Extreemrechts en vrije meningsuiting

Eergisteren werd een van ’s lands beste virologen en meest fervente sociale mediagebruikers, professor Marc Van Ranst, geschorst door zowel Twitter als Facebook, schijnbaar nadat een groot aantal extreemrechtse gebruikers hem op die websites rapporteerde. Supporters van zowel NVA als Vlaams Belang waren verheugd, net als een aantal politici. Zo verklaarde Vlaams Belang Jongeren-voorzitter Bart Claes dat Van Ranst ‘niet op Twitter thuishoorde’.

Dit vormt een prachtige illustratie van de dubbele moraal van extreemrechts: toen Geert Wilders eind mei van Twitter geschorst werd, waren ze namelijk niet te spreken over die ‘censuur’. Eens te meer blijkt dat vrije meningsuiting geen doel is voor extreemrechts, maar louter een middel.

Martelaars

Het is geen geheim dat extreemrechts het principe van vrije meningsuiting routinematig inroept om racisme en andere haatdragende uitingen te verdedigen. In een liberale samenleving moeten ook de meest ranzige en achterlijke meningen getolereerd worden, zo argumenteren ze, zich beroepend op de leuze die zo vaak verkeerdelijk aan Voltaire wordt toegedicht: ‘I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it’.

Op zich is dat niets nieuws: toen Hitler in 1925 een spreekverbod kreeg opgelegd van de Beierse regering beriepen de nazi’s zich ook op de vrije meningsuiting die zij enkele jaren later hardhandig zouden uitstampen. Dit beeld werd driftig geëxploiteerd door nazi-propaganda, die haar leider maar al te graag wilde afschilderen als slachtoffer van staatsrepressie, een martelaar voor de fundamentele rechten. Een van hun posters, van de hand van Der Stürmer-cartoonist Philipp Rupprecht, toont Hitler met een kruis op de mond waarop ‘spreekverbod’ te lezen staat. Het onderschrift luidt: ‘Hij alleen van de twee miljard mensen op aarde mag niet in Duitsland spreken.’

Vrijheid als instrument

Deze inconsistentie gaat verder dan bot politiek opportunisme. Haar wortel kan gevonden worden in de pathologische instelling van de extreemrechtse geest. Voor extreemrechts is politiek geen maatschapelijke discussie over (beleids)ideeën, maar een strijd om de overwinning van hun ideologie. Extreemrechts wil enkel groeien en steeds meer mensen rekruteren. Ze doen aan wat de Princeton-filosoof Harry Frankfurt ‘bullshit’ noemt, of om het in het schoon Vlaams te zeggen: zever. Volgens Frankfurt is zever niet hetzelfde als een leugen: terwijl de leugenaar de waarheid kent en bewust verdraait, geeft de zeveraar helemaal niet om de waarheid; hij wil enkel zijn gesprekspartner overhalen, en daartoe zijn alle mogelijke middelen goed.

Wanneer een stortvloed van extreemrechtse figuren en accounts dus censuur schreeuwt wanneer Wilders of Dewinter na een haatbericht een schorsing opgelegd krijgen, is dat louter een zet in het politieke spel, geen uiting van geloof in de vrijheden van de liberale samenleving. Die vrijheden vormen misschien een voorlopig middel om hun doelen te benaderen, maar zodra ze onnodig worden, of een last, worden ze onmiddellijk lostgelaten. Zodra Twitter een criticus van extreemrechts van hun platform gooit, vergeten ze onmiddellijk hun verheven gepreek over vrije meningsuiting in een uitzinnige feestvreugde. Het is een zeer beangstigende mentaliteit, waarvoor prominente filosofen als Popper en Rawls ons hebben gewaarschuwd. Het wordt tijd dat we die waarschuwing ter harte nemen.

Je kan Van Ranst volgen op zijn nieuwe Twitter-account @LijstMVR.