De Panama Papers

De Panama Papers geven aan dat een reeks gefortuneerde Belgen via schijnvennootschappen vermogen verbergen in verre oorden. Of het hier gaat om fiscale fraude of ontwijking, doet niet ter zake want wie zal een verborgen vermogen toch via de fiscaliteit zichtbaar maken? De directe band met belastingontduiking ligt voor de hand. Ook evident is dat dit niet zonder de medewerking van Belgische juristen en fiscalisten kon gebeuren. Ze kunnen wel argumenteren dat ze niet wisten waarom dit allemaal gebeurde, maar dat overtuigt niet. Commentaar van fiscalisten over de Panama-papers klinkt dan ook zeer hypocriet. Of waren ze niet op de hoogte en dus toch geen toppers in hun vak?

Pijnlijker is nog dat Dexia, een overheidsbank, de belangrijkste organisator van de Panama-route was. In de discussie over privatiseringen die jaren geleden plaatsvond, dacht niemand dat overheidsinstellingen nog verder zouden gaan in het bevoordelen van gefortuneerde cliënten dan privé-instellingen. Integendeel zelfs, het nastreven van het ‘algemeen belang’ was een steeds weerkerend argument tegen privatiseringen. Om zeker te zijn dat dit algemeen belang steeds zou primeren, werden directieleden en bestuurders door de overheid benoemd.

Voorstanders van privatiseringen waren niet overtuigd omdat de benoemingen door de Belgische overheid altijd zwaar politiek gekleurd zijn. De feiten bewijzen nu dat de ‘politiek benoemden’ het algemeen belang toch op een bijzondere wijze hebben ingevuld. Niemand blijkt iets af te weten van de Panama-route. De ervaring in ons land leert dat dit voldoende is om vrijuit te gaan. Niet te verbazen dat de interesse voor politieke benoemingen bijzonder groot is: royaal betaald zonder risico.

Of bestuurders, niet de kaderleden, op de hoogte waren, is niet relevant. De vraag is: dienden ze op de hoogte te zijn? Eenvoudig na te gaan: hoe hoog was hun vergoeding? Een aalmoes of enkele tienduizenden euro en dus voldoende betaald om de nodige tijd uit te trekken om de activiteiten van Dexia van nabij op te volgen?

De huidige discussies hebben een hoog déjà vu-gehalte: iets gelijkaardig gebeurde na de financiële crisis toen niemand verantwoordelijk bleek voor de bijna volledige ondergang van het Belgisch bankstelsel. Evident is de voorspelling: toen heeft de onderzoekscommissie niets opgeleverd, vandaag is dit de perfecte weg naar de doofpot.

Niet te verbazen dat het aanzien van ‘de politiek’ opnieuw een ferme deuk heeft gekregen. Partijen blijven opvallend stil. Begrijpelijk. Hierom enkele suggesties om het vertrouwen van de burgers in de politiek en de politieke benoemingen snel en drastisch te herstellen.

1)     De politieke partijen kondigen aan dat ze zich distantiëren van de bestuurders die tijdens de werking van de Panama-route actief waren. Om dit geloofwaardig te maken, moeten ze eisen dat zij die vandaag nog een mandaat uitoefenen bij de overheid, zelfs als verkozene, ontslag nemen.

2)     Alle bestuurders dienen de vergoedingen die ze tijdens de dubieuze periode hebben ontvangen, aan de schatkist te storten. Het gaat dan wel om de brutovergoedingen; de betaalde belasting is te beschouwen als een ‘boete’.

3)     De lijst met politieke benoemingen moet drastisch ingekort worden en hun verantwoordelijkheid moet duidelijk worden omschreven.

4)     Voor kader- en directieleden, moet uitdrukkelijk worden nagegaan hoe ze kunnen gesanctioneerd worden voor het opzetten van de Panamaroute.

5)     Indien partijen geen acties ondernemen, rekenen we erop dat de regering niemand van de betrokken bestuurders nog benoemd.

Voor het Arco-dossier is dit wel de doodsteek: men kan toch geen belastinggeld gebruiken om verliezen op beleggingen in een bank te compenseren die door haar activiteiten de belastingbetaler al veel geld heeft gekost?