Een Vlaamse krant in de States

Volgens de jongste volkstelling leven er ca. 361 000 Amerikanen van Belgische komaf in de VS. Daarvan zou 90% afkomstig zijn van emigranten uit Vlaanderen uit de periode 1880-1930. Wisconsin en Michigan – allebei nabij de Grote Meren in het noordoosten – hebben de grootste populatie met Vlaamse wortels. In Detroit leeft de grootste concentratie. Afstammelingen. In meerderheid van de derde generatie.

Camiel Cools – 1874, afkomstig uit het West-Vlaamse Moorslede – was voorzitter van de Vlaams-Amerikaanse vereniging ‘Flemish and Rights’ dat vanuit de VS de Vlaamse (taal)strijd ondersteunde én importeerde. Vlamingen in de VS stonden op hun rechten tegenover de eentalig Franse consul en diplomaten die zich ook over de grote plas anti-Vlaams opstelden. Cools werkte er mee aan twee Nederlandstalige kranten: De Volksstem en De Gazette van Moline. Op 13 augustus 1914 – ongeveer een week nadat de Eerste Wereldoorlog uitbrak in Europa – begon Cools de Gazette van Detroit. Het eerste nummer – dat verscheen met de ondertitel Het Licht voor ’t volk – omvatte nieuws over de activiteiten van verschillende verenigingen, namen en herkomst van de nieuwe Vlaamse immigranten, een activiteitenkalender en nieuws over duivensport, boogschutten en wielrennen – alles wat typisch Vlaams is, met andere woorden. Vermits de meeste lezers eenvoudige arbeiders waren, waren de teksten in een erg eenvoudig ‘Vlaams’ Nederlands geschreven.

Op het hoogtepunt verscheen de krant op 10 000 exemplaren. Vanaf 1974 verschenen er Engelstalige artikels in de krant, vandaag is dat regel. De lezers van het blad zijn nog van Vlaamse komaf, of hebben een of andere sympathie voor Vlaanderen, maar kennen zelden nog Nederlands. Het blad telt vandaag nog 1200 abonnees – waarvan bijna 200 in Vlaanderen – en verschijnt als een vierkleurige tabloïd en met enkele Vlaamse correspondenten.

Sinds enkele jaren heeft het blad het erg moeilijk. Het aantal abonnementen daalde enorm. Het voortbestaan was enkele jaren terug ernstig bedreigd. Wat heeft het nog voor zin, als amper nog Amerikaanse lezers Nederlands – ‘Belgian’, zoals zij dat noemen – kennen? Zowat alle artikels verschijnen in het Engels. Nederlandstalige rubrieken zijn er vooral om de Nederlandse taalkennis op te frissen. Net daarom is de krant sinds 23 mei 2011 erkend als non-profitorganisatie in de Verenigde Staten. Daardoor komt ze in aanmerking voor subsidie en sponsoring, en worden giften fiscaal aftrekbaar. Ook de Koning Boudewijnstichting steunt het blad, waardoor giften in België eveneens fiscaal aftrekbaar werden. Een extra injectie, die van het blad misschien een eeuweling kunnen maken.

Om het blad meer op de kaart te zetten werd de raad van bestuur hertekend. Onder meer de Vlaming Karl Van den Broeck, chef Boeken van De Morgen, maakt er deel van uit. Zo ook de Amerikaan David Baekelandt, historicus en bankier. Baekelandt is al jaren actief met zijn ‘FlemishAmerican’ blog en wil de contacten tussen de VS en Vlaanderen versterken. Sinds juni is hij voorzitter van de Raad van Bestuur van de Gazetteén druk op zoek naar een tweetalig hoofdredacteur voor het zieltogende blad. Baekelandt ziet het somber in. ‘Wat bij mij als Amerikaan verbazing wekt, is een gebrek aan trots. Etnische trots wordt in de VS als normaal aanzien en wordt algemeen aanvaard. Elke etnische groep heeft een ereplaats in de Hall of Fame van de VS. Er zijn Poolse, Ierse, Duitse, Filipijnse en Chinese parades en stoeten. Elke etnie heeft haar museum; niet dus de Vlaamse. Ik hoop hartstochtelijk dat de Gazette van Detroit voor de Flemish-Americans opnieuw haar rol zal spelen als “Het Licht voor ’t Volk”.’ (’t Pallieterke, 15 aug.)

Margaret Roets, een medewerkster van de krant, hoopt het eeuwfeest nog te mogen meemaken, ook al is ze 90. ‘Wie weet lukt het,’ zegt Margaret Roets tegen Knack Weekend-journaliste Jacqueline Goossens. Roets was veertien toen haar ouders, die van Aartrijke en Bekegem waren, naar Detroit emigreerden. ‘Ik kan wat Nederlands lezen,’ vertelt ze, ‘en ik kan nog een beetje West-Vlaams’. Op 16 september zal ze er zeker bij geweest zijn. De Gazette van Detroit vierde dan zijn jaarlijkse benefiet en ‘Belgian Heritage Celebration’. Nog twee jaar aftellen …