Erik De Bruyn (sp.a Rood 2.0): ‘Van Bart De Wever kan de sociaaldemocratie iets leren’

Hij is terug van weggeweest. In 2007 kreeg hij de steun van een derde van de sp.a-leden om hun partijvoorzitter te worden. In 2012 verdween hij na rampzalige gemeenteraadsverkiezingen. Zijn links-radicale scheurlijst ROOD haalde in Antwerpen 1 procent. Erik De Bruyn hield zich sindsdien afzijdig van de politiek. Maar de rode jongen staat er weer. Achter de schermen steunt hij sp.a Rood 2.0, een initiatief van sp.a-leden Laurens Deprez en Antoon Stessels, dat kort na 14 oktober werd bekendgemaakt. De sociaaldemocratie maakte geen goede beurt bij de gemeenteraadsverkiezingen. De partij ‘verlinksen’ en ‘hernieuwen’ moet de sp.a een nieuwe boost geven.

Op de site van sp.a Rood 2.0 staan er behoorlijk wat teksten van jou. Ben je helemaal terug?

Erik De Bruyn: ‘Mijn politiek engagement blijft kriebelen. Dat is getriggerd doordat Antoon Stessels en Laurens Deprez in mei naar mij zijn gestapt. Zij waren met een Roodboek bezig, een ontwerp van een nieuw ideologisch manifest om zo de ideologische discussie in de partij nieuw leven in te blazen.’

Waarom nog maar eens een ideologisch manifest? De sp.a is al jaren bezig zichzelf ideologisch te hernieuwen.

‘Omdat net ideologie volgens de auteurs – en daarin ondersteun ik hen — een van de vele zwakke punten is van de sp.a momenteel. Het is niet zo dat wij de sp.a naar links willen, want de sp.a is vandaag veel linkser dan pakweg tien jaar geleden. Maar wat bij de sp.a ontbreekt is coherentie, consistentie en consequentie in standpunten. Het onderliggende ideologische framework ontbreekt. De voorstellen van de sp.a vandaag, dat is kortingsbonnensocialisme: een mooi voorstel hier, wat extra pensioen daar…’

Dat klinkt als het biefstukkensocialisme van Anseele.

‘Ja, maar als je daar geen ideologische onderbouw aan geeft, is dat een muur van losse bakstenen. En als je tegen die muur stampt, valt die om. Elk voorstelletje staat op zich. Er is geen coherentie. Wie mij op dat vlak inspireert is Simon Sinek. Die heeft een schitterende visie hoe je als leider impact kunt krijgen, waarom bepaalde bedrijven of politieke partijen succesvol zijn of niet.’

Langetermijnvisie

Een marketinggoeroe voor een links socialisme?

‘Waarom niet, als het werkt, werkt het. Sinek geeft advies aan CEO’s van grote bedrijven. Ook niet mis als je daar als socialist je brood haalt, maar ik sta open voor wat die man vertelt. In een filmpje op Youtube tekent Sinek drie cirkels. Hij vraagt zich af wat Apple en Martin Luther King zo succesvol maakte. De meeste bedrijven beginnen vanuit de buitenste schil “wat bieden wij u aan?”. Sommige bedrijven gaan iets dieper: “hoe?”. Haast geen enkel bedrijf dringt door tot het “waarom”. Waarom Apple, waarom doen we dit, waarom is dat iets voor u en hoe gaat dat uw leven veranderen? Sinek zegt dat je daar moet beginnen. De sp.a vergeet tegenwoordig na te denken waarom de sp.a er is.’

Het lijkt wel op de campagne ‘de SP is nodig’, van na de Agustacrisis.

‘Dat startte ook uit het “wat”. Er was dan de campagne “uw sociale zekerheid”. Die vertrok ook uit het “wat”. Je moet ook kunnen zeggen hoe die sociale zekerheid er is gekomen, waarom mensen die nodig hebben. En waarom  je je op lange termijn niet kan voorstellen dat er een duurzame sociale zekerheid is zonder socialisten.’

Het gaat dus om een langetermijnvisie?

‘Inderdaad, we moeten loskomen van kortetermijnpolitiek van de Wetstraat en van het kortingsbonnensocialisme. De sp.a kan niet anders dan zich nu voorbereiden op de verkiezingen van volgend jaar. Maar naast dat ritme zouden we ook moeten nadenken over de zin van ons bestaan en over een visie op langere termijn. En dat moeten we in de verf zetten, coherenter en begrijpbaar maken voor de mensen.’

Drukkingsgroep

SP.A Rood wil dus geen drukkingsgroep zijn binnen het huis met vele kamers dat de sociaaldemocratie is?

‘We worden nu wel in dat hoekje geduwd. Als individueel partijlid kom je in de sp.a niet meer aan de bak. Dat merkt Laurens Deprez vandaag in de sp.a van Leuven, en ik merkte dat tien jaar geleden in Antwerpen ook.’

Geldt dat niet voor elke partij?

‘Andere partijen interesseren me niet (lacht). Bovendien was het vroeger anders in de SP. Daar kon je als individueel lid je mond opendoen. Ofwel werd er dan niet naar je geluisterd door de andere leden, werd je niet gesteund, en dan was je een vogel voor de kat. Dat was hard, maar eerlijk. Het kon ook zijn dat de leden wel luisterden en wel je voorstellen steunden, en dan had je impact. Dat is nu absoluut voorbij.’

Geen interne democratie?

‘Geen millimeter. Laurens en anderen kunnen niet anders dan zich aaneensluiten tot een groep. Dat heet dan een tendens.’

Is er nog tendensrecht in de sp.a?

‘Eigenlijk niet. Als je als groep naar buitenkomt, begint de hele molen te draaien van “jullie verzwakken de partij, jullie zorgen voor verdeeldheid, jullie splitsen de partij”. Nochtans hier in Antwerpen is sp.a Rood al zeven jaar niet meer actief en toch komt de partij helemaal niet als eensgezind naar buiten. Van zodra je met enkele mensen de koppen bij elkaar steekt, slaan ze aan de top van de partij in paniek, want dan zijn ze de controle over hun geoliede machine kwijt.’

Schoonmoeder

Toch apart dat de initiatiefnemers van Rood 2.0 bij jou komen aankloppen. Je bent uit de partij gestapt en in 2012 haalde je geen stemmen met je eigen lijst. Ben je nu terug actief in de sp.a?

‘Ik ben géén lid van de sp.a. Ik ben een partijpolitiek dakloze socialist.’

En toch werk je mee aan een initiatief dat de sp.a op termijn terug op het juiste linkse spoor moet zetten…

‘Ik werk mee aan een project waarbij een consistent ideeënkader wordt aangekaart waaruit de partij zichzelf zou kunnen versterken.’

Maar waarom, als je geen lid bent of wilt worden?

‘Het feit dat ik geen lid ben wil niet zeggen dat ik geen socialist ben.’

Je zou dus evengoed bij de PVDA kunnen aankloppen.

‘Neen, dat zijn communisten. Ik ben socialist. Ik zou de vraag kunnen omkeren. Waarom zou ik wél lid worden van de sp.a? Je koopt daar niets mee. Ik ben 32 jaar lid geweest, ik heb geen millimeter inspraak gekregen. De inspraak die ik heb gehad heb ik op een martiale manier moeten afdwingen  door me kandidaat  te stellen voor het voorzitterschap. Daarna werd ik zelfs uit elk lokaal partijbestuur gegooid, tot en met dat van Deurne toe. Waarom zou ik lid zijn? Er zit geen meerwaarde in. Als zelfs de lijsttrekster in Antwerpen geen lid is, waarom zou ik dat dan wel zijn?’

Sinds 15 oktober is ze wel lid.

‘Wel, ik zal misschien in mei volgend jaar terug lid worden, als de sp.a terug vervelt tot de partij die ze ooit was. Maar nu zie ik geen meerwaarde in lidmaatschap van de sp.a. Ik zie wel meerwaarde in het project sp.a Rood 2.0  door mijn netwerk in te schakelen, mensen te spreken, artikels te schrijven… Maar daar blijft het ook bij. Ik heb geen ambitie meer om me nog kandidaat te stellen bij verkiezingen.’

Ben je niet bang te worden weggezet als een betweterige schoonmoeder, vermits je geen engagement wilt opnemen?

‘Ik heb lang genoeg engagement opgenomen. Op dat vlak heeft men mij niets te verwijten. En bovendien kan men mij wegzetten als gelijk wat, maar dat lost het probleem van John en de sp.a niet op. ’

Op jullie website lees ik dat John Crombez niet met jou zou willen praten en dat er tien jaar terug een cordon sanitaire bestond rond sp.a Rood. Vrees je niet dat je opnieuw geen gehoor zult krijgen?

‘Diegenen die het toch proberen, hebben daar weinig mee te verliezen. Als de partij niet wil praten, heeft ze daar veel mee te verliezen. Want dan toont de sp.a zich als een gesloten, intolerante partij, al beweert ze net het omgekeerde te zijn.’

Heeft sp.a Rood 2.0 niet de bedoeling om als een beweging intern te wegen op verkiezingen en beleidsvorming. Of blijft het bij het ontwikkelen van ideeën en een langetermijnstrategie?

‘Dat is het zeker momenteel. Wat de toekomst zal brengen, weet ik niet.’

Diaspora

SP.A Rood 2.0 is dus meer denktank dan drukkingsgroep?

‘Maar ook een vlag aanreiken om het onbewuste bewust te maken, zoals Marx dat uitdrukt. Wat wij vertellen hoort niet thuis in een aparte kamer. Het zit in de hoofden van duizenden partijleden, en het moet worden wakker gemaakt.Of om mensen die er zijn in de diaspora van de partij – en zo zijn er duizenden – terug bij de partij te betrekken. Er zijn tienduizenden socialisten buiten de sp.a. Die socialistische diaspora willen wij terug bereiken.’

Die zitten nu bij de PVDA?

‘Die zitten nergens bij. In de jaren 90 had de SP nog 60.000 leden. Twee derde van die leden is weg. Dat zijn mensen zoals ik: partijloze socialisten. We willen hen een vlag aanbieden die zij herkennen, een boodschap van een duidelijk seculier socialisme.’

Waarom zijn die mensen verdwenen? De derde weg van de Teletubbies?

‘Ja, maar vooral omdat ze zijn buitengepest. Leden die sociaaleconomisch links waren en levensbeschouwelijk vrijzinnig, hebben het moeilijk gehad. Kijk naar de afdeling in Mechelen, die was zo tot Caroline Gennez daar is komen wonen. Zij zag dat anders, bracht haar eigen mensen mee die het evenbeeld waren van haar. En wie niet aan dat profiel beantwoordde, werd buitengepest of buitengewerkt. En zo is er een grote diaspora van mensen met hun netwerk en hun geschiedenis, die niet meer bij de partij zijn.’

Jeremy Corbyn is er in Groot-Brittannië in geslaagd om als linksbuiten die mensen aan Labour te verbinden. Is dat het lichtend voorbeeld?

‘Tot op zekere hoogte wel. Maar Labour heeft meer traditie om groepen en tendensen te erkennen. Zelfs binnen de parlementaire fractie is er een georganiseerde linkerzijde. In zo’n structuur kun je makkelijker werken dan bij de Vlaamse socialisten. Ik snap ook waarom dat in de sp.a niet zo makkelijk aanvaard wordt. Het socialisme is in Vlaanderen altijd een minderheidsstrekking geweest. De socialistische partij heeft hier altijd de reflex gehad van schouder aan schouder en alle neuzen in dezelfde richting.’

Tovermiddel

Behalve in het VK stelt de sociaaldemocratie in Europa niet veel meer voor. In Frankrijk, Italië, Nederland, Griekenland blijft er niets van over. In Denemarken heeft ze het geweer naar de rechterschouder verplaatst. Is het zinvol om energie te blijven steken in de sp.a? Heeft het niet meer zin om links van de sp.a iets nieuws op te starten of je daar te engageren? Zoals Mélenchon deed in Frankrijk, of ‘Aufstehen’ in Duitsland?

‘PVDA en Groen komen voor mij niet in aanmerking. Er is een sociaaldemocratie nodig. Groen is nodig, en een sterke maar democratische communistische partij, daar heb ik ook niets op tegen. Maar er is vooral een belangrijke rol weggelegd voor de sociaaldemocratie. En daarbuiten iets opstarten? Misschien moet dat ooit gebeuren, maar  dan zullen het mensen die nu in de partij actief zijn, die vroeg of laat, als de partijleiding op dit elan blijft doorgaan, het voor bekeken zouden kunnen houden en afscheuren. En dan heb je de basis voor een nieuwe sociaaldemocratie. Maar vandaag naast de sp.a staan zwaaien met een vlag, dat werkt niet. Komt er ooit een nieuwe sociaaldemocratische partij, dan zal dat het gevolg zijn van een afsplitsing. Maar let op, ik roep daar helemaal niet voor op.’

Hoe kan je de sociaaldemocratie in Europa revitaliseren? Is er een tovermiddel?

‘De socialisten zijn enkel nog te redden als ze zichzelf blijven.’

Maar weten de socialisten nog wie ze zijn?

‘Neen, maar om te weten wie je bent, heb je als partij een ideologie nodig. De meest succesvolle partijen zijn partijen met een sterke ideologie. De N-VA heeft een herkenbare en begrijpbare ideologie, en is ook de meest succesvolle partij van het land. De N-VA heeft een sterke ideologie: Vlaams-nationalistisch, Vlaanderen onafhankelijk.’

Erik De Bruyn: ‘De meest succesvolle partijen zijn partijen met een sterke ideologie, zoals de N-VA.’

Mensen stemmen niet op de N-VA omdat die partij de onafhankelijkheid van Vlaanderen nastreeft.

‘Dat weet ik. Maar mensen die lid zijn en zich inzetten voor de N-VA, de kaders van de N-VA, die hangen wel op die manier aaneen. Daar gaat een drive, slagkracht van uit. De sp.a heeft dat niet. Als je een sp.a’er vraagt naar zijn ideologie, veronderstel ik dat die “solidariteit” gaat antwoorden.’

En wie is er tegen solidariteit?

‘Voilà. Ik veronderstel dat CD&V en Vlaams Belang ook niet tegen solidariteit zijn. Op zichzelf is dat een vlag die vele ladingen dekt. Bij de sp.a ontbreekt momenteel identiteit. Ze spreekt zich wel uit over de identiteit van minderheidsgroepen zoals moslims. Maar de sp.a zou zich beter bezighouden met haar eigen identiteit, en dat is ideologie. En zo’n ideologie moet je op een bierviltje kunnen uitleggen.’

Geen historisch materialisme of wetenschappelijk socialisme?

‘Neen. De N-VA zegt “Vlaanderen onafhankelijk”. Ik zeg als socialist: economische democratie. Dát is mijn ideologie. Dat is nodig om alle problemen op te lossen dievandaag op de agenda staan. Het economische gebeuren is toch datgene dat bepaalt hoe onze samenleving er uitziet? Dus is het toch van alle belang dat wij een greep krijgen op die economie? En dan is het toch belangrijk dat er een sterke openbare sector is, of dat de overheid een greep houdt op vitale sectoren als financiën of energie? Vanuit die ideologie van economische democratie kun je alle losse stenen van het sp.a-programma terug bijeenbrengen tot een coherent geheel dat bijna intuïtief herkenbaar is.’

Intuïtie? Dat doet me denken aan Steve Stevaert, die deed ook intuïtief aan politiek.

‘Ja, maar er was toen ook een verhaal. Het gratis-verhaal. Dat was bindend en mobiliserend. Alleen was het ideologisch niet goed onderbouwd. Want op den duur is het geld op, en dan kapseist je constructie.’

Identiteit en laïciteit

Je sprak over identiteit. In jullie teksten zijn jullie daar veel mee bezig. Is dat om de concurrentie met de N-VA aan te gaan?

‘Tot op zekere hoogte wel, maar niet op dezelfde manier. We worden nogal makkelijk geframed als een beweging die de sp.a meer naar links wil duwen. Maar er zijn ook stemmen die zeggen dat wij de partij meer naar rechts willen duwen omdat we op vlak van migratie en identiteit wat straffere standpunten innemen. Wij willen vooral terugkeren naar seculiere principes om rust te creëren op het front van het identitaire. We stellen vast dat mensen enorm veel angst hebben om de manier van leven zoals die nu in Europa bestaat te verliezen, omdat er te veel nieuwkomers zijn, dat we overspoeld zullen worden. Als je naar de nuchtere cijfers kijkt dan is die angst erg irrationeel, maar zo is de mens nu eenmaal. Als socialist moet je openstaan en beseffen dat je achterban, zeker in een ultracompetitieve omgeving die de hedendaagse economie is, daar enorm veel angst voor heeft. Met onze seculiere principes willen wij de mensen geruststellen. Scheiding Kerk en Staat, vrouwenrechten, de neutraliteit van de overheid… dat moet allemaal blijven. Er is zelfs iets moois en positiefs te ontwaren in die angst: mensen willen hun immateriële verworvenheden behouden. Dat is iets helemaal anders dan het biefstukkensocialisme.’

Dat is nu net een thema waar Patrick Janssens in Antwerpen sterk op heeft gehamerd.

‘Janssens in Antwerpen wel, maar Termont in Gent helemaal niet. De sp.a in haar geheel heeft hierin nooit een duidelijk profiel gehad.’

Jinnih Beels heeft in de debatten vaak gezegd dat de partij haar standpunt daarin heeft bijgestuurd.

‘Ze bedoelt natuurlijk dat Patrick Janssens fout is. Dat brengt weinig zoden aan de dijk. Daardoor verlies je een groot deel van het kiespubliek van de sp.a. Ik was het op veel vlakken met Janssens oneens, maar wat dat betreft niet.’

Geloof je nu echt dat het gewijzigde standpunt wat bijvoorbeeld hoofddoeken betreft, de sp.a kiezers heeft gekost?

‘Ik denk dat niet, ik ben daar 200 procent zeker van.’

Die kiezers zullen dan zeker niet naar Groen zijn getrokken, het Vlaams Belang is maar lichtjes vooruitgegaan in Antwerpen. Waar zijn die kiezers naartoe?

‘Die voormalige socialistische kiezers hebben een zwerftocht achter de rug. In 2006 haalde de sp.a een eclatante verkiezingsoverwinning. Filip Dewinter kwam toen zo sterk opzetten dat vele mensen, ook liberalen en christendemocraten, voor Janssens hebben gestemd. Als je dat er tussenuit knipt, denk ik dat die voormalige sp.a-kiezers in Antwerpen eerst en masse naar het VB zijn gevlucht, en ondertussen naar N-VA zijn gestroomd, en dat ze daar nu zitten.’

En dat omwille van die seculiere houding van de N-VA? Is dat dan niet altijd veronachtzaamd, dat dat vrijzinnige een belangrijk houvast was voor de mensen?

‘Dave Sinardet (VUB) heeft daar een studie naar gedaan. Volgens hem is er een groot braakliggend terrein voor een linkse seculiere partij in Vlaanderen.’

Het VB zet daar toch ook op in, zeker nu ze zich de jongste jaren ontpopt tot een travaillistische partij?

‘Dat is natuurlijk een strategische move.’

Daar zijn jullie bondgenoten?

‘Wij gaan nooit een bondgenootschap kunnen sluiten met een racistische partij. Het is niet omdat het VB op het vlak van secularisme dezelfde standpunten inneemt, dat wij het racisme van het VB er zo maar gaan bijnemen.’

En de N-VA?

‘Daar stelt zich een ander probleem. Het sociaaleconomisch programma van de N-VA is rechts en liberaal. En nationalisme lijkt ons niet het antwoord op de wereldproblemen.’

Hoofddoekenverbod

Dus zijn er geen bondgenoten voor een links seculier socialisme?

‘Er is een electoraal potentieel. Maar het is ook een zaak van principes. Vlaanderen en Europa hebben nood aan partijen die zeggen waar het op staat, ook al verliezen ze daardoor af en toe verkiezingen. Verkiezingen winnen is natuurlijk cruciaal voor een partij, maar je mag daar niet de slaaf van worden. Als je je handelen enkel laat leiden door marktstudies op basis waarvan je verkiezingen kunt winnen, word je een zwalpend bootje en neemt niemand je nog serieus. Daar willen we met sp.a Rood een inbreng hebben: leg nu toch eens een wat steviger fond waarmee je terug beginselvastheid en geloofwaardigheid creëert met de partij. En dat zal niet voor morgen zijn. Nu is het ook niet mijn bekommernis dat de sp.a de verkiezingen wint.’

Allicht niet, je bent er geen lid van.

‘(strijdbaar) Ik wil dat de wereld gered wordt. Een paar weken geleden nog maar hebben alle klimaatwetenschappers verzamelen geblazen in Korea. Ze hebben gezegd dat het nog net niet te laat is, maar dat het bijna te laat is om nog in te grijpen. De hele biosfeer waarvan wij afhankelijk zijn, dreigt te kantelen. We gaan op de duur crashen. Er zijn politieke partijen nodig die dat durven zeggen, en die durven zeggen waar het op staat.’

En net op dat moment maakt Groen een zaak van de hoofddoek in plaats van het klimaat. Je noemt dat de ‘zwanenzang van Groen’ op jullie website.

‘(verontwaardigd) Je zou er moedeloos en wanhopig van worden. Je zou denken dat de groenen het begrepen hebben. De bekommernissen om het milieu staan daar centraal. Maar de eerste prioriteit van Van Besien in de Antwerpse coalitiegesprekken, is de hoofddoek achter een loket. Dat is toch te gek om los te lopen?’

Hoe ver gaan jullie in dat secularisme als het gaat om bijvoorbeeld hoofddoeken achter een overheidsloket, boerkini, gescheiden zwemuren…?

‘Wij zijn van mening dat er rust moet gecreëerd worden op dat front…’

Ik zie nochtans steeds meer jonge vrouwen met hoofddoek in Antwerpen dan voorheen.

‘Bij die jonge generatie zijn er misschien wel meisjes die dat als een vorm van identitair militantisme dragen.’

Daarom: kun je ‘rust’ creëren als je de hoofddoek wil verbieden achter een loket?

‘Ten eerste, er is geen hoofddoekenverbod. Er is een neutrale kledingcode. En de reden daarvoor blijft relevant. We willen duidelijk maken dat openbare dienstverlening niet bepaald wordt door geloofsovertuiging. Die boodschap mogen we niet verzwakken, maar mag zelfs herbevestigd worden. Nu, het gaat maar om een héél klein jobaanbod. Wie beweert dat je daarmee tewerkstellingskansen beperkt… over hoeveel jobs gaat het? Het gaat dus niet over toekomstkansen maar over politiek. Dit is pure politieke symboliek. En het is niet goed om die aan te wakkeren. Ik denk niet dat de modale moslim, en zelfs niet de jonge vrouwen, ervan wakker liggen dat ze geen hoofddoek mogen dragen achter een loket. Die kiezen gewoon voor een andere job, net zoals vrouwen of mannen die geen uniform wensen te dragen, geen steward of stewardess zullen worden bij een luchtvaartmaatschappij. Het leven bestaat nu eenmaal uit keuzes maken. Overigens, om terug te komen op je vaststelling dat er meer jonge vrouwen met hoofddoeken rondlopen dan tien jaar geleden, dat bevestigt dat het weinig te maken heeft met de essentie van een geloof, maar eerder met een trend. Moeten wij onze bestuursprincipes dan telkens aanpassen aan gelijk welke trend in gelijk welk geloof? ’

Zijn jullie, zoals Groen, voor mystery calls in overheidsdiensten? Quota?

‘Over mystery calls heb ik nog niet nagedacht. En van quota ben ik persoonlijk geen voorstander. Quota duiden op een tekort; er is niet genoeg voor iedereen. Dat zijn dan weer geen kortingsbonnen, maar rantsoenbonnen. Wij moeten er als socialisten voor zorgen dat er genoeg is voor iedereen, dan heb je geen quota nodig.’

‘De hoofddoekendiscussie polariseert, en ik denk dat we die beter laten rusten.’

Joël De Ceulaer (De Morgen) zou zeggen: er is niets mis met polariseren.

‘Maar als je gaat polariseren rond een kwestie die niet levensbedreigend is, en je veronachtzaamt daarmee het debat over levensbedreigende kwesties… een op hol geslagen economie bijvoorbeeld, een op hol geslagen mobiliteit – kijk maar naar Aviapartner en RyanAir – of klimaat… Als het hele politieke forum in beslag wordt genomen door een hoofddoekenverbod dat niet eens bestaat, in plaats van te praten over zaken die ons wél bedreigen, dán wordt polarisering gevaarlijk.’

Links kartel

De sociaaldemocratie heeft het altijd moeilijk gehad in Vlaanderen, zei je. Zou je dan niet beter de handen in elkaar slaan op links?

‘In een kartel naar de verkiezingen gaan? Ik vind dat geen goed idee. Wat is het voordeel van een kartel? Dat je met relatief minder stemmen relatief meer zetels kunt halen. Dat is een pure electorale, boekhoudkundigemove. Daarbij verlies je je eigenheid als partij voor een stuk. Je moet naar de kiezer trekken met een zo ruim mogelijk aanbod, zodat die een duidelijke keuze kan maken.’

Geen kartel met Groen. Wel met PVDA, waar toch ook een sterke vrijzinnige traditie bestaat?

‘Er is absoluut géén vrijzinnige traditie in de PVDA, integendeel. Hun standpunt over de multiculturele samenleving staat haaks op het onze. Het stalinisme is een goddeloze religie.

Maar hoe ga je anders proberen om links in Vlaanderen op niveau te brengen?

‘Daar heb je geen kartels voor nodig. Wat links wél moet doen in Vlaanderen, is samenzitten en zeker voor de verkiezingscampagne begint, bepalen op welke punten we het met elkaar eens zijn. Op die punten gaan we niet op elkaar schieten, maar we gaan daar elkaars boodschap versterken. Op die manier kun je de linkse boodschap versterken. Dat is in het voordeel van alle linkse partijen.’

En worden jullie aan de eindmeet, na de verkiezingen, gewoon uit elkaar gespeeld.

‘Daar beslist de kiezer over. In Gent zijn Groen en sp.a in kartel naar de kiezer gegaan, en in Vilvoorde lieten ze zich uit elkaar spelen met kartel en al. Dat waren dus ook geen successen. Laat ons liever een kartel aangaan met onze verloren leden en kiezers in plaats van met Groen.’

En een kartel met de PVDA, maakt dat kans?

‘Ik heb een hartsgrondige hekel aan de PVDA. Die partij staat in de weg van een revival van links. Je moet als partij toch het doel hebben om impact te hebben op de politiek? Maar neen, die partij blijft liever langs de zijlijn staan. Kijk naar Brussel en Wallonië: zelfs daar komen ze nergens aan de bak. Vooraleer de PVDA door het glazen plafond kan breken, zal ze zich eerst moeten conformeren met een aantal ongeschreven regels in de politiek. Maar ze wil maagdelijk blijven, in plaats van voor eens en altijd te kiezen of ze een revolutionaire of een reformistische partij wil zijn. Ze moet beginnen concreet uitvoerbare standpunten in te nemen in plaats van enkel in te zetten op “Grote Principes”. Nu zet ze zichzelf buitenspel.’

Heldere politiek

Ik kan me nochtans indenken dat er mensen voor die partij kiezen omdat ze een heel eenvoudige, maar duidelijke boodschap heeft.

‘Dat zeker. De burger snakt ernaar dat politici op een heldere manier aan politiek zouden doen.’

Wat bedoel je daarmee?

‘Dat politici los van enige electorale berekening eerlijk en open naar de kiezer trekken met een duidelijke boodschap. Partijen moeten de kiezer ook boodschappen durven geven die de mensen niet graag horen, maar die wél nodig zijn.’

Zoals Bruno Tobback weet hoe hij het klimaatprobleem in handen kan nemen, maar dan niet meer verkozen zal worden? Ik ken één politicus die wél slecht nieuws durft brengen, en dat is Bart De Wever.

‘Dat klopt. En ik denk dat dat geapprecieerd wordt. Ik denk dat we van Bart De Wever iets kunnen leren op dat vlak. Het cynisme van de Tobbacks daarentegen, dat is een van de vele kwaaltjes waarvan de sp.a moet worden genezen.’

Ik heb mijn titel voor dit interview!

‘We kunnen van de N-VA echt wel iets leren. Dat is een partij met een sterk ideologisch bindmiddel. En met een ideologisch sterk geschoold kader. Kijk nog maar eens naar het verschil tussen links en rechts op de sociale media. Ik heb het niet over trollen of racisten. Maar mensen die echt de N-VA vertegenwoordigen komen op een consistente en samenhangende manier tussen in het debat, en die versterken elkaar. Komen er vijf linksen tussen, dan heb je meteen zeven verschillende meningen. Er is geen ideologische coherentie op links, en daar willen wij met sp.a Rood iets aan veranderen.’