En daar is de migratiecrisis opnieuw

Er staat een fors uit de kluiten gewassen olifant in de Europese politieke wachtkamer, maar onze politici kijken voorlopig liever de andere kant uit. Terwijl West-Europa pal op een nieuwe migratiecrisis afstevent, blijft de EU zich in politieke correctheid en naïef voluntarisme wentelen.

Van een nooit geziene energiecrisis over de aanhoudende inflatie tot de oorlog in Oekraïne: aan politieke uitdagingen alvast geen gebrek de komende maanden. Maar nog enigszins in de luwte dient zich aan de einder alweer een nieuwe crisis aan. Eentje die alles in zich draagt om voor nieuwe politieke splijtstof te zorgen. Zeker in tijden waarin de zenuwen in grote lagen van de bevolking al bijzonder strak gespannen staan, kan een nieuwe migratiecrisis meer dan ooit tot extreme maatschappelijke polarisatie leiden.

Amper twee maanden geleden bestormden honderden jonge zwart-Afrikanen de hekkens rond de Spaanse enclave Melilla in Marokko, vanwaar ze het Spaanse vasteland hopen te bereiken. Bij die gewelddadige bestorming en de daaropvolgende confrontatie met de Marokkaanse grensbewakers velen tientallen doden, een triest bewijs van de stijgende wanhoop en van de groeiende vastberadenheid van heel wat Afrikanen om kost wat kost Europa te bereiken.

Vlaggenschip

In het verlengde daarvan vestigde N-VA-Kamerlid en migratiespecialist Theo Francken eerder deze week ook al de aandacht op een ander nieuwsfeit uit Spanje. De ngo Proactiva Open Arms, die bovendien ook flink wat Europese subsidies ontvangt, bracht daar deze week met veel poeha haar nagelnieuwe vlaggenschip in de vaart. Dit humanitaire reddingsschip, dat zomaar eventjes 86 meter lang is en plaats biedt aan duizend mensen, zal voortaan permanent op de Middellandse Zee patrouilleren. Op zijn eerste tocht pikte het al meteen een honderdtal vluchtelingen op voor de kust van Tunesië. ‘Illegalen oppikken voor de Afrikaanse kust en dan meteen koers richting EU’, tweette Francken. ‘Terwijl het Europese Hof van Justitie intussen besliste dat de controle van dergelijke overzetboten enkel nog kan bij een zeer concrete aanleiding. De illegale mensensmokkelindustie vaart er wel bij.’

Die kritiek mag dan al wat kort door de bocht zijn – je kan mensen in nood moeilijk op zee laten verdrinken – Francken heeft wel degelijk ook een punt. Het lijdt geen twijfel dat dergelijke gigantische ‘ferries’ wel degelijk een zeker aanzuigeffect hebben. En dat ze naadloos passen in het businessmodel van mensensmokkelaars in Afrika.

Ook dichter bij huis vallen de signalen nog amper te negeren. Rondom het Klein Kasteeltje loopt het aantal asielzoekers dat vaak wekenlang op straat moet slapen in afwachting van de opstart van hun dossier nog elke dag verder op. Nu de killere herfstdagen opnieuw voor de deur staan, lijkt het maar een kwestie van tijd alvorens ook daar de poppen opnieuw stevig aan het dansen zullen gaan. En ook in Nederland zwelt de spanning rond de asielproblematiek aan. In Tubbergen, een gemeente niet zo ver van Twente, voeren honderden buurtbewoners al dagenlang actie tegen de opening van een zogenaamd asielhotel.

Ideale cocktail

Dat migratie binnenkort opnieuw bovenaan de Belgische en Europese politieke agenda zal prijken, mag overigens ook blijken uit de cijfers van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatslozen (CGVS) in ons land. De voorbije maanden noteerde men daar een constante stijging van het aantal asielaanvragen. In april was er nog sprake van 2.324 aanvragen, in juni waren dat er al ruim 2.900 en juli werd afgesloten met 3.042 nieuwe asielverzoeken. Voor de eerste zes maanden van dit jaar komen we al uit op een totaal van 16.051 verzoeken, waarmee we aardig op koers zitten om de 25.971 aanvragen van 2021 stevig te overtreffen. Ook het Europese grensagentschap Frontex stipte vorige maand al aan dat het aantal illegale vluchtelingen dat dit jaar al de EU trachtte binnen te raken fors de hoogte ingaat.

De belangrijkste landen van herkomst voor asielzoekers in ons land zijn – in die volgorde – Afghanistan (goed voor net geen 17 procent van alle asielaanvragen in ons land), Syrië en Burundi. Ook die statistieken zouden onze beleidsvoerders grote zorgen moeten baren. Afghanistan ‘vierde’ uitgerekend deze week de eerste verjaardag van de machtsovername door de Taliban. De repressie en uitzichtloze economische ellende zijn er na de machtsgreep door de islamisten enkel maar erger op geworden, en niets wijst erop dat daar de komende jaren veel verbetering in zal komen.

Syrië is een vergelijkbaar verhaal. De wreedheden daar mogen dan al enigszins uit de schijnwerpers verdwenen zijn, het land zit na jaren van burgeroorlog totaal aan de grond en de politieke repressie blijft er meedogenloos. Ook Burundi wordt al jarenlang geteisterd door etnische twisten en politiek geweld en het land kan perfect symbool staan voor de totale uitzichtloosheid in grote delen van het Afrikaanse continent, die jaarlijks honderdduizenden Afrikanen richting Europa jaagt.

Met andere woorden: niets wijst erop dat de vluchtelingenstroom richting Europa de volgende jaren zal opdrogen. Integendeel: meer politieke en religieus geïnspireerde ellende in het Midden- Oosten en de toenemende water- en hongersnood in Afrika, gelardeerd met grondstoffenconflicten, vormen de ideale cocktail voor een nog veel massaler vluchtelingenstroom richting Europa.

In eigen voet schieten

Meer dan ooit rijst vandaag dan ook opnieuw de vraag: wat doet Europa om deze globale problematiek ook op een globaal – lees Europees – niveau aan te pakken? Het antwoord is ontluisterend: weinig of niets. In september 2020 – net geen twee jaar geleden dus – stelde de Europese Commissie het langverwachte nieuwe Europese migratiepact voor. Dat pact moest nieuwe en fundamentele oplossingen aanreiken voor de migratiepolitiek, onder meer door Europa de mogelijkheid te bieden ambitieuze terugkeerakkoorden af te sluiten met landen van herkomst. Het nieuwe pact is tot nog toe evenwel dode letter gebleven. Niet in het minst omdat heel wat ngo’s zich met hand en tand blijven verzetten tegen een strenger beleid, zeker als het over akkoorden met derde landen en over de strijd tegen de mensenhandel op zee gaat.

Bijzonder veelzeggend op dat vlak waren ook de verklaringen van de Zweedse, sociaal-democratische Europese Commissaris van Binnelandse Zaken Ylva Johansson twee weken geleden. Zij verzette zich nogmaals uitdrukkelijk tegen de externe – zogenaamde ‘offshore’ – behandeling van asielverzoeken door niet EU-landen. Met andere woorden: kandidaat-asielzoekers die écht aanspraak menen te maken op asiel in een EU-land zullen ook in de toekomst gedwongen blijven om dat asiel in de EU zelf aan te vragen. En economische vluchtelingen die helemaal niet in aanmerking komen voor asiel zullen onze overbevraagde asiel- en opvangdiensten blijven overspoelen. Erger nog: met de huidige aanpak van pappen en nathouden, ondersteunt Europa onrechtstreeks ook het lucratieve businessmodel van de mensensmokkelaars.

Op de koop toe werden de Dublin-regels (waardoor asielzoekers asiel moeten aanvragen in het eerste EU-land waar ze voet aan wal zetten, nvdr) de voorbije maanden almaar verder uitgehold, waardoor ook het asielshoppen binnen de EU richting de meer genereuze lidstaten een hoge vlucht heeft genomen. Voeg daar nog een aantal soms ronduit activistische rechterlijke uitspraken én een sterke open grenzen-lobby uit linkse hoek aan toe, en je krijgt het perfecte recept voor een nieuwe migratiecrisis. Een crisis die er voor heel wat Europese politici op dit moment wel eens de crisis te veel zou kunnen worden. Een mens vraagt zich af hoe lang en hoe masochistisch deze EU zichzelf nog in de eigen voet wil blijven schieten.