Debat over diversiteit afgesloten?

‘De vraag of de diversiteit van de samenleving een verrijking of een drama is, kunnen we als voorbij­gestreefd beschouwen.’ Voorbijgestreefd? Sta ons toe toch even te slikken bij dit citaat van Bart Sturtewagen, commentator van De Standaard.  Het lijkt wel een ordonnantie.

Zou het kunnen dat de Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor, op 8 mei voorgesteld, niet interessant is voor de schrijvende pers? De cijfers hierin gepubliceerd door de telramen van de Vlaamse overheid kregen tot vandaag nauwelijks aandacht. Alleen De Standaard gebruikte die voor een opvallend statement: het debat over migratie is afgelopen. Zouden ze dat daar zelf geloven?

Er zijn er die daar anders over denken. Bart Laeremans bij voorbeeld. Die wees hier al eerder op de ‘communautaire’ gevolgen van die ontwikkeling voor de Vlaamse Rand. Als Brusselse media (Bruzz) Vilvoorde al uitroepen tot de ‘twintigste gemeente van Brussel’, dan weten we het wel.

Laeremans had het vooral over Vilvoorde, dat er jaarlijks zo’n 900 Brusselaars bij krijgt (migratiesaldo) en over zijn gemeente Grimbergen,  waar de bevolking van niet-Belgische herkomst de jongste tien jaar toenam van 18 procent tot 32 procent. De meeste nieuwkomers komen er uit de Maghreb (2.605), Zuid-Europa (1.768), Oost-Europa (1.431), Turkije (1.238), Nederland (634) en Frankrijk (597). Dat percentage van 32 procent loopt op naar meer dan 50 procent bij de kinderen tot 10 jaar. Al 38 procent van de kinderen spreekt thuis geen Nederlands.

Laeremans focust zich op zijn directe omgeving, Grimbergen en de Vlaamse Rand. Wij proberen even te kijken naar het ruimere, Vlaamse kader. Daar staan vooral onze Vlaamse steden onder felle migratiedruk. Cultureel, maar ook sociaaleconomisch.

Koorts

Op wie kunnen we voor cijfers over het ‘Belgische kader’ en op lange termijn beter rekenen dan op de extreemlinkse socioloog Jan Hertogen, die bij dag en nacht cijferreeksen presenteert over de migratie, duidelijk genietend van zijn eigen insteek: hoe meer nieuwkomers, hoe liever. Onderstaande grafiek van hem zegt veel meer dan duizend woorden.

Jan Hertogen

Vreemdelingen in België per decennium

Schuif het puntje in de decenniumcijfers na de plusjes (+) tot net voorbij het cijfer ervoor, en je weet wat er in dit land jaarlijks bijkomt: het equivalent van een middelgrote stad van 65.000 inwoners per jaar, of, zo je wil, van zo’n zes gemeenten van een goeie 10.000 inwoners per jaar. Migratie is ‘van alle tijden’, maar de jongste twintig jaar slaat ze op hol. Je kunt dat hypermigratie noemen. Dat zorgt voor koorts in het land.

Vlaanderen

Ook Vlaanderen zet al geruime tijd zijn cijfers uit. Goed voor de regionale insteek bij de analyse (zie bvb. tabel hierboven). Bij analyse hoort vaak subjectieve interpretatie. Maar vooraf komen de objectieve cijfers, al kennen ook statistieken hun kronkels.

De Vlaamse statistieken maken een duidelijk onderscheid tussen ‘vreemdelingen’ (A) en ‘personen van buitenlandse herkomst’ (B). Die laatste indicator is de optelsom van vreemdelingen (A) + Belg geworden vreemdelingen (B1) + als Belg geboren personen met minstens één ouder met een buitenlandse geboortenationaliteit (B2). Die laatste categorie verdwijnt na verloop van tijd van het telraam, via Belgwording. Dat vertroebelt het beeld, maar maakt het wel vollediger.

Het percentage “vreemdelingen” in het Vlaamse Gewest steeg van 5 procent in 2000 naar 8,4 procent (548.910) begin 2017.

Pieter Bauwens | Doorbraak.be

Het percentage ‘inwoners van buitenlandse herkomst’ steeg van 15 procent in 2011 (1.076.613) naar 20,5 procent in 2016 (1.328.415).  Maar er is meer…

Toekomst

Omdat de bevolking van buitenlandse herkomst gemiddeld genomen beduidend jonger is dan de bevolking van Belgische herkomst, zal de migratie-impact de komende jaren zeker nog toenemen. Het jongere leeftijdsprofiel spreekt voor zich. Keren we even terug naar het voorbeeld van Grimbergen. Het aandeel personen van buitenlandse herkomst (algemeen cijfer: 20,5%) ligt veel hoger bij de 12-17-jarigen (30 procent), de 6-11-jarigen (34 procent) en 0- tot 5-jarigen (37,5 procent). (cijfers begin 2016)

Interpretatie

Mag het debat gaan over de federale koppijn over de impact van (hyper)migratie op het gehele sociale weefsel, op alle facetten van de sociale zekerheid (werk, gezondheid, pensioen) en maatschappelijke dienstverlening?

• Werkloosheid: De werkloosheidsgraad ligt bij personen geboren buiten de EU ruim 4 keer hoger dan bij personen geboren in België en bijna 3 keer hoger dan bij personen geboren in de EU.

• Leefloon: Volgens de Vlaamse armoedemonitor is 80 procent van de Vlaamse leefloonpopulatie van buitenlandse komaf. In Brussel zelfs 90 procent.

Mag het debat gaan over Vlaamse koppijn over de impact van (hyper)migratie op een almaar toenemende druk op kinderbijslag, onderwijskosten, zorg, uitgaven voor (sociale) huisvesting… ? “Voorbijgestreefd” lijkt dit debat ons niet.

Identiteit en cultuur

Hypermigratie zorgt ook voor spanning in het culturele veld: het zet druk op onze taal (verengelsing, verkleutering, klassieke talen…), godsdienst en levensbeschouwing (religieuze tekens en andere “regels” van andere religies die “moeten voorgaan op onze wetten), participatie aan de samenleving (verenigingsleven), geschiedenis, aardrijkskunde, toerisme, muziek- en kunstonderwijs en nog wel meer menswetenschappen?…

Om de Franse filosoof en publicist Alain Finkielkraut even te parafraseren: tot meerdere eer en glorie van de diversiteit verdwijnt geleidelijk aan de Vlaamse bijdrage aan de werelddiversiteit. Zijn L’identité malheureuse bevat tal van voorbeelden die aantonen dat ook Frankrijk redenen heeft om hierover na te denken.

Volgens Sturtewagen – die een probleem lijkt om te zetten in een aan te praten schuldgevoel – is de kloof in de onderwijsresultaten nergens in Europa groter dan bij ons. Daar zijn echter wel wat redenen voor. De vraag is of we die kloof kunnen dichten met zijn in wol gebreide roep om ‘meer durf en creativiteit’ en de voluntaristische titel boven zijn stuk: ‘De toekomst behoort aan veelkleurig Vlaanderen’ (DS, 9 mei). Emeritus professor Mark Elchardus zou dat wellicht ‘morele hoogdravendheid’ noemen.

Is het standpunt van Sturtewagen de complete negatie van het debat? In zijn slotzin spreekt hij zichzelf wat tegen: ‘Met welke ideeën kunnen we samenleven en welke maken dat onmogelijk?’. Veel concreter wordt hij niet. De auteur en zijn krant lijken migratiekost te negeren, en maken een wijde bocht om elke bezorgdheid om identiteit. Er zijn anderen die daar de komende maanden werk zullen van maken. Die hebben zijn krant niet nodig.

Hamvraag

‘In welke mate zal de Vlaming zijn culturele identiteit moeten dimmen’, ‘hoe ver zal hij moeten gaan in toegeving op de eigenheid’, en ‘in welke mate kan en wil de modale Vlaming de toenemende migratiekosten dragen’? Dat lijken ons relevantere vragen voor het politieke debat van de komende maanden. Ze zijn bepalend voor de uitkomst van de verkiezingen.

Vooral ‘niet-reguliere migratie of asiel ondergraven de solidariteit, zet mensen ertoe aan de bruggen op te halen en de poorten te sluiten’, schreef Elchardus recent nog in De Morgen (28 april). Lees: ‘migratie is in geen geval een neutraal proces’, zoals onder meer Johan Leman schrijft, maar een proces dat je moet beheersen. Elchardus is niet de enige socialist die dit inziet.

De lat van onze ambitie mag hoger liggen dan het politiek correct lijdzaam en passief ondergaan van een demografische verandering, waarover zelden wordt gedebatteerd en waartoe zelfs niemand heeft besloten.

Valt er dan niets meer aan te doen? Laat ons als antwoord en besluit nog eens Finkielkraut citeren: ‘Ja, er valt nog iets aan te doen, als we beseffen hoe laat het is en onze democratie niet overlaten aan het gelijknamige proces. De tijd dringt.’ Dat geldt voor migratie, maar voor nog zoveel andere thema’s. Zijn boek verscheen vijf jaar geleden.

De Vlaamse Migratie- en integratiemonitor 2018, voorgesteld 8 mei 2018 Download de Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2018 (Pdf – 10,5 MB).

De meest opvallende cijfers uit de monitor zijn te vinden in deze samenvatting:

Download de brochure Samenleven in Diversiteit in Cijfers (Pdf – 1,2 MB).

(*) Allochtone werkzoekenden worden statistisch gedefinieerd als werkzoekenden die een huidige of vorige nationaliteit hebben van buiten de EU-28 of de EVA-landen. (bron: VDAB, Rijksregister).