Eer Vlaanderen vergaat

In 1923 beschreef Jozef Simons in de gelijknamige oorlogsroman het gemiste moment waarop volgens hem de Vlaamse ontvoogding had kunnen worden verwezenlijkt, maar die helaas niet had plaatsgevonden. Het valt moeilijk om vandaag, bijna negentig jaar later, de politieke haalbaarheid van dit scenario, een verbroedering tussen de IJzerjongens en de Activisten, in te schatten. Wat we in 2012 wél kunnen observeren is de grote verdeeldheid tussen alle partijen die de Vlaamse burgers beweren te vertegenwoordigen. Voor de enen, zij die aan de regering deelnemen en naar eigen zeggen ‘het harde, ondankbare maar noodzakelijke werk doen, in tegenstelling tot diegenen die verkozen hebben hen van op de zijkant uit te jouwen’, zijn we er bijna in geslaagd de droom van Simons waar te maken. Nog één of twee kleine stappen en de staatshervorming is rond en Vlaanderen is zo autonoom als het onder de huidige internationale omstandigheden enigszins mogelijk is. Hun tegenstanders zijn daar uiteraard niet van overtuigd, met het gevolg dat de carrousel van minimalisten en maximalisten nog een lange tijd zal voortdraaien.
Men kan die uitspraak van Simons ook anders lezen: hoe dan ook komt Vlaanderen heel behoedzaam en tergend langzaam dichter bij een telkens grotere vorm van autonomie, waarbij de vraag natuurlijk open blijft of deze toename van bevoegdheden cumulatief tot een echte autonomie zal leiden of ze juist zal afremmen, een discussie die vanaf het begin ook in linkse kringen werd gevoerd tussen reformisten en revolutionairen. Maar, en dat is het thema van deze column, indien één van de kerntaken van de Vlaamse Beweging de verdediging en ontwikkeling van de Nederlandse cultuur is, wordt het hoog tijd dat we ons afvragen wélk Vlaanderen we dan wel autonoom willen maken.
In Journaal van 26 januari 2012 vergelijkt Mark Grammens de lijst van de best verkochte boeken in Vlaanderen en Nederland: ‘In Vlaanderen staan vier kookboeken op de lijst van de best verkochte boeken, in Nederland treft men geen enkel kookboek bij de best verkochte twintig boeken aan. Nederland koopt in hoofdzaak literatuur.’ Hallo! Waar zijn we mee bezig? Hebben onze belgicistische tegenstanders, die altijd maar flauwe grapjes maken over ‘het land van pateekes en friet’ (Blommaert en Verschueren, 1993) en al die anderen die het hebben over ‘inburgering via bloemkool met worst’ dan uiteindelijk toch gelijk? Indien deze trend blijft doorgaan vervallen we ongemerkt in een cultureel ‘arm Vlaanderen’, waar pater Stracke voor zou huiveren. Laten we hopen dat hij niet de enige is die zich zorgen begint te maken over de samenleving die wij terecht zelfbewust en zelfstandig willen maken. Er is niets mis met goede kookboeken en stripverhalen, de tweede meest populaire lectuur van de Vlamingen. Maar indien we ooit als gelijkwaardige partners in Europa willen worden aanvaard, kunnen we daar alleen maar in slagen als competente dragers van een volwassen Nederlandse cultuur. Er is gewoon geen alternatief.

Ludo Abicht