Diada: thermometer voor Catalaans independentisme

BARCELONA — Twee weken terug zag het er niet goed uit voor de Diada. De jaarlijkse viering van de nationale feestdag van Catalonië gaat al jaren gepaard met een massamanifestatie in Barcelona. Verwacht wordt dat ook dit jaar meer dan één miljoen Catalanen de stad vreedzaam zal ‘bezetten’ op 11 september. De inschrijvingen kwamen dit jaar echter traag op gang. Heerst er lethargie bij de mensen? Politiek bewoog er weinig, om niet te zeggen niets. En ergens in de eerste helft van oktober wordt het verdict verwacht in het proces tegen de twaalf politieke gevangenen.

Blauwe bloesjes

Ondertussen is het aantal inschrijvingen voor de Diada wel op peil. Het uitgetekende traject zal vollopen met mensen met blauwe bloesjes van het organiserende Assemblea Nacional Catalana (ANC). Die burgerorganisatie heeft een leider in de gevangenis, Jordi Sanchez, en blijft oproepen tot eenheid. Net als politieke leiders Carles Puigdemont (Junts per Catalunya, JxCat) en Marta Rovira (Esquerra Republicana de Catalunya, ERC) dat deden in een opgemerkt filmpje dat ze samen opnamen in Zwitserland. Rovira leeft er in ballingschap, zoals Puigdemont bij ons. Maar de eenheid in partijpolitieke rangen is ver te zoeken.

Het traject van de Diada op 11 september 2019 in Barcelona.

Het doet José Antich, hoofdredacteur van El Nacional oproepen tot massale deelname aan de Diada. Antich ontpopte zich het laatste jaar tot de Carl Devos van Catalonië. Die laatste noemt het politieke spel in ons land een kleutertuin, waarin de antipolitiek zegeviert. Ook Antich heeft het geloof verloren in de catalanistische politieke partijen, die elkaar steevast de loef afsteken. Ooit was Puigdemonts partij de grootste, vandaag is ERC dat. En dat doet zich voelen.

‘Unitat’

Mijn gastheer, Paco, heeft de wereld rondgereisd al businessman. Een globetrotter. Spreekt goed Duits en haast perfect Engels – een rariteit op het Iberische schiereiland. Maar hij is een onverbeterlijk indepedentist. En is eveneens zijn geloof kwijt in de politici. ‘Unitat,’ hebben we nodig, ‘maar sinds ERC zo groot geworden is, is er minder eenheid dan tevoren,’ analyseert hij bij een heerlijke fles Rioja. ‘Eenheid zullen we maar écht krijgen, als het verdict straks in oktober heel hard en negatief zal zijn.’ Hij excuseert zich ervoor, wenst de politieke leiders geen gevangenschap. ‘Noem het machiavellistisch, maar een negatieve uitspraak is de enige oplossing om de politici weer op een lijn te krijgen, en dat is wat de mensen hier vragen.’

Het verdict zou vallen ergens in de eerste helft van oktober. Dat moet ook wel, want de ‘twee Jordi’s’ – de leiders van ANC en Omnium Cultural – zitten dan al twee jaar in voorhechtenis. In Spanje kan dat zomaar, ook al wordt het land er door de VN voor op de vingers getikt. Dat proces – Bart Maddens noemde het afgelopen zaterdag nog een ‘farce’– werd met ingehouden ademgevolgd in Catalonië, en heel Spanje. Nu Sánchez er maar niet in slaagt een Spaanse progressieve regering in het zadel te krijgen, zal dat proces een lange schaduw werpen op de onvermijdelijke verkiezingen in november.

Spaanse regering

Dat die regering er niet komt, ligt nochtans niét aan de Catalaanse independentisten. Het ERC van politieke gevangene Oriol Junqueras, heeft de hand uitgestoken naar Sánchez. De partij zou zich onthouden, om een meerderheid van de socialistische PSOE met de links-radicale Unidos Podemos mogelijk te maken. Al lijken die twee laatsten elkaar niet te vinden in een akkoord.

Die uitgestoken hand wordt in independentistische kringen niet op gejuich onthaald. Weinigen hier geloven dat er een echte dialoog tot stand zal komen, tenzij de ERC-aanhang. En die neemt toe. In de laatste peilingen voor het Catalaanse parlement, groeit de ERC aanzienlijk. Puigdemont en president Torra’s JxCat verliest sterk. Zelfs met de steun van de lichtjes groeiende links-radicale CUP verliezen de independentisten hun meerderheid in het parlement. Mochten er verkiezingen zijn – al heeft Torra die uitgesloten – is maar de vraag met wie ERC zal willen regeren. En of er dan een tweede referendum zou georganiseerd worden, of niet, zoals Junqueras en Rovira vragen. Want volgens hen treedt het proces in een nieuwe fase, als ‘straks’ het verdict in de rechtszaak valt. Ook Torra sprak zich vorige week in Madrid in die zin uit: ‘als het verdict negatief zal zijn, zal Catalonië de confrontatie aangaan, democratisch en geweldloos, met burgerlijke ongehoorzaamheid en “samenwerking tussen de instellingen”.’ Gevraagd naar details, kunnen of willen Torra en Puigdemont die alsnog niet geven.

Thermometer

De Diada overmorgen zal een thermometer zijn. ‘Niet voor de partijen of de burgerbewegingen, en ook niet voor de Catalaanse instellingen, maar eerder een maatstok van de motivatie in de Catalaanse bevolking,’ schrijft hoofdredacteur José Antich. Hoe groot zal het protest zijn tegen de ‘oneerlijke rechtsgang’? Hoe groot de opkomst voor zelfbeschikkingsrecht? 

U leest het antwoord op die vragen de volgende dagen op Doorbraak. Karl Drabbe is op reportage in Barcelona om er, net als vorig jaar, de temperatuur te meten van de onafhankelijkheidsbeweging.