Een Grondbank voor de landbouw

De landbouwsector krijgt het in Vlaanderen en België zwaar te verduren. Niet alleen de continue aanvallen onder het mom van milieubewust leven of dierenwelzijn komen hard aan. Ook worden de boeren en tuinders geraakt in het cruciaalste gegeven van hun voortbestaan. Toegang tot betaalbare grond was al moeilijk en wordt nog moeilijker. Daarom roept Fedagrim, de federatie van de toeleveranciers van landbouwmachines en -gebouwen, op tot de oprichting van een ‘grondbank’.

Verpaarding

De gemiddelde prijs van landbouwgrond in Vlaanderen steeg de afgelopen vijf jaar met meer dan een kwart, in West-Vlaanderen was dit zelfs met bijna de helft. De gemiddelde prijs per hectare bedroeg in juli 2018 37.000 euro in Vlaams-Brabant, tot 64.000 euro in Antwerpen en West-Vlaanderen. Dicht bij de steden stijgt die prijs zelfs nog meer, met vraagprijzen van meer dan 80.000 euro per hectare. Een belangrijke rol in die prijsvorming is weggelegd voor ligging van het perceel en de grondkwaliteit. Wanneer het perceel in een uitgestrekt – voor zover dat nog kan in Vlaanderen – gebied ligt, gericht op landbouw, hoeven de boeren zich niet te veel zorgen te maken. Het is een ander verhaal wanneer een perceel langs een woonwijk ligt of vlot bereikbaar is via één van de vele steenwegen die ons landje rijk is. Dan komt een andere factor in het spel: vertuining of verpaarding.

Meer en meer wordt landbouwgrond oneigenlijk gebruikt als uitbreiding van tuinen of voor hobby’s buiten de landbouw, zoals paardenhouderij. Burgers met budget, want het huis is afbetaald, kopen het perceeltje achter de deur. Zo zijn ze zeker dat die boer niet meer kan bemesten in het voorjaar, of stof maken bij het oogsten in de zomer. Een perceel waardevolle landbouwgrond, bedoeld om voedsel voort te brengen, wordt een groene woestijn, een kortgeschoren gazonnetje. En voor dochterlief kan dat andere perceel mooi dienen als weide voor de pony. Een hectare landbouwgrond dat jaarlijks genoeg graan kan voort brengen voor meer dan 15.000 broden of genoeg aardappelen voor 240.000 pakjes friet, wordt de thuis van een pony, misschien een geitje als gezelschap en woekerend onkruid.

Grondbank

Het voorstel van Fedagrim om landbouwgrond onder te brengen in een Grondbank, houdt in dat er inzage wordt verworven in alle transfers van landbouwgronden via de notaris van de verkopende partij. Ook overdrachten zonder betaling dienen door deze Grondbank opgevolgd te worden zodat een volledig en transparant overzicht van de prijszetting op de grondenmarkt wordt bekomen. Daarnaast kan de Grondbank ook actief tussenkomen in verkopen wanneer de mogelijkheid dreigt dat gronden niet langer voor landbouwdoeleinden zouden worden gebruikt. Dit kan enerzijds door als bemiddelaar op te treden tussen koper en verkoper, anderzijds zou de grondbank zich kunnen beroepen op het voorkooprecht zodat ze zelf gronden kan aankopen en terug verkopen. Deze verkoop gebeurt niet aan de hoogste bieder, maar aan de boer met het beste inhoudelijke project. En dat is dus niet de vader die dochterlief een paard cadeau doet of het welstellende koppel dat een grotere tuin wilt.

Een belangrijke lijn in het geheel is het idee dat landbouwgrond toe moet komen aan ‘échte boeren’. Het zijn uiteindelijk zij die ervoor zorgen dat we dagelijks vers, gezond en duurzaam voedsel op ons bord krijgen. Over een jaar volgt een analyse van tussentijdse stappen, stappen die de politiek nu moet zetten.