Duel op een wrakke boot

Met de «Belle Alliance Populaire» (het mooie volksfront)  probeert de PS ervoor te zorgen dat alle kandidaten, ook de linksradicalen en zelfs een groene kandidaat zich eendrachtig achter de winnaar van de voorverkiezingen scharen en voor hem/haar actief campagne voeren. In de eerste ronde gisteren was er  een onverwachte winnaar: de voormalige onderwijsminister Benoit Hamon. Zijn directe rivaal Manuel Valls geeft zich niet gewonnen. 

Hamon is één van de socialistische dissidenten die in 2014 de regering van Manuel Valls hadden verlaten. Hij haalt 36% van de stemmen. Valls krijgt maar 31% van de kiezers achter zich, een opdoffer van jewelste, temeer omdat de derde kandidaat, de dissidente socialistische minister Arnaud Montebourg, met 18% van de stemmen, zijn kiezers heeft gevraagd volgende zondag Hamon te steunen. In de campagne van de voorbije weken viel Hamon op door zijn ecologische standpunten en zijn pleidooi voor een basisinkomen van 750 euro voor elke burger, zonder evenwel uit te leggen waar hij het geld hiervoor wil halen. 

Een paar bedenkingen: 

– Valls profiteert niet van zijn zichtbaarheid als premier en is onvoldoende uit de schaduw van President Hollande getreden,  dat terwijl een ruime meerderheid van Fransen blijkens de vele peilingen een verandering ten gronde willen (al is lang niet duidelijk wat hen daarbij precies voor ogen staat). François Hollande moet het hebben zien aankomen: door de handdoek tijdig in de ring te gooien heeft hij zich alvast die vernedering bespaard.

– Valls geeft zich niet gewonnen en gaat nu de  ideeën van partijgenoot Hamon een week lang met hand en tand bestrijden. “Een duel op een lekgeslagen boot” noemt het linkse dagblad Libération het.  En met dat wrakke schip wordt natuurlijk de Parti socialiste bedoeld.

– Veel redenen tot juichen heeft Hamon niet, tenminste als de lage opkomst gisteren een aanwijzing is voor de geringe verwachtingen van de kiezers links van het centrum. Er waren maar 1,7 miljoen deelnemers, daar waar centrumrechts in november 4,3 miljoen Fransen wist te mobiliseren.

– Zelfs na een overwinning volgende week is Hamon nog geenszins dé kandidaat van links. Ter linkerzijde moet hij optornen tegen Jean-Luc Mélenchon, die de aarzelende steun heeft van de communisten (die geen eigen kandidaat naar voren schuiven).  Mélenchon stapte al enkele jaren geleden uit de PS en is de aanvoerder van de beweging La France Insoumise  (iets als ‘het ontembare Frankrijk’).  Mélenchon  verkoos niet tot de Belle Alliance toe te treden en zijn eigen weg te gaan. Hij is naar schatting goed voor 10 procent van de kiezers en rekent allicht zelf niet op het presidentschap. Voor de eindronde zal Hamon (of Valls)  de stemmen van deze concurrent hard nodig hebben .

– Vanaf volgende zondag begint de campagne pas goed. De hamvraag is wie het tijdens de finale ronde van de presidentsverkiezingen op 7 mei  met succes kan opnemen tegen Marine Le Pen, van wie wordt aangenomen dat ze die eindronde zonder veel moeite haalt.

Het zou verbazen als de neo-gaullist Fillon als kandidaat namens al de anderen tegen Le Pen in het strijdperk werd gestuurd. Zijn programma, hoe verdedigbaar ook, voorziet in rigoureuze besparingen in de openbare sector en kreeg al gauw het epitheton “Thatcheriaans” mee.  De linkse partijen zullen hem niet willen steunen om het “grotere kwaad”  van een FN-president te vermijden. In 2002 moest verenigd links tegen heug en meug op de neo-gaullist Jacques Chirac stemmen om Jean-Marie Le Pen uit het Élysée te houden. Het zal er nu alles aan doen om zo’n situatie te vermijden).

– Een en ander is natuurlijk koren op de molen van het 39-jarig ‘wonderkind’ Emmanuel Macron, bankier en ex-minister van economische zaken in de regering van Manuel Valls. Voor hem en voor zijn beweging  ‘En marche‘ zijn links en rechts voorbijgestreefde categorieën.

Naar het schijnt, maar opiniepeilingen zijn zoals bekend niet erg betrouwbaar, slaagde Macron er tot dusver niet in het vertrouwen te winnen van de meerderheid van arbeiders en bedienden, die toch een zeer belangrijk segment van het electoraat uitmaken, al zit in dat segment ook het grootste aantal thuisblijvers. Zij associëren hem te zeer met de gehate ‘Loi Travail’  die de regering Valls met veel moeite en in een fel afgezwakte vorm wist door te drukken.  

Die handicap is niettemin relatief: Nicolas Sarkozy haalde in 2007 het presidentschap binnen, ook al stemde de kleine man vrij massaal voor Ségolène Royal.

Een andere handicap die wel eens een voordeel zou kunnen worden is dat Macron als enige kandidaat niet de steun heeft van een machtig partijapparaat.

Net als Fillon vindt hij dat Frankrijk zonder het terugdringen van de staatsuitgaven zijn moeilijkheden nooit te boven komt. Hij is ook een overtuigd Europeaan, zonder een onvoorwaardelijk bewonderaar van de EU te zijn. Wat de vreemdelingenproblematiek betreft zit hij op dezelfde golflengte als een Angela Merkel die later dit jaar eveneens voor haar kiezers verschijnt. 

Het is nu maar afwachten of de Franse kiezer bereid is hem au sérieux te nemen. Het loont in elk geval de moeite hem in de komende weken via de media te volgen.