De toestand, op drie en een halve maand voor de verkiezingen

We zijn drie en een halve maand verwijderd van de verkiezingszondag op 9 juni en de peilingen beginnen op volle toeren te draaien. Waar staan we? Hieronder in één overzichtstabel: de drie laatste peilingen, het verkiezingsresultaat van 2019 en de zetelverdeling van toen.

Vlaams Belang blijkt de grote winnaar te zullen worden. De partij wordt steevast boven de 25 procent gepeild. De geschiedenis van de peilingen leert bovendien dat Vlaams Belang altijd ‘ondergepeild’ wordt. Los daarvan wint de partij nu al 40-45 procent in vergelijking met 2019. Het zal er voor Vlaams Belang op aankomen dat de partij of individuele kandidaten geen uitschuivers maken vóór de verkiezingsdag.

Verliezen

N-VA komt over alle peilingen heen uit op iets meer dan 20 procent. Dat is een verlies tegenover 2019. In vergelijking met de laatste Vlaamse verkiezingen loopt het verlies op tot 15 procent minder kiezers. En rekening houdend met de foutenmarges van 3 procent in de peilingen is ook die 20 procent nog niet verworven.

Vooruit wint tegenover 2019, maar de Connerpiek (meer dan 15 procent) is blijkbaar verdwenen. De winst van gemiddeld 35 procent tegenover de vorige verkiezingen blijft wel. Het ziet ernaar uit dat de socialisten de nummer drie worden in Vlaanderen. Ook CD&V staat op verlies, maar de christendemocraten blijven de laatste maanden wel boven de  psychologische grens van 10 procent. Toch gaat er bijna een derde van de stemmen af tegenover 2019. De strategie ‘pro boer’ levert blijkbaar niets op.

Open Vld blijft uiterst slecht peilen. Al enige tijd staan de liberalen op de laatste plaats, ver onder de 10 procent. Het is zeer de vraag of ze met dit percentage in alle kiesgebieden aan zetels geraken. Vooral de situatie in Limburg en Antwerpen is problematisch. In vergelijking met 2019 verliest de partij bijna 40 procent van de kiezers. Ook Groen haalt geen 10 procent meer. Het verlies situeert zich rond de 15 procent in vergelijking met 2019. De regeringsdeelname blijkt wel verteerd, of in elk geval niet even fataal als in 2003.

De PVDA wint fors: de tien procent wordt behaald. De vierde plaats in Vlaanderen lonkt. Ook hier is de vraag of de partij niet ondergepeild wordt?

Belgische coalitie

Globaal daalt Vivaldi naar 75 Kamerzetels, maar na depannage door de groeiende Les Engagés kan de regering in principe snel starten. Maar dus wel met acht (!) partijen. Een PS die zetels heeft verloren stapt immers niet in een federale regering zonder Ecolo. Om dan nog te zwijgen over PTB. Een cijfermatig mogelijke tripartite met N-VA lijkt dus politiek uitgesloten en een tweederdemeerderheid of bijzondere meerderheid is verder af dan ooit.

De vraag is of de vele verliezende partijen elkaar kunnen vinden bij de regeringsonderhandelingen? Want op basis van deze peilingen zijn de twee genoemde coalities federaal de enige mogelijke.

Vlaamse coalitie

De huidige Zweedse meerderheid gaat zwaar ten onder. Van 70 zetels zakt ze naar minder dan 50, maar een meerderheid vereist minimaal 63 zetels. Cruciaal in de zetelverdeling zal zijn of de liberalen de kiesdrempel halen in kieskring Antwerpen.

Vast staat wel dat er geen nieuwe Vlaamse regeringsploeg mogelijk is zonder N-VA. Wel mogelijk is een ploeg met N-VA en de drie traditionele partijen. Ook een regering van N-VA met Vlaams Belang is meestal nipt mogelijk.  Als N-VA met Vooruit de kern wil zijn van een volgende Vlaamse regeringsploeg met drie partijen, dan moeten beide partijen beter scoren dan in de huidige peilingen.

Thema’s

Blijkt ook uit de peilingen: de laatste honderd dagen naar 9 juni zullen gaan of zouden voor de kiezers moeten gaan over veiligheid (zie Brussel), migratie, de oorlog en defensie, de welvaart, de boeren en de toestanden in de katholieke kerk. Al blijft dé vraag of de politici doorhebben hoe slecht gezind het volk erbij loopt…