binnen de zogenaamde ‘Groene Lijn’ hebben ze in feite nog nauwelijks contact met de Palestijnen, de andere helft van de bevolking van deze regio. Zo kunnen ze dus, intern, hun etnisch-Joodse staat ontwikkelen zonder al te veel door protestacties of zelfmoordaanslagen gestoord te worden, terwijl het onrecht tegen de Palestijnen ongestoord doorgaat.

Ze hebben zelfs de keuze om hun model zonder al te veel echte oppositie van hun westerse bondgenoten in stand te houden en de controle zo nodig nog te verstrengen en de nederzetingen in de bezette Palestijnse gebieden verder uit te breiden tot er op geen enkele redelijke manier nog sprake kan zijn van een kans op een tweestatenoplossing. Ze kunnen zelfs hopen dat een volgehouden ‘normalisering’ van de status quo het verzet van de Palestijnen en andere niet-Joden, die weldra meer dan 50 % van de bevolking van het historische Palestina zullen uitmaken, langzaam maar zeker zal eroderen tot er weinig of niets van overblijft. Deze keuze is niet denkbeeldig, maar wordt steeds meer naar voren geschoven als een aanvaardbaar alternatief voor een nieuwe gewelddadige confrontatie of, zoals sommige extremistische partijen het eisen, een voltooiing van de etnische zuiveringsacties van 1948 en 1967.

Leefbaar Palestina

Israël heeft, dankzij zijn succes, zijn militair overwicht en zijn comfortabele bondgenootschappen, echter ook een andere keuze. Indien ze zich verzetten tegen de oprichting van een soevereine en leefbare Palestijnse staat in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever (ongeveer 22% van het vroegere mandaatgebied) en ze als de dood zijn voor een demografische niet-Joodse meerderheid in één binationale staat, kunnen zij, samen met hun Palestijnse geprekspartners, een universalistisch ‘groot-Israëlisch’ burgerschap (de naam doet er even niet toe) helpen ontwikkelen waarin niet alleen alle burgers vanzelfsprekend over gelijke rechten beschikken, maar waarin de creatieve bijdragen van al deze burgers de verworvenheden van het zionisme in een nieuwe synthese zullen overstijgen.

Totaal nieuw zou dat niet zijn, want we vinden duidelijke aanzetten van een dergelijk mens- en maatschappijbeeld bij de Bijbelse profeten, bij rabbi Jezus van Nazareth en bij vele niet-Joodse ‘rechtvaardigen’ die in het Holocaustmuseum in Jeruzalem geëerd worden. Zodat de bittere ervaringen van de eeuwen oude Jodenhaat en de Sjoa niet langer tégen de rechtmatige verwachtingen van anderen gericht worden, maar ertoe leiden dat de diep humanistische eis ‘Nooit meer!’ tot alle vormen van geweld, racisme en discriminatie in de regio en daarbuiten kan worden uitgebreid.

Op een verlaten grauw grenshokje aan de Gazastrook heeft iemand in grote rode letters geschilderd: ‘Imagine!’ Misschien moeten we daar wel een authentieke en duurzame oplossing van het probleem beginnen zoeken.